Inhalen uitgestelde zorg kan volgens ziekenhuizen nog jaren duren, terwijl klachten van patiënten steeds erger worden

Het kan volgens de ziekenhuizen nog jaren duren voordat alle achterstanden in de zorg zijn weggewerkt. Daarmee zijn ze pessimistischer dan het kabinet, dat zegt dat alle uitgestelde operaties nog dit jaar ingehaald kunnen worden.

Door corona werden maandenlang ruim 140.000 niet-spoedeisende operaties uitgesteld. Denk aan KNO-ingrepen, maar ook knie-, heup- en galblaasoperaties.

Op z'n vroegst in september

Nu het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen afneemt, kan een begin worden gemaakt aan het wegwerken van de berg aan uitgestelde ingrepen. En dat gaat jaren duren, stelt chirurg Evert-Jan Boerma van het Zuyderland Ziekenhuis.

"Voor de coronapandemie zaten we al aan het maximum van de capaciteit. Er is geen mogelijkheid om nu te zeggen: we doen er even 10, 20 procent bovenop." Bovendien zijn lang niet alle operatiekamers alweer in gebruik. Verplegend personeel is daarnaast doodop en niet meteen beschikbaar. "Eigenlijk kunnen we hier op z'n vroegst pas in september mee beginnen."

Meer uitgestelde operaties

Intussen blijft het aantal uitgestelde operaties groeien. De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologen becijferde dat, als ziekenhuizen voor 10 procent meer operatietijd kunnen zorgen, het in 'normale' omstandigheden meer dan 2 jaar duurt om de achterstand weg te werken.

En ook de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ) vindt de inschatting van het kabinet erg optimistisch. "Eerlijk gezegd weten we niet precies hoelang het zal duren voordat we de achterstanden hebben ingehaald", zegt bestuurslid Marjolein Tasche, die ook bestuursvoorzitter is van Franciscus Gasthuis & Vlietland.

Klachten verergerd

"We willen het eerst in kaart brengen en een aanpak bedenken. We zijn ook weer afhankelijk van de keten: revalidatiecentra enzovoort moeten ook weer plek hebben."

"Een deel van de uitgestelde zorg is op dit moment nog onzichtbaar. Bij onze maag-lever-darmartsen komen nu bijvoorbeeld ineens patiënten binnen die veel te lang hebben gewacht met hun klachten. Met alle gevolgen van dien."

Spreiden niet realistisch

Demissionair minister voor Medische Zorg en Sport Tamara van Ark kwam met een voorstel om patiënten over heel Nederland te spreiden, om zo de berg aan uitgestelde operaties efficiënter weg te werken. Dat lijkt op papier een goed idee, zeggen de ziekenhuizen, maar het is onrealistisch.

Tasche: "Hierbij is een regionale aanpak noodzakelijk. In Rotterdam is het niet gek als wij vragen aan bijvoorbeeld het Maasstad Ziekenhuis of daar capaciteit is. Daar kun je nog wel afspraken over maken, om de buit eerlijk te verdelen. Maar het is aan de patiënt om dat te bepalen."

Niet-spoedeisend, wel belangrijk

"Hier in Limburg, waar veel mensen uit een lagere sociale klasse vertegenwoordigd zijn, is een rit van Heerlen naar Sittard al teveel gevraagd van patiënten" zegt chirurg Evert-Jan Boerma. "Je kunt niet vragen of ze naar Friesland, Overijssel of Noord-Holland willen gaan."

Toch kun je een niet-spoedeisende operatie - 'groene zorg' in jargon - niet eindeloos uitstellen, zegt Boerma: "Ik hoor verhalen van onze orthopeden over mensen die lopend binnenkwamen, vervolgens met een stok liepen en nu in een rolstoel zitten. Als een operatie niet-spoedeisend is, betekent dat niet dat die niet noodzakelijk is. Een deel van de 'groene zorg' verschuift van groen, naar geel, naar oranje, naar rood. Zo zien we bij veel mensen die op de wachtlijst stonden voor een galblaasoperatie, dat zij nu ontstekingen hebben. Dingen die bij mensen optreden, die niet per se nodig hadden hoeven zijn, als we hen eerder hadden kunnen helpen."