meer NPO start

Huisartsenketen Co-Med gedeeltelijk failliet verklaard: oud-zorgpersoneel eist tonnen aan niet-ontvangen betalingen

Huisartsenketen Co-Med gedeeltelijk failliet verklaard: oud-zorgpersoneel eist tonnen aan niet-ontvangen betalingen
Een van de Co-Med-praktijken, in Waalwijk, werd na 3 maanden al gesloten
Bron: EenVandaag

Een onderdeel van huisartsenketen Co-Med is failliet verklaard door de rechtbank in Maastricht. Oud-medewerkers en een detacheringsbedrijf vroegen het faillissement aan. Samen eisen ze tonnen van het bedrijf. Sommigen wachten sinds november op betalingen.

Dat blijkt uit het vonnis van de rechtbank dat in handen is van EenVandaag. Onder de eisers zijn een basisarts en een groep doktersassistenten. "Wij waren jarenlang de ruggengraat van de organisatie. Wij moesten zorgen dat alle praktijken bereikbaar bleven en nu krijgen we dit er voor terug", doet een assistente haar verhaal tegenover EenVandaag. Ze wil anoniem blijven om haar zaak niet te schaden.

Niet-ontvangen betalingen

Tien van de doktersassistenten werkten op het centrale klantcontactcentrum van de huisartsenorganisatie Co-Med, waar 15 praktijken bij zijn aangesloten. De assistenten eisen dat hun niet-ontvangen betalingen wordt uitbetaald. Het gaat om bedragen tussen de 10.000 en 50.000 euro.

Door het vertrek van deze groep assistenten zit nu nog maar één medewerker op het kantoor die alle Co-Med-praktijken van Nederland moet beantwoorden. "Dat is levensgevaarlijk, want overal is al te weinig personeel", zegt de assistente.

Bekijk ook

Onveilige situaties

Co-Med is een huisartsenketen die overal in het land praktijken opkoopt, bijvoorbeeld van huisartsen die stoppen, maar geen opvolger kunnen vinden. Ze beloven zo een oplossing te zijn voor het tekort aan huisartsen dat praktijkhouder wil worden. Maar dat gaat niet zonder slag of stoot.

Vorig jaar in mei bracht EenVandaag het nieuws dat veel waarnemers en leveranciers niet betaald worden. Daardoor is het verloop van personeel groot en zijn praktijken vaak niet goed bereikbaar. Dit leidt tot veel problemen en onveilige situaties.

Waarschuwing van inspectie

Roosters en bereikbaarheid zijn vaak niet op orde. Eind juli besloot de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd om Co-Med een zogenoemde aanwijzing op te leggen vanwege slechte bereikbaarheid en beschikbaarheid van praktijken. Zo'n aanwijzing is een soort waarschuwing. Als het daarna niet verbetert, kan er een boete volgen.

Co-Med wist die maatregel eerder nog tegen te houden bij de rechter, deze week doet de bestuursrechter uitspraak in de zaak.

info

Het verdienmodel van Co-Med

Co-Med neemt sinds zijn start snel praktijken over zonder daarvoor financiële dekking te hebben. Een oud-werknemer doet in 2021 melding bij de Nederlandse Zorgautoriteit: "Het bedrijf werkt als een pyramidespel, en het belang van de patiënt staat niet voorop. Ik kwam in de knoop met mijn morele kompas", staat in die melding, blijkt uit stukken in handen van EenVandaag. Ook intern wordt binnen Co-Med vaak gewaarschuwd voor de financiële problemen. Desondanks blijft het bedrijf praktijken overnemen.

Daarvoor ontvangt Co-Med veel geld. Dat werkt zo: een huisartspraktijk krijgt per kwartaal inschrijfgeld betaald van zorgverzekeraars, op basis van het aantal ingeschreven patiënten. Dat bedrag kan al snel oplopen tot een 17 euro per patiënt. Veel patiënten zorgen dus voor veel inkomen. Omdat Co-Med 15 praktijken heeft, gaat het om grote bedragen. Zo kon Co-Med op basis van het aantal patiënten alleen al in januari ruim 1,2 miljoen euro ontvangen van de verzekeraars.

