In Soedan heerst de ergste en dodelijkste hongersnood in ruim 40 jaar, maar niemand praat erover

Op de vlucht voor het bloedige conflict in Soedan zijn honderdduizenden Soedanezen de grens overgestoken. Maar in de opvangkampen is er te weinig eten om al deze mensen in leven te houden. Vluchtelingen eten aarde, bladeren en gras om te overleven.

"Ze zitten eigenlijk gevangen in die kampen, omdat ze geen kant op kunnen door de overstromingen en de onbegaanbare wegen", vertelt Volkskrant-journalist en fotograaf Joost Bastmeijer. Hij is net terug uit Zuid-Soedan, waar honderdduizenden Soedanezen de grens over zijn gestoken.

Gestrand in de modder

Het liefst was hij naar Soedan gegaan, maar journalisten worden daar maar mondjesmaat en tegen hele hoge bedragen binnengelaten. "Je wil zo'n conflict het liefst met eigen ogen kunnen zien", verzucht Bastmeijer.

Daarom ging hij - op uitnodiging van Save the Children - naar het grensgebied met Zuid-Soedan, waar veel vluchtelingen zijn gestrand in de modder. "Op deze manier kon ik toch veel mensen spreken die net uit het land zijn gevlucht."

Kinderen in leven houden

Hij zag veel families met jonge kinderen die in lekkende, geïmproviseerde tenten met grote moeite hun allerjongsten in leven houden. "Hulpverleners proberen die kinderen extra te helpen, maar dat is nog niet zo eenvoudig."

"Ze verzwakken snel door te weinig eten, worden opgenomen in het ziekenhuis, sterken aan en worden dan ontslagen. En een paar dagen later moeten ze weer door ondervoeding worden opgenomen", vertelt de journalist. "En regelmatig komen ze te overlijden."

Onbereikbaar voor hulp

Freek Haarmans is hulpverlener bij Danish Refugee Council (DRC), een van de grotere internationale hulporganisaties die zich inzetten voor vluchtelingen. De Nederlander leidt momenteel een ontwikkelingsproject in de regio Darfur, in het westen van Soedan.

Hij gaat de komende weken naar Port Soedan, de enige stad in het land die voor hulpverleners nog redelijk goed te bereiken valt en relatief rustig is. "De gebieden waar de nood momenteel het hoogst is, zijn vrijwel onbereikbaar voor internationale hulpverleners en hulpgoederen."

Geen basisvoorzieningen

"Vrijwel elke basisvoorziening is onbereikbaar of bestaat zelfs helemaal niet meer: scholen, ziekenhuizen, de lokale markt, drinkwater", zegt Haarmans. "Hierdoor raakt de bevolking steeds verder verzwakt en achtergesteld en verdampt langzaam elke hoop op een betere toekomst."

Hulporganisaties slaan al langer alarm over de ergste hongercrisis ter wereld en de dodelijkste in ruim 40 jaar. Miljoenen mensen in Soedan zelf en in de kampen in de grensgebieden lijden honger. Velen zijn afhankelijk van de voedselhulp van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties.

Te weinig donaties

Nu in delen van de Soedanese regio Darfur een hongersnood is afgekondigd, moet het Wereldvoedselprogramma hele moeilijke keuzes maken. De voedselhulp zal alleen nog aan de allerzwaksten worden gegeven. Het is volgens journalist Bastmeijer een financiële kwestie.

"Op dit moment zijn er twee grote conflicten in de wereld, Oekraïne en Gaza, waar meer aandacht voor is en waar daardoor ook meer geld naartoe gaat", legt hij uit. Het Wereldvoedselprogramma heeft maar 21 procent van het benodigde aantal donaties voor Soedan binnengekregen. Het afbouwen van de voedselhulp is daardoor onvermijdelijk.

Grootste crisis in decennia

Soedan is bovendien niet de enige plek waar op dit moment ernstige voedseltekorten zijn. Ook in Zuid-Soedan, Ethiopië, Somalië, Jemen en in Gaza zijn de noden hoog. Maar Soedan lijkt de grootste voedselcrisis te worden die de wereld in de afgelopen decennia heeft gezien. Dat blijkt ook uit een rapport van Instituut Clingendael.

De bloederige oorlog, die sinds april vorig jaar het land in zijn greep houdt, heeft grote effecten op de voedselproductie. Fabrieken waar producten worden verwerkt, zijn gesloten of verwoest. De economie is flink afgeremd, waardoor veel Soedanezen nauwelijks inkomen hebben en voedselprijzen de pan uitrijzen. Tot overmaat van ramp vielen de oogsten in en rond maart enorm tegen.

'Cijfers niet te bevatten'

Haarmans vindt het frustrerend dat het zo weinig over Soedan gaat. "Ik begrijp dat het voor veel mensen heel moeilijk te begrijpen is en ver weg voelt. De getallen zijn ook niet te bevatten: bijna 25 miljoen mensen in nood in één land, ruim meer dan alle Nederlanders samen."

De hulpverlener wil dat er meer aandacht komt voor de omstandigheden van de mensen in Soedan. "De afgrijselijke situatie waar deze mensen zich in bevinden overtreft ieders voorstellingsvermogen. Juist daarom is het zo belangrijk om mensen de ernst van de situatie in Soedan uit te leggen."

Schijnwerper op conflict

Journalist Bastmeijer hoopt snel terug te gaan naar de regio en dan ook Soedan zelf te kunnen bezoeken. Hij benadrukt hoe belangrijk het is om verhalen te maken over regio's en conflicten waar weinig schijnwerpers op staan.

"Ik hoop verhalen te maken die impact hebben bij mensen thuis in Nederland en op beleidsmakers en politici die gaan over het besteden van ontwikkelingsgeld en noodhulp", zegt hij tot slot. "Je ziet nu dat er in de media en de internationale gemeenschap weinig aandacht voor is, en dat zorgt ervoor dat mensen nog meer lijden. Dat is tragisch."