Is de verrader van Anne Frank ontmaskerd?

Wie verraadde de schuilplaats van Anne Frank aan de Duitsers? In 2002 werd, in het boek van de Britse schrijfster Carol Ann Lee, crimineel Tonny Ahlers als mogelijke dader genoemd. Zo zijn er meer namen en theorieën die rondzingen: van de schoonmaakster tot de jongere zus van Bep Voskuijl. Vandaag is er weer een naam bij gekomen: Ans van Dijk. In het boek: 'De achtertuin van het achterhuis', beschrijft de zoon van een buurman van het Achterhuis dat Ans van Dijk verantwoordelijk was voor het fatale telefoontje.

Collaborateur 

Ans van Dijk was zelf van joodse komaf en verraadde schuilplaatsen van joden aan de Duitsers in ruil voor haar leven. Zo verraadde zij tijdens de 200 Joden en hun helpers, waarvan er 133 stierven. Bovendien is zij de enige vrouw die na de oorlog ter dood werd veroordeeld en ook daadwerkelijk werd geëxecuteerd. Nu is er de theorie dat van Dijk ook de schuilplaats van Anne Frank en haar familie, heeft verlinkt. In 'De achtertuin van het achterhuis', vertelt de zoon van Gerard Kremer, een buurman van Anne Frank, dat zijn vader bij het betreffende telefoongesprek was waarin Van Dijk de Duitsers inlichtte over het onderduikadres waar Anne Frank verbleef. Maar klopt het wel? 

Historicus David Barnouw, schrijver van het boek: Wie verraadde Anne Frank? en voormalig onderzoeker bij het NIOD, denkt dat deze nieuwe theorie over Ans van Dijk niet veel gaat veranderen. "Ze is één van de velen. Het enige dat we zeker weten is dat de verdachten het niet samen hebben gedaan. Verder is er geen enkel stukje cruciaal bewijs. Ook in het geval van Ans van Dijk: het is allemaal via via."

De theorie rondom Tonny Ahlers, de crimineel die in het boek van Carol Ann Lee als verdachte voor verraad wordt aangewezen, is volgens Barnouw ook erg dun. "De zoon van Ahlers beweerde destijds dat zijn vader het verraad had toegegeven, maar het bewijs daarvoor is dun. Daarnaast stond Ahlers bekend als notoire leugenaar."

Cold Case

Barnouw heeft zo zijn eigen theorie. "Ik denk dat het gezin wellicht is verraden, maar niet door iemand die ze goed kende. Anne Frank schreef zelf in haar dagboek: 'Overdag mogen we de gordijnen absoluut niet opendoen, maar als het donker is geeft het niet.' Waarschijnlijk wisten veel overburen dat er Joden ondergedoken zaten op het adres, maar hebben de meesten hun mond gehouden. Het kan zijn dat één van hen toch zijn mond voorbij gepraat heeft." Op dit moment is er een Amerikaans-Nederlands cold case team die onderzoek doet naar alle theorieën. "Het is aardig dat een groep mensen met een frisse blik naar alle zaken kijken, maar ik denk niet dat daar wat uit gaat komen."

Het grootste probleem is volgens Barnouw dat de Duitsters de archieven waar ze alles in bijhielden, voor de oorlog hebben verbrand. Het is dus onwaarschijnlijk dat we er ooit achter gaan komen wie dé tipgever was voor het verraad. Toch blijft de fascinatie over de zaak onverminderd groot. Barnouw: "Anne Frank wordt steeds beroemder en belangrijker. Alles rond haar is uitzonderlijk. Daarnaast is er sprake van een toenemende fascinatie voor cold cases en deze combinatie zorgt voor de enorme aandacht." De historicus verwacht dan ook dat er binnenkort opnieuw een boek zal uitkomen, met weer een nieuwe theorie.