In 2024 moet het pas, maar Lidl haalt nu al sigaretten uit de winkel: 'Nederland mag best wat ambitieuzer'

Sigaretten kopen kan bij supermarkt Lidl per direct niet meer. Het bedrijf gaat daarmee sneller dan eigenlijk moet: in 2024 moeten alle supermarkten ermee stoppen. Kan Nederland dan niet sneller rookvrij? Van hoogleraar Marc Willemsen mag het ambitieuzer.

"Ik vind het een mooie stap van de winkel." Willemsen is hoogleraar Tabaksontmoediging aan de Universiteit van Maastricht. "De winkel had aangekondigd uiterlijk volgend jaar de verkoop van sigaretten in de ban te doen, maar heeft nu toch besloten een jaar eerder te stoppen. Ik denk dat dat zeker kan bijdragen aan het verminderen van het aantal rokers in Nederland."

'Laat zien dat het gewoon kan'

In Nederland rookt op dit moment 20 procent van de bevolking weleens een sigaret. In 2040 moet dat percentage volgens de overheid op 5 procent liggen.

Daarom is bepaald dat in 2024 alle supermarkten gestopt moeten zijn met de verkoop van sigaretten. "Bij de meeste winkels heb ik het beeld dat ze wachten met stoppen tot het echt niet anders kan. Maar de Lidl laat zien dat het gewoon kan door het veel eerder te doen. Dat siert ze."

Meer sigaretten dan brood

Het niet tegenkomen van rookproducten in supermarkten kan volgens Willemsen met name jongeren helpen. Zij zullen volgens hem hierdoor minder snel naar een eerste sigaret grijpen: "Die groep is gevoelig voor prikkels uit de omgeving. Dat kunnen andere mensen zijn die ze zien roken, maar ook het sigarettenpakje dat ze elke dag in de supermarkt zien."

"Ouderen kunnen nog naar de tabakszaak, maar jongeren hebben daar niets te zoeken. Je moet 18 zijn om sigaretten te kopen." Willemsen hoopt dan ook dat andere supermarkten snel zullen volgen: "Het aantal verkooppunten van sigaretten ligt nog altijd hoger dan dat van brood in Nederland. Hoe minder verkooppunten er zijn, hoe beter."

Tabakswet

Sinds de wijziging van de Tabakswet in 2002 heeft ons land grote stappen gezet in het tegengaan van roken. "Dat heeft een groot verschil gemaakt", vertelt Willemsen. "Er mocht eerder nog reclame gemaakt worden, ze waren overal verkrijgbaar en er mocht overal gerookt worden. Maar met de nieuwe wet werd roken steeds minder toegestaan."

Het imago van roken is volgens hem drastisch verslechterd. "Nu weet iedereen dat het heel erg slecht is, voor jezelf en je omgeving. Dat is heel goed doorgedrongen, mensen willen nu gewoon niet meer met roken geassocieerd worden."

Nederland mag meer ambitie hebben

Toch vindt de hoogleraar het streven naar nog maar 5 procent rokers in 2040 eigenlijk niet ambitieus genoeg. "2040 is heel erg ver weg in de toekomst. Andere landen hebben doelen van 2035 of zelfs 2030. Denk aan Finland, Frankrijk of Ierland. Waarom zouden wij niet wat ambitieuzer kunnen zijn?"

De overheid zou het sneller kunnen laten gaan door grotere campagnes en intensievere maatregelen. "Nummer 1 zijn dan toch wel de accijnzen. De prijs van sigaretten gaat maar met hele kleine stapjes omhoog. Maar die prijs moet echt verder omhoog, voor een langere periode. Zo denken rokers: ik kan maar beter nu stoppen, ook met het oog op de portemonnee."