Verslaggever Hans Jaap Melissen bezocht voor EenVandaag een gevangenis in de Noord-Syrische plaats Hasaka. Daar zitten 5000 IS-strijders als haringen in een ton opeengepakt.

Onder begeleiding van gemaskerde bewakers mocht hij een paar uur de gevangenis in. "Ze waarschuwden me dat er echt bewakers nodig waren. Als je in je eentje naar binnen gaat dan ben je je leven niet zeker. Ik interview het liefst alleen, maar als het fout gaat heb ik wel een groot probleem. Straks springen ze met tien man op je nek", vertelt Melissen.

Tussen de IS-strijders

Toch was hij niet bang in de gevangenis. "Ik vond het bijzonder om daar te zijn. Je staat daar ineens tussen de IS-strijders. Ik heb IS vanaf het begin gevolgd en er een boek over geschreven. Een bekende van mij is vermoord door IS. Dit zijn de mensen waar je al die tijd voor moest vrezen en daar sta je nu tussen."

De gevangenen zitten op elkaar gepakt in de cellen. "Ze zitten met 90 man in een cel waar 20 mensen in passen. Als ze platliggen dan liggen ze allemaal tegen elkaar aan." Volgens Melissen krijgen ze alleen te eten, verder doen ze heel weinig.

Dichtgemetselde ramen

"Ze hangen een beetje, in een soort comateuze toestand. Ik zag geen boeken, geen televisie. Alle ramen zijn dichtgemetseld, ze kunnen niet naar buiten en het toilet is een gat in de grond. Dat wordt op een gegeven moment wel vies."

De verslaggever mocht vrij rondlopen op de ziekenboeg, waar de gevangenen iets meer ruimte hebben. "Ze boden me nog een mondkapje aan, omdat sommige gevangenen tbc zouden hebben", zegt Melissen. De IS-gevangenen worden wel verzorgd in de gevangenis. "Ik zag een gevangene in een oranje overall, hij was denk ik een soort IS-verpleger. Een gevangene die gevangenen verpleegt. Al hebben ze ook gewone dokters."

Bron: EenVandaag

'Geplaatst voor EK?'

De IS-strijders krijgen amper iets mee van wat er buiten de gevangenismuren aan de hand is. Melissen interviewde onder anderen de Nederlandse kalifaatganger Ibrahim. "Hij vroeg me welke dag het was. En of Nederland geplaatst was voor het EK."

Tijdens het gesprek met Ibrahim staan de bewakers ernaast. Als het interview even stokt, informeert een van de gemaskerde bewakers vriendelijk of het nodig is de gevangene met een paar klappen tot wat meer medewerking te bewegen, vertelt Melissen.

Onschuldig

Ibrahim zegt zelf dat hij 'alleen in het kalifaat woonde', maar daar heeft Melissen zijn twijfels bij. "Bijna iedereen daar zegt onschuldig te zijn, behalve de Belgische strijder die ik sprak. Maar deze man heeft in Nederland in het leger gezeten. IS lag onder vuur en iedereen moest vechten, dus het lijkt me zeer onwaarschijnlijk dat hij onschuldig is."

Bron: EenVandaag

Melissen kreeg weinig restricties voor zijn bezoek aan de gevangenis. "Ik mocht alleen de buitenkant niet filmen, en niet aan de gevangenen vertellen dat IS-leider Baghdadi dood was. Maar de Koerden hebben een belang. Ze willen aan de wereld laten zien: we zitten met een groot probleem. Want ze hebben duizenden strijders in de gevangenissen daar."

Instabiele regio

Ook de kalifaatgangers zelf vragen zich af wat er met hen gaat gebeuren. "Ze vragen dan aan mij: 'Wat wordt er over ons gezegd? Zitten wij hier nu voor altijd?' Ik heb geantwoord dat ik dat niet weet. De vrouwen en kinderen liggen al heel erg moeilijk, dus de mannen nog veel moeilijker."

Melissen weet zelf ook niet wat er met de IS'ers gaat gebeuren. "Je zou denken: ze hebben daar hun misdaden gepleegd, dus ze moeten daar berecht worden. Maar het is een instabiele regio, er kan iets veranderen waardoor de deuren van zo'n gevangenis ineens opengaan. Of ze gaan naar Turkije, waar ze soms geen straf krijgen. Of wel, maar dan kunnen ze in Nederland niet meer berecht worden voor hetzelfde feit. Of ze komen zelfs ongezien terug." Zouden ze dan aan hun straf ontkomen? "Het is terreur, dat moet bestraft worden."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.