De avond ervoor had ze nog nieuwe kleertjes besteld voor haar dochter Rosa. Maar een dag later beëindigde moeder Aurélie de levens van Rosa en haar zwaar gehandicapte broer Lucas. Onder invloed van antidepressiva, zeggen haar ouders.

"Wat zij gedaan heeft, was zij niet." De ouders van Aurélie zijn ervan overtuigd dat hun dochter anders nooit tot deze daad zou zijn gekomen. Voordat het hoger beroep tegen hun dochter begint, willen ze vertellen over de gevaarlijke bijwerkingen van antidepressiva, om een maatschappelijke discussie op gang te brengen. "Ze hield zielsveel van de kinderen", zeggen haar ouders. "Ze weet dat ze het gedaan heeft, maar ze weet niet wat ze gedacht heeft." Aurélie heeft bijna geen herinnering meer aan wat er is gebeurd.

Agressie als bijwerking

De rechtbank veroordeelde moeder Aurélie tot 9 jaar cel en tbs voor het doden van haar twee kinderen en sprak ook van opzet door de afscheidsbrief die is gevonden. "Ze ontkent niet dat ze het gedaan heeft", zegt haar vader. "Waar het wél om gaat is dat ze het niet gepland heeft. Wat ze gedaan heeft, was zij niet."

Volgens haar ouders handelde hun dochter in een waan. Zij hopen dat het Hof in Arnhem er rekening mee houdt dat het antidepressivum dat Aurélie slikte, paroxetine, de oorzaak is van haar handelen. Agressie kan een bijwerking zijn van het medicijn, zo staat inmiddels in de bijsluiter. "Ze was dol op haar kinderen", benadrukken haar ouders. Ze hopen dat de rechter ziet dat Aurélie een gewone vrouw was, die het zwaar had met depressies.

'Ze voelde zich er niet lekker bij'

Aurélies ouders wisten dat hun dochter antidepressiva slikte. Ze begon daarmee na de komst van dochter Rosa. Een nieuwe baby, gecombineerd met de zorg voor haar zwaar gehandicapte zoon Lucas, viel haar zwaar. "In die tijd kreeg iedereen die niet goed in zijn vel zat iets voorgeschreven", vertellen haar ouders.

"Na 8 maanden wilde ze afbouwen, want ze voelde zich er niet lekker bij." Hun dochter had veel last van bijwerkingen. Ze zweette veel en kwam veel aan, wat ze vreselijk vond. "Maar ze bouwde vooral af met het idee dat ze het middel niet meer nodig had."

Halve verpleegkundige

Maar het leven met Lucas werd niet minder zwaar. Hij was 8 jaar, maar functioneerde op het niveau van een kind van 8 maanden. Hij zag en hoorde bijna niets, kon moeilijk slikken en lag vaak in het ziekenhuis. "Toen hij 3 jaar was, werd er epilepsie bij hem geconstateerd. Hij had veel toevallen", schetst Aurélies moeder. Lucas balanceerde een aantal keer op het randje van de dood, wanneer hij niet uit een aanval komt.

Aurélie en haar man kregen het advies om hun zoon te laten opnemen in een speciaal tehuis, maar wilden daar nog niet aan. "Aurélie was een halve verpleegkundige", vertelt haar moeder. "Elke dag bloedprikken en daarvan de resultaten doorsturen. Met een stethoscoop moest ze luisteren of zijn sonde nog op de goede plek zat." Aurélie werd somber en worstelde met depressieve gevoelens. Ze kreeg opnieuw antidepressiva en dat leek te helpen.

Nachtmerries

In juni 2013 werd Lucas opnieuw opgenomen in het ziekenhuis en werd de situatie erger. "Ze keek anders uit haar ogen en kon weinig hebben", zegt haar moeder. Aurélie vertelde haar over een nachtmerrie, waarin ze deed wat ze haar kinderen uiteindelijk echt heeft aangedaan. "Dat heb ik aan haar man verteld. Ik was er ongerust over." Uiteindelijk wuifde ze het weg, het was immers maar een droom.

Aurélie werd alsmaar onrustiger. Ze viel een paar keer van de trap en haar dochter Rosa vond haar flauwgevallen naast haar bureaustoel. Een tweede, zelfde, nachtmerrie volgde. Ook deze deelde ze met haar moeder. "Gelukkig zijn dromen bedrog", zei Aurélies vader, toen hij erover hoorde van haar moeder. "Ik durfde nog niet naar haar te wijzen, want dan trok ze het niet meer", zo vertelt moeder over die periode. Ze stuurde Aurélie naar de dokter, waar ze haar bloed controleerden.

Schuldgevoel

"Het gaat zo geleidelijk", zegt ze. "Maar je weet niet wat het is. Had ik toen geweten wat ik nu weet, dan was het niet gebeurd." De laatste maanden voor 2 oktober kwam Aurélies moeder bijna iedere dag bij het gezin over de vloer, soms ook met een smoesje. "Ik moest gewoon even kijken hoe het ging", zegt ze.

