Ruim 350 verouderde sociale huurwoningen in de Utrechtse wijk Lombok gaan op de schop. Op het eerste oog een renovatie als zovelen, maar met de opknapbeurt wordt ook het beheer van de huizen door de woningcorporatie overgedragen aan de bewoners.

Lekkage in de dakgoot? Problemen met de verwarming? Geluidsoverlast van de buurman? Voor al dat soort zaken kunnen bewoners van 'Complex 507', een verzameling van 354 jaren 20-woningen in Lombok, nu nog terecht bij hun woningcorporatie Bo-Ex. Maar dat gaat de komende jaren veranderen.

Eigen beheer

De bewoners krijgen hun woningen in eigen beheer. Reparaties, schilderwerk, maar ook sociale problemen: voortaan ligt het op hun eigen bordje. En dat is redelijk uniek in Nederland.

Een overgrote meerderheid van de huurders stemde de afgelopen weken niet alleen in met de geplande, grootschalige renovatie van de buurt, maar ook met de overgang naar zelfbeheer. Daarbij blijft al het vastgoed in eigendom van de woningcorporatie, maar wordt het beheer overgenomen door een bewonersorganisatie.

Inspraak

Zelfbeheer is een relatief klein verschijnsel in Nederland. In omliggende landen is het veel gewoner om met buurtbewoners samen een wooncoöperatie te vormen. "Sociale huur is in Nederland geïnstitutionaliseerd", zegt Bernard Smits. Hij is directeur van Woningbouwvereniging Gelderland, dat alleen maar over huizen beschikt die in beheer zijn van de bewoners. "Maar als je huurders vraagt of ze voldoende inspraak hebben over hun eigen huis, zegt vrijwel iedereen: 'Nee, ik wil meer te zeggen hebben.'"

Bron: EenVandaag

Ook voor de bewoners in Complex 507 was de afstand tot de woningcorporatie een belangrijke reden het heft in eigen hand te nemen. "Voorbeeld: we hadden onlangs een grote lekkage in de buurt", zegt Else Huisman, een van de drijvende krachten onder de huurders. "Na 2 weken was dat nog niet verholpen. Dat zijn van die dingen dat je denkt: waarom moet dat zo lang duren? Dat willen we echt veranderen. Als je als huurder straks een klacht hebt is er gewoon een kantoortje in de wijk waar je naartoe kunt lopen. En dan komt er ook eerst iemand bij je thuis kijken wat er aan de hand is."

Kantoortje in de wijk

Jarenlang zijn bewoners van het complex bezig geweest om hun woningen in eigen beheer te krijgen. Over de renovatie van de huizen konden ze het lange tijd niet eens worden met de woningcorporatie, omdat de woningcorporatie een deel van het vastgoed wilde slopen. Maar de afgelopen jaren kwamen de gesprekken weer op gang, en met resultaat.

Stapsgewijs komen de 350 woningen de komende jaren in beheer bij de huurders. Vanuit een kantoortje in de wijk willen ze het dagelijkse onderhoud gaan regelen. "Daar gaan we iemand voor aannemen, gewoon via een sollicitatieprocedure", zegt Huisman. Ook voor het 'sociale onderhoud' gaan de bewoners op zoek naar een professionele medewerker. "Wanneer er overlast is, een huurder zijn huur niet kan betalen of er andere problemen zijn, gaat die persoon er als eerste op af. Al blijft de inning van de huur wel een taak voor de woningcorporatie."

Bron: EenVandaag

Grotere betrokkenheid

Marije Eleveld, directeur van de woningcorporatie Bo-Ex, begrijpt het sentiment van de bewoners. Ze heeft een paar jaar intensief onderhandeld met de bewonersvereniging en is voorstander van zelfbeheer. Corporaties en andere grote instanties zijn in de loop der jaren verwijderd geraakt van hun doelgroepen, zegt ze. Het wordt tijd dat dat weer terugkomt. "Een kantoortje in de buurt waar je meteen met je probleem terecht kunt, werkt. Het zal de verantwoordelijkheid voor je huis en de betrokkenheid in de buurt alleen maar vergroten."

Directeur Thijs van Mierlo van het Landelijke Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) prijst de moed van de woningcorporatie. "Zelfbeheer in deze omvang is wel eerder geprobeerd, maar het kwam nooit van de grond. Veelal omdat de corporaties het niet aandurfden. Dit raakt toch aan hun bestaansrecht."

Bestrijding van eenzaamheid

Van Mierlo ziet ook voor corporaties vooral voordelen. "Ze kunnen met hetzelfde geld meer impact bereiken. Het kan voor meer verbinding zorgen in de wijk. En het kan bijvoorbeeld helpen bij de bestrijding van eenzaamheid."

Van Mierlo verwacht dat de komende jaren de roep om meer inspraak en autonomie onder huurders zal groeien, zeker ook met oog op de energietransitie waarbij buurten massaal op de schop gaan. "Maar het gaat te ver om te zeggen dat dit overal in Nederland de maatstaf gaat worden. Het moet ook passen bij de buurt en de mensen die er wonen."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.