Verdwenen geld

Ook Timothy Hoolhorst van CareAbout krijgt nog ruim een ton van Co-Med. Met zijn bedrijf leverde Timothy sinds november doktersassistenten aan verschillende praktijken van de keten, waaronder in Oirschot, Slotervaart, Den-Haag, Zwolle en Hollands Kroon.

Maar al snel merkte Timothy dat er iets mis was. Eind januari kwam hij erachter dat geen enkele factuur was betaald door Co-Med. "Daarna werd er de hele tijd getreuzeld." Hij vindt het 'onbegrijpelijk' waar al het geld gebleven is.

'Gaat om grote bedragen'

Omdat Co-Med elke keer niet de verplichtingen nakomt was op 5 maart was voor hem de maat vol. Een paar dagen later, op 9 maart, zegt Co-Med tegen hem 'dat ze slechts 10 procent van de kosten willen betalen'.

Hij is geschrokken van de hoeveel mensen die óók niet betaald hebben gekregen. "Het is enorm schrijnend, want het gaat voor mensen om grote bedragen. Nog steeds melden meer mensen zich bij mij. De schade lijkt enorm groot."

Bekijk ook

Curator aan het werk

De meeste van deze werknemers werden betaald door één van de drie bv's die onder Co-Med vallen. Het gaat om Co-Med Teleservices bv. Via dit bedrijf werden mensen ingehuurd en vervolgens ingezet bij de Co-Med Zorg bv, de zorgtak van het bedrijf.

Uit gegevens van de Kamer van Koophandel blijkt dat Co-Med twee weken geleden de naam van het bedrijf heeft veranderd naar PCC-Teleservices bv, mogelijk om imagoschade te voorkomen. Co-Med heeft zelf aangegeven niet in verweer te gaan tegen het faillissement van het bedrijf.

Oplossing

Volgens gezondheidseconoom Xander Koolman wordt er deze week een curator aangesteld. "Deze moet proberen de bedragen terug te vorderen. Als dit niet lukt op het failliete onderdeel van het bedrijf, dan zal naar alle waarschijnlijkheid verder gezocht worden in de organisatie. Als het geld is weggehaald uit één bv, dan zou dat zijn in strijd met de wet. Daar zou Co-Med niet zomaar mee weg komen."

Timothy hoopt op een oplossing: "Ik ga er vanuit dat de zorgverzekeraars en eventueel andere autoriteiten opstaan, zodat diegene die echte zorg hebben geleverd aan alle patiënten ook betaald gaan worden."

Bekijk ook

'Onbetrouwbare eigenaar'

Een groot deel van de frustratie van het oude zorgpersoneel richt zich op eigenaar Guy Vroemen. "Hij geeft niks om zorg maar alleen maar om geld." Eerder meldde EenVandaag al dat er grote zorgen zijn over het functioneren van Vroemen, bijvoorbeeld vanwege zorg die niet geleverd wordt en door privé-uitgaven op kosten van het bedrijf. Ook zouden er conflicten met verkopende huisartsen en waarnemers spelen.

Het zijn voorbeelden die EenVandaag regelmatig hoort over Co-Med-eigenaar Vroemen. De andere twee bestuurders Caro van Uden en Guy Schulpen zijn uitgeschreven als bestuurder maar nog wel betrokken bij het bedrijf. De vierde eigenaar, de ex-vrouw van Vroemen, verliet al eerder het bedrijf. De assistenten hopen hierna ook Vroemen persoonlijk aansprakelijk te stellen voor de problemen binnen het bedrijf.

Co-Med betreurt situatie

Huisartsenketen Co-Med laat in een reactie weten dat ze de situatie ten zeerste betreuren. "Vanuit de directie van PCC-Teleservices Amsterdam is de laatste maanden geprobeerd om tot een passende oplossing en eventuele doorstart van de werkzaamheden te komen. Helaas bleek dit gezien recente ontwikkelingen geen haalbare casus te zijn."

De huisartsenorganisatie benadrukt dat PCC-Teleservices Amsterdam een zusterbedrijf is en los opereerde van Co-Med Zorg BV. Dat is de zorgtak van het bedrijf die volgens Co-Med 'financieel gezond is'.