Ze durfde haar dochter niet meer tegen te spreken, maar haar alleen maar te ontzorgen. Haar moeder merkte dat het slecht ging met Aurélie, maar zelf zou haar dochter dat nooit laten merken. "Ze kon het niet meer aan, maar wij hebben haar nooit horen klagen. Achteraf heb ik me vreselijk schuldig gevoeld. Ik had moeten zeggen: 'Ga nog eens naar de huisarts en zeg hoe slecht het gaat'."

'Dit kon wel eens heel erg zijn'

Op woensdag 2 oktober 2013 ging de moeder van Aurélie pas in de middag naar haar dochter. Ze fietste de straat en zag dat alles was afgezet met rood-witte linten. Er stonden ambulances. Eerst dacht ze dat er iets mis was met Lucas, tot bleek dat haar dochter stil in de ambulance lag. "Toen dacht ik: dit kan wel eens heel erg zijn." Ze vroeg naar de kleinkinderen en kreeg het volgende te horen: "'Uw dochter heeft een zelfmoordpoging gedaan en de kinderen zijn al overleden.' Ik heb op straat staan schreeuwen. Het was doodstil, ik zag geen gordijn bewegen."

5 dagen na hun dood mocht Aurélie afscheid nemen van haar twee kinderen. Ze lagen opgebaard in hun mooiste kleertjes. Toen zag de vader van Aurélie zijn dochter voor het eerst terug. "We hebben niks gezegd. We hebben elkaar alleen maar omhelsd", vertelt hij.

Vader: ze heeft het gedaan, maar niet met voorbedachte rade

Haar ouders kennen Aurélie als kalm, bedeesd en lief. "Uit zichzelf is ze totaal niet agressief. Nadien hebben we veel gehoord over de medicijnen en de bijwerkingen daarvan en dan is één en één twee", zeggen ze. Er bestaat geen twijfel over of Aurélie het heeft gedaan, zegt haar vader. "Maar moord met voorbedachten rade is niet terecht. Door een combinatie met de medicatie is ze hiertoe gekomen en dat moet erkend worden door de rechter."

"Want", zegt hij, "dit is niet passend bij haar, dit wilde ze niet." Hij wijst op verschillende andere zaken waarbij antidepressiva ook een rol zouden hebben gespeeld: Grietje S., Ids I., een dubbele moord in Baflo en een busongeluk in Zwitserland. "Mensen die 'out of the blue' iets deden wat niet bij hen past, en ze gebruikten allemaal een antidepressivum."

De discussie moet nu gevoerd worden

De ouders van Aurélie benadrukken dat veel mensen wel baat hebben bij het middel paroxetine. "Maar je moet er voorzichtig mee omgaan en het goed controleren," zeggen ze. "Wat wij geleerd hebben, is dat het middel bij onregelmatig gebruik nóg gevaarlijker kan zijn," vertelt moeder.

Volgens hen krijgt 1 procent van de mensen die het middel gebruikt last van de bijwerkingen. "Hoeveel moet er nog meer gebeuren?" vragen ze zich af. Ze vinden het belangrijk dat de discussie over de bijwerkingen van het middel gevoerd wordt. "En die discussie moet nu gevoerd worden. Er moeten niet nog meer mensen de dupe van worden."

Door alle problemen met stikstof zou je denken dat de luchtkwaliteit in Nederland er slecht voor staat. Maar de lucht in Nederland wordt steeds schoner. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. "Maar we kunnen nog niet achterover leunen."

"Er ligt een deken van luchtvervuiling over Europa, en die wordt veroorzaakt door verschillende chemische stoffen die worden uitgestoten", licht Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) toe. Het inademen van die stoffen is schadelijk voor onze gezondheid.

Europese afspraken

Stoffen als zwaveldioxide, stikstofoxide, ammoniak en fijnstof zijn een stuk minder aanwezig in de lucht dan jaren geleden, zo concludeert het PBL, dat de luchtkwaliteit samen met het RIVM onderzocht.

Dat komt doordat Europa eerder afspraken heeft gemaakt om die uitstoot te verminderen en de lucht weer schoner te krijgen. Auto's, schepen en stallen moesten minder vervuilend worden gemaakt. Afspraken met de industrie spelen een belangrijke rol. "Ze hebben nieuwe technieken ontwikkeld en geïmplementeerd, en dat heeft gewerkt. De auto's die we nu kopen zijn een stuk schoner dan 20 jaar geleden", zegt Hekkert.

Emissiedoelen in zicht

Onze lucht is nu dus een stuk schoner dan decennia geleden. En wordt ook nog schoner, zo is de verwachting. Bijvoorbeeld doordat we meer elektrisch gaan rijden. Het PBL denkt dat de kans groot is dat we de Europese emissiedoelen in 2030 gaan halen.

Waar vroeger bijvoorbeeld zwavel een groot probleem was, speelt die stof nu nauwelijks nog een rol, merkt Hekkert op. "Dat leidde tot zure regen, waardoor bossen doodgingen. Maar nu hebben we het niet eens meer genoemd in onze presentatie."

