Inwoners Borssele eisen meer inspraak over nieuwe kerncentrales: 'Het wordt hier 15 jaar lang 1 grote bouwput'

Borssele lijkt de laatste optie voor het neerzetten van 2 nieuwe kerncentrales. Volgens de burgemeester kan het mits er geld bij komt, maar voor de inwoners is dat nog helemaal geen uitgemaakte zaak: "Men gaat er al helemaal vanuit dat het er komt."

Het is het gesprek van de dag in Borssele, het dorpje in de Zeeuwse gemeente Borssele: de uitgelekte plannen om twee nieuwe kerncentrales te bouwen. Klimaatminister Rob Jetten pleitte onlangs voor een belangrijke rol van inspraak van burgers bij dit soort grote beslissingen. Maar juist inspraak is wat veel inwoners van Borssele momenteel missen.

Stekker van Nederland

Jaap Francke woont 17 jaar in Borssele en was jarenlang lid van de dorpsraad. Vorige maand stapte hij op. In zijn ogen beseffen de inwoners niet genoeg van wat hen te wachten staat: "Het wordt hier 15 jaar lang 1 grote bouwput. Er komt een lange fase van betonstorten. Dat betekent oneindig veel bouwverkeer. Waar moeten al die bouwvakkers wonen?"

Een nieuwe kerncentrale zou het zoveelste grote bouwproject zijn in het gebied. Volgens Francke is het Borssele de 'stekker van Nederland': "Er komt hier stroom van grote windmolenparken op zee aan land, er is een hoogspanningsstation gepland en de stroomkabels richting Tilburg starten hier", somt hij op. "Daarnaast wordt er jarenlang onderhoud gepleegd aan de Westerscheldetunnel die bij Borssele begint."

'Kernenergie is niet duurzaam'

Francke maakt zich ook zorgen over de veiligheid. "Je hoort het niet, je ruikt het niet, maar het levert toch kernafval op. Ook dat wordt in de omgeving opgeslagen. We zien nu de gebeurtenis in Oekraïne. Daar wordt een kerncentrale als oorlogswapen ingezet."

De Zeeuwse actiegroep Stroom naar de Toekomst deelt de zorgen van Francke. Woordvoerder Frieda Kas: "Kernenergie is niet duurzaam. Uranium wordt gedolven. Dat is fossiel. En net als 40 jaar geleden is er nog altijd geen oplossing voor het bergen en sneller afbreken van kernafval. Verder worden de alternatieven gestaag goedkoper, terwijl dat niet gebeurt bij kernenergie."

Digitale enquête

Los van de bouwoverlast en de vermeende gevaren maken sommige inwoners zich zorgen over het gebrek aan inspraak. Mieke Jansen is woordvoerder van 'Borssele tot de kern'. "De afgelopen tijd zijn er informatieavonden geweest", vertelt ze. "Eerst werden niet alle dorpen binnen de gemeente Borssele daarvoor uitgenodigd en was er steeds maar ruimte voor 20 inwoners. Dat is echt een valse start."

Half december staan er meer gesprekken met bewoners gepland. Daarnaast hebben inwoners een brief ontvangen met daarin een inlogcode voor een digitale enquête. "Die enquête gaat allen maar over onder welke de voorwaarden inwoners zo'n kerncentrale willen", zegt Jansen. "Het gaat alleen maar over het wisselgeld. Men gaat er al helemaal vanuit dat de centrale er komt. Daarnaast kunnen lang niet alle bewoners uit de voeten met zo'n digitale enquête."

Jetten beloofde burgerberaad

Als het kabinet Borssele inderdaad aanwijst als locatie voor nieuwe kerncentrales, zullen de provincie Zeeland en de gemeente Borssele daar in 2023 hun zegje over moeten doen. Met de gaswinning in Groningen in het achterhoofd proberen bestuurders nu de betrokkenheid van burgers te vergroten.

Zo stuurde minister Jetten in juli nog een brief naar de Tweede Kamer waarin hij het belang onderschreef van burgerberaad bij dit soort ingrijpende energieprojecten. Jansen: "Daar willen de minister wel mee confronteren. Bewoners hebben geen idee wat hen boven het hoofd hangt. In Borssele is het draagvlak niet goed gepeild, terwijl Jetten zich daar wel op laat voor staan."

'We doen het niet gratis'

Burgemeester Gerben Dijksterhuis staat niet negatief tegenover de bouw van nieuwe kerncentrales, maar stelt wel voorwaarden. "Als een groot deel van de energietransitie hier plaatsvindt, dan willen we iets terugzien. Al die hoogspanningskabel willen we hier niet. We willen dat mensen hier plezierig wonen. We doen het niet gratis."

Ondanks een positieve grondhouding, stoort Dijksterhuis zich wel aan het feit dat het bericht gelekt is nog voor dat de ministerraad het heeft besloten: "Dat is vervelend en het helpt niet om vertrouwen in overheid te herstellen. Zo moet het niet."

Het Rijk bepaalt uiteindelijk

Uiteindelijk zal het draagvlak groot zijn, verwacht de burgemeester. Dat de inspraak van en informatie aan inwoners tot nu toe mager was, onderschrijft Dijksterhuis niet: "Uiteindelijk praten we in alle dorpen. In alle 15 dopren zal er gelegenheid genoeg zijn."

Volgens hem is het logisch dat de gemeente Borssele haar inwoners alleen maar ondervraagd over de voorwaarden en niet of er überhaupt een nieuwe kerncentrale moet komen. "We zijn geen initiatiefnemer. Als het Rijk dit besluit hebben we daarmee te dealen. Wij bepalen dat niet."