'Geen invloed op zorg aan patiënten'

Zorgverzekeraar VGZ heeft een overeenkomst met Co-Med. "Recent hebben we een signaal ontvangen van een leverancier over achterstallige betalingen van zorgpersoneel bij Co-Med Teleservices. We hebben Co-Med dringend verzocht om tot betaling van de geleverde zorg te komen", zegt de verzekeraar.

Het zorgbedrijf heeft VGZ verzekert dat het faillissement 'geen invloed heeft op de zorg die geleverd wordt aan patiënten'. "Mochten wij andere signalen ontvangen, dan ondernemen we uiteraard actie, zoals we tot nu toe ook telkens doen", zegt de zorgverzekeraar. "Wij vinden het heel erg belangrijk dat onze verzekerden de zorg krijgen, die zij nodig hebben."

De rechter sprak dinsdag het faillissement van een onderdeel van Co-Med uit, dit is waarom

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe worden satellieten beschermd, en heeft Europa ze ook zelf? Vragen hierover beantwoord

Hoe worden satellieten beschermd, en heeft Europa ze ook zelf? Vragen hierover beantwoord
Bron: EenVandaag

Nederland en zeven andere landen hebben een klacht ingediend bij de VN: Rusland verstoort satellieten. Satellieten zijn onmisbaar voor communicatie, navigatie en het observeren van de aarde. We vroegen wat jullie over satellieten willen weten.

De vragen worden beantwoord door ingenieur Arnaud van Kleef van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR). Hij leidt daar het Future Air and Space Power-programma, dat onderzoekt hoe innovaties in de lucht en ruimte kunnen bijdragen aan een veiligere samenleving. Vanuit dit onderzoek wordt ook het ministerie van Defensie geadviseerd.

1. Welke soorten satellieten zijn er en waarvoor worden ze gebruikt?

Satellieten draaien om de aarde en sturen informatie naar ons door. Dat gebeurt via radiosignalen. Een schotelantenne op aarde stuurt signalen naar de satelliet, die verwerkt ze, en stuurt ze vervolgens via een andere antenne terug naar de aarde. Op deze manier gebruiken we satellieten voor belangrijke dingen als communicatie, navigatie en aardobservatie.

Satellieten zijn nodig voor communicatie op lange afstanden, licht Van Kleef als eerste toe. "Als je radiosignalen zonder satellieten naar de andere kant van de wereld probeert te sturen, dan ketsen ze af door de bolle vorm van de aarde. Satellieten plaats je daarentegen op de juiste hoogte in een baan om de aarde, waar die bolling de signalen niet meer blokkeert", verklaart hij.

Aardobservatie is een tweede belangrijke toepassing van satellieten. Satellieten kunnen bepaalde plekken op aarde monitoren. De beelden en informatie die dat oplevert, worden gebruikt voor de agrarische sector, voor controle van veiligheid. En om bijvoorbeeld veranderingen in het weer en klimaat in de gaten te houden, vertelt Van Kleef.

Ook zijn satellieten cruciaal voor navigatie. "Zonder zou je niet kunnen navigeren met Google Maps. Maar ook zijn ze bijvoorbeeld nodig voor precisiewapens van militairen; die vliegen vaak met gps-begeleiding", zegt de onderzoeker.

info

Satellieten op verschillende hoogtes

Satellieten draaien op verschillende hoogtes, in verschillende banen om de aarde heen. In de laagste baan (tot 2.000 kilometer hoogte) bevinden zich bijvoorbeeld de Starlink-satellieten van Musk. "Starlink wil veel data in korte tijd naar een groot aantal gebruikers kunnen sturen. Daarom is een lage hoogte handig", verklaart Van Kleef.

Op grotere hoogtes heb je de middelhoge banen (20.000 kilometer hoog), waar zich onder andere GPS-satellieten bevinden, en de geostationaire baan (36.000 kilometer hoog). In die baan draaien satellieten met dezelfde rotatiesnelheid als de aarde zelf, waardoor de satellieten altijd op dezelfde plek lijkten te staan. Dit zijn vooral satellieten die gebruikt worden voor telecommunicatie, voor bijvoorbeeld tv-zenders.