Schonere kachels

Fijnstof is nog wel een punt van aandacht. Daar is volgens het PBL wel een daling te zien, maar veel minder scherp dan bij andere stoffen. "Van fijnstof worden mensen echt ziek, maar we hebben er ook zelf veel invloed op", zegt Hekkert.

Het gebruik van houtkachels stoot bijvoorbeeld veel fijnstof uit. Wie iets aan zijn vervuiling wil doen kan een schonere kachel aanschaffen.

Levensverwachting 8 maanden korter

Voor onze gezondheid en kwaliteit van leven is de luchtkwaliteit van groot belang. De levensverwachting in Nederland wordt door de luchtvervuiling gemiddeld 8 maanden ingekort. Als deze verbetering zich doorzet, kan dit teruglopen tot 4 maanden.

"Dat klinkt misschien niet als een groot verschuil, maar het is een gemiddelde voor heel Nederland. Veel mensen overlijden hier gewoon jaren eerder door."

Landbouwsector blijft vervuilen

Maar ondanks een forse daling van de ammoniakuitstoot, liggen de landelijke doelen voor stikstofdepositie op de natuur nog ver buiten bereik. "De landbouw is de sector die nog relatief veel blijft uitstoten", zegt Hekkert.

Als het gaat om de gezondheid van de mens gaat het nu een stuk beter, maar de natuur heeft het nog zwaar. Daar zal dan ook nog hard aan gewerkt moeten worden om aan de normen te voldoen. "We kunnen nog niet achterover leunen."

Nog geen 1 op de 3 Nederlanders heeft een noodpakket thuis, blijkt uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel. Veel te weinig, zegt minister David van Weel. "Dat moet naar 100 procent. Iedereen moet zichzelf 72 uur kunnen redden."

Minister van Justitie & Veiligheid David van Weel vindt dat elke Nederlander zich 72 uur moet kunnen redden in geval van een crisissituatie. "Denk aan communicatie, voor als er geen mobiel netwerk is. Denk aan voedsel en drinkwater, als er geen supermarkten open zijn. Al dit soort zaken, die moet je 72 uur kunnen volhouden bij een crisis."

Van 48 naar 72 uur

Eerder was het advies om 48 uur zelfredzaam te zijn, maar dat is dus nu verhoogd met een extra dag. "Sinds de Koude Oorlog hebben we hier eigenlijk weinig aandacht aan besteed", vertelt de minister over het aanpassen van dit advies.

"Maar na Europees onderzoek waarin de 72 uur zelfredzaamheid wordt geadviseerd, hebben we besloten dat over te nemen", legt hij uit.

'Het is een kleine moeite'

Van Weel geeft als voorbeeld een crisissituatie waarin deze voorbereiding nodig is: "Ik hoop niet dat we te maken krijgen met een conflict morgen. Maar we kunnen wel te maken krijgen met rampen, met energie-uitval."

"De kans is misschien niet heel erg groot. Maar op het moment dat het zich voordoet, dan is het een hele kleine moeite om zo'n pakket aan te schaffen en heb je er veel plezier van", zegt hij.

Niet bij de buren aankloppen

28 procent van de leden van het EenVandaag Opiniepanel heeft nu een noodpakket in huis, en dat is volgens de minister te weinig. "Want iedereen die geen noodpakket heeft en wel te maken krijgt met zo'n situatie, die gaat aankloppen bij de buren."

En dat heeft gevolgen. "Als dat nu betekent dat maar een in de vier buren zo'n noodpakket heeft, dan kun je je voorstellen dat de 72 uur heel snel naar beneden gaat als je spullen moet delen met anderen. Dus als iedereen voor zichzelf zorgt, zorgen we ook voor elkaar. Daarom moet die 28 procent omhoog naar de 100 procent."

Burgers en overheid samen verantwoordelijk

Nu burgers langer voor zichzelf moeten zorgen, betekent dit dan dat de overheid zich terugtrekt? Van Weel begrijpt het sentiment, maar benadrukt dat ook de overheid aan de slag gaat. "Ik leg niet alles neer bij de burger. Het geldt ook voor lokale overheden, het geldt voor bedrijven."

"We roepen ook gemeenten op: ga je verzamelpunten inrichten, hoe je zorg je voor kwetsbare bewoners. Moet je misschien noodvoorzieningen opslaan op bepaalde locaties?", gaat hij verder. "Dus al die trajecten gaan we ook doen."

500 euro contant geld

Naast een noodpakket adviseert Van Weel burgers ook om contant geld in huis te hebben in het geval van een ramp of crisis. Banken en maatschappelijke organisaties overleggen al maanden over hoeveel cash geld mensen moeten aanhouden.

De minister doet een voorstel: "laat ik een voorschot geven. Ik denk dat met 500 euro in cash u echt ruim voldoende heeft om tijdens die 72 uur aan te schaffen wat u echt nodig heeft", zegt Van Weel tot slot.