Het kan volgens de ziekenhuizen nog jaren duren voordat alle achterstanden in de zorg zijn weggewerkt. Daarmee zijn ze pessimistischer dan het kabinet, dat zegt dat alle uitgestelde operaties nog dit jaar ingehaald kunnen worden.

Door corona werden maandenlang ruim 140.000 niet-spoedeisende operaties uitgesteld. Denk aan KNO-ingrepen, maar ook knie-, heup- en galblaasoperaties.

Op z'n vroegst in september

Nu het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen afneemt, kan een begin worden gemaakt aan het wegwerken van de berg aan uitgestelde ingrepen. En dat gaat jaren duren, stelt chirurg Evert-Jan Boerma van het Zuyderland Ziekenhuis.

"Voor de coronapandemie zaten we al aan het maximum van de capaciteit. Er is geen mogelijkheid om nu te zeggen: we doen er even 10, 20 procent bovenop." Bovendien zijn lang niet alle operatiekamers alweer in gebruik. Verplegend personeel is daarnaast doodop en niet meteen beschikbaar. "Eigenlijk kunnen we hier op z'n vroegst pas in september mee beginnen."

Meer uitgestelde operaties

Intussen blijft het aantal uitgestelde operaties groeien. De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologen becijferde dat, als ziekenhuizen voor 10 procent meer operatietijd kunnen zorgen, het in 'normale' omstandigheden meer dan 2 jaar duurt om de achterstand weg te werken.

En ook de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ) vindt de inschatting van het kabinet erg optimistisch. "Eerlijk gezegd weten we niet precies hoelang het zal duren voordat we de achterstanden hebben ingehaald", zegt bestuurslid Marjolein Tasche, die ook bestuursvoorzitter is van Franciscus Gasthuis & Vlietland.

Klachten verergerd

"We willen het eerst in kaart brengen en een aanpak bedenken. We zijn ook weer afhankelijk van de keten: revalidatiecentra enzovoort moeten ook weer plek hebben."

"Een deel van de uitgestelde zorg is op dit moment nog onzichtbaar. Bij onze maag-lever-darmartsen komen nu bijvoorbeeld ineens patiënten binnen die veel te lang hebben gewacht met hun klachten. Met alle gevolgen van dien."

Spreiden niet realistisch

Demissionair minister voor Medische Zorg en Sport Tamara van Ark kwam met een voorstel om patiënten over heel Nederland te spreiden, om zo de berg aan uitgestelde operaties efficiënter weg te werken. Dat lijkt op papier een goed idee, zeggen de ziekenhuizen, maar het is onrealistisch.

Tasche: "Hierbij is een regionale aanpak noodzakelijk. In Rotterdam is het niet gek als wij vragen aan bijvoorbeeld het Maasstad Ziekenhuis of daar capaciteit is. Daar kun je nog wel afspraken over maken, om de buit eerlijk te verdelen. Maar het is aan de patiënt om dat te bepalen."

Niet-spoedeisend, wel belangrijk

"Hier in Limburg, waar veel mensen uit een lagere sociale klasse vertegenwoordigd zijn, is een rit van Heerlen naar Sittard al teveel gevraagd van patiënten" zegt chirurg Evert-Jan Boerma. "Je kunt niet vragen of ze naar Friesland, Overijssel of Noord-Holland willen gaan."

Toch kun je een niet-spoedeisende operatie - 'groene zorg' in jargon - niet eindeloos uitstellen, zegt Boerma: "Ik hoor verhalen van onze orthopeden over mensen die lopend binnenkwamen, vervolgens met een stok liepen en nu in een rolstoel zitten. Als een operatie niet-spoedeisend is, betekent dat niet dat die niet noodzakelijk is. Een deel van de 'groene zorg' verschuift van groen, naar geel, naar oranje, naar rood. Zo zien we bij veel mensen die op de wachtlijst stonden voor een galblaasoperatie, dat zij nu ontstekingen hebben. Dingen die bij mensen optreden, die niet per se nodig hadden hoeven zijn, als we hen eerder hadden kunnen helpen."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."