2. Wat is het gevaar van gehackte satellieten voor ons?

"Een gehackte satelliet kan cruciale informatie niet meer doorgeven. Er komt dan niets, of er komt ruis terug. Of de satelliet geeft aan: ik kan mijn taak niet meer uitvoeren."

"In bijvoorbeeld het Baltisch gebied ervaren vliegtuigen al regelmatig last van sabotage van satellieten. Het gaat vooral om sabotage van satellietsignalen, afkomstig van GPS-satellieten. Dit omdat er stoorzenders op aarde staan die stoorsignalen naar ontvangers sturen. Bijvoorbeeld de ontvangers aan boord van vliegtuigen. Het saboteren van GPS-satellieten zelf is zeker ook een bedreiging", legt Van Kleef uit.

"Ook heeft een sabotageactie soms onbedoelde bijeffecten. Neem het voorbeeld van kinderzender BabyTV, waar opeens Russische propaganda op te zien was. De sabotage van satellieten was vermoedelijk bedoeld om de communicatie van Oekraïne te verstoren, maar had ook deze consequentie."

"Europese landen hebben zo al op verschillende manieren last van sabotage van satellieten, en dat is ook waarom nu acht EU-lidstaten aankloppen bij de Verenigde Naties", verklaart hij. "Als satellieten op grote schaal gehackt zouden worden, werken allerlei processen van communicatie, navigatie en observatie niet meer. Dat kan hele maatschappijen ontwrichten."

"We leven namelijk in een tijd waarin we steeds afhankelijker zijn van de ruimte. Voor onze welvaart en veiligheid. Satellieten zorgen in deze eeuw voor informatie en data. En dat wordt wel gezien als de olie van de 21ste eeuw. Met veel informatie en data kun jij druk uitoefenen op andere landen. Het is cruciaal om daar toegang tot de hebben."

Arnaud van Kleef
Bron: Eigen beeld
Arnaud van Kleef

3. Hoe kunnen satellieten gehackt worden?

"Een satelliet verstoren, kan door vanuit een zendstation een heel sterk stoorsignaal naar de satelliet te sturen, dat veel sterker is dan wat die satelliet normaal binnenkrijgt. En dat het reguliere signaal overstemt", legt Van Kleef uit.

"Militaire satellieten hebben backup-systemen om zich te beschermen tegen stoorsignalen, maar civiele satellieten zijn kwetsbaarder. Tegelijkertijd vervaagt het onderscheid tussen militair en civiel gebruik van de ruimte. Voor beide worden steeds meer dezelfde satellieten en technologieën gebruikt, waardoor ook de dreigingen en risico's veranderen."

Er wordt onderzoek gedaan naar hoe je satellieten beter kunt beschermen. Bijvoorbeeld door signalen te sturen via een laser - met licht in plaats van radiogolven, dus. Die signalen zijn moeilijker te saboteren. Ook kunnen satellieten worden uitgerust met betere encryptie. Of met slimme antennes die beter kunnen detecteren waar stoorsignalen vandaan komen.

"Maar op dit moment geldt: als een satelliet hier niet mee ontworpen is, en zodra die eenmaal 'vliegt', heb je pech. Je kunt er dan niet zomaar heen om 'm te tweaken, zodat de satelliet beter beschermd is", zegt Van Kleef.

Bekijk ook

4. Zijn er internationale afspraken over het beschermen van satellieten?

Het VN-Ruimteverdrag uit 1967 bepaalt dat de ruimte vrij toegankelijk is, maar dat landen verantwoordelijk blijven voor hun satellieten. "Een bedrijf krijgt niet zomaar toegang tot de ruimte. Het moet in ieder geval een vergunning krijgen van het land waar het geregistreerd is."

"Daarnaast bepalen internationale organisaties zoals de ITU (Internationale Telecommunicatie-unie) - een gespecialiseerde organisatie van de VN - welke satellieten waar mogen 'vliegen'. Ook coördineren zij op welke radiofrequenties mag worden uitgezonden."

"Bovendien wordt space situational awareness, zoals we dat dan noemen, steeds belangrijker", vervolgt hij. "Met systemen vanaf de grond en met satellieten die camera's aan boord hebben, houden militaire en civiele organisaties in de gaten wat er allemaal om de aarde vliegt. Dat is cruciaal, want daar zit ook de bewijslast in het geval van sabotage."

info

EenVandaag Vraagt

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

5. Beschikt Europa over genoeg satellieten om alles 'up and running' te houden voor het geval we bonje krijgen met de VS of China?

Als alternatief satellietsysteem voor Starlink, om met het internet te verbinden, heeft Europa op dit moment Eutelsat OneWeb. Dat systeem telt ongeveer 600 satellieten, vertelt Van Kleef. Voor navigatie heeft de Europese Unie Galileo, een satellietnavigatiesysteem dat vergelijkbaar is met het Amerikaanse GPS.

Voor het geval dat Elon Musk Starlink zou uitzetten, kan Europa met Eutelsat OneWeb zelfstandig opereren, zegt Van Kleef.

"Maar het liefst zouden we wel meer Europese satellieten lanceren, om de dekking beter te garanderen en robuuster te maken", zegt hij. De Europese Unie werkt bijvoorbeeld aan IRIS², een nieuw systeem met zo'n 300 satellieten. Maar dit systeem is naar verwachting pas in 2030 operationeel.

Bekijk ook

6. Waarom hebben private partijen toegang tot de ruimte gekregen?

"Bedrijven die investeren in de ruimtevaart, dragen bij aan de economische status en groei van een land", verklaart Van Kleef. Ze dragen belastingen af over hun winst, en stimuleren investeringen en werkgelegenheid.

Er wordt wel gesproken over vier 'space ages', ruimtetijdperken. "Het eerste tijdperk begon in 1957, met de lancering van Spoetnik 1, de eerste kunstmatige satelliet die in een baan om de aarde werd gebracht. Dat was vanuit militair oogpunt. In het tweede tijdperk begonnen instituties als NASA en ESA met wetenschappelijk onderzoek in de ruimte. En toen begonnen ook commerciële bedrijven met het verkopen van satellietbeelden en communicatiediensten."

De derde space age - NewSpace genoemd - begon rond 2010, toen commerciële bedrijven zoals SpaceX van Elon Musk en Planet Labs de ruimte-industrie gingen domineren met kleine, goedkope en massaal gelanceerde satellieten.

Volgens Van Kleef zijn we inmiddels in de vierde space age aanbeland. "Maar er zijn ook mensen die zeggen dat we nog in de derde fase zitten. Er is niet één iemand die dit bepaalt." In de vierde space age verschuift de focus naar veiligheid, strategische controle en duurzaamheid van de ruimte zelf.

"Je krijgt satellieten die andere satellieten in de gaten houden en beschermen. Maar ook satellieten die andere satellieten aanvallen om ze onklaar te maken. En het wordt belangrijker om ruimtepuin op te ruimen, ook om botsingen met de vele satellieten die er inmiddels zijn te voorkomen."

7. Zijn we de ruimte niet aan het vervuilen met zoveel satellieten, en wat doen we met verouderde exemplaren?

"Als satellieten niet meer gebruikt kunnen worden, is het belangrijk dat ze op een verantwoorde manier worden opgeruimd. Over het algemeen geldt: satellieten in een lage aardbaan moeten worden afgeremd, zodat ze in de dampkring verbranden", vertelt Van Kleef.

Satellieten in middelhoge of geostationaire banen kunnen niet teruggebracht worden naar de aarde. In plaats daarvan worden ze daarom naar een 'graveyard orbit' gebracht, een hogere baan waar ze geen gevaar meer vormen, legt Van Kleef uit. "Daarvoor moeten die satellieten een beetje brandstof reserveren."

Nederland werkt binnen de VN aan verdragen om juridisch vast te leggen hoe landen en bedrijven zich verantwoordelijk moeten gedragen in de ruimte, vertelt Van Kleef. "Het gaat dan om afspraken tussen operators om botsingen te voorkomen en om richtlijnen voor het opruimen van oude satellieten."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Geghost' omdat je ernstig ziek bent? Het overkwam Sebastiaan: 'Mensen weten zich geen houding te geven'

'Geghost' omdat je ernstig ziek bent? Het overkwam Sebastiaan: 'Mensen weten zich geen houding te geven'
Bron: Eigen foto

Het verliezen van vrienden omdat je kanker hebt. Het gebeurt bij jong en oud. Tegenwoordig is er zelfs een term voor: 'cancer ghosting'. Sebastiaan (42) kan hierover meepraten.

"Ik heb mijn vorige vrouw verloren aan kanker. Later ben ik hertrouwd met iemand die toevallig ook haar man aan kanker verloor. En nu heb ik zelf kanker", vertelt Sebastiaan. Hij werd in deze moeilijke tijd 'geghost' door een aantal vrienden. 'Ghosten' gebeurt wanneer iemand plotseling en zonder uitleg het contact verbreekt.

Kanker kwam steeds terug

Het eerste slechte nieuws komt in 2005. Net als Sebastiaan en zijn toenmalige vrouw een paar maanden samen zijn, wordt bij haar kanker vastgesteld. "Het heeft uiteindelijk tot 2017 geduurd. Toen is ze overleden. In de jaren daarvoor onderging ze operaties, bestralingen en chemotherapie. Telkens krabbelde ze weer op, maar de kanker kwam steeds terug."

Het stel probeerde het beste uit het leven te halen, vertelt hij. "Als het kon, gingen we op vakantie en brachten we veel tijd samen door. Ziekenhuisbezoeken combineerden we vaak met iets leuks, zoals een bezoekje aan de IKEA. Tijdens behandelingen draaide alles om de ziekte, maar als het weer even goed ging, schoof dat wat naar de achtergrond. Het ging met vlagen."

Veranderende relaties

Sebastiaan vond het vreselijk om zijn vrouw steeds zieker te zien worden. "Je ziet een jonge vrouw langzaam wegkwijnen, haar plezier in het leven verliezen. Dat doet veel met je." Toch bleef hij hoop houden. "Misschien was dat naïef, maar je denkt steeds: misschien vinden ze een behandeling die aanslaat. Maar dat gebeurde niet."

Terwijl hij verdriet had om de verslechterende gezondheid van zijn vrouw, was er iets anders wat hem dwarszat: de manier waarop zijn omgeving ermee omging. "Sommige relaties werden hechter, vooral in de laatste fase van haar leven. Maar anderen namen juist afstand", vertelt hij.

Bekijk ook

'Bang om iets verkeerds te zeggen'

"Ik merkte dat mensen het moeilijk vonden om met de situatie om te gaan", weet hij nog. "Kanker is eng voor sommigen. Ze zijn bang om iets verkeerds te zeggen, weten niet wat voor houding ze moeten aannemen en trekken zich terug."

Dat viel Sebastiaan vooral op rondom verjaardagen. Het plannen van feestjes lukte steeds minder, want vrienden kwamen niet meer langs. "Het contact kwam steeds van één kant. Uiteindelijk verwaterde het, totdat ik ze helemaal niet meer zag. En soms kregen we rare, kille reacties, waardoor we dachten: wat hebben we verkeerd gedaan?"

Niet meer spontaan afspreken

Dat gevoel, dat vriendschappen verwateren wanneer je langdurig ziek bent of diep in een rouwproces zit, herkennen veel mensen, vertelt professor en hoogleraar stadssociologie aan de Universiteit Utrecht Beate Völker. Ze doet ook onderzoek naar vriendschappen. "Je netwerk verandert door een dergelijk ingrijpende gebeurtenis. Mensen nemen dan inderdaad afscheid van je om verschillende redenen."

"Je kunt niet meer alles doen wat je voorheen deed. Je bent vaak minder mobiel, je kunt bijvoorbeeld niet meer spontaan 's avonds naar de kroeg. Dat gaat niet. En zo ontstaan er, soms ongemerkt, minder contactmomenten", legt Völker uit. "Je moet echt veranderen van activiteit en je weet beiden ook moeilijker wat iemand nodig heeft. Het zet de relatie onder druk."

info

Het belang van vriendschappen

"Vriendschappen zijn vaak nog belangrijker dan familie, omdat we ze zelf hebben gekozen. En ze onderscheiden zich van partnerrelaties, omdat ze niet exclusief zijn", vertelt professor Völker. "We hebben meerdere en verschillende vrienden, omdat we ze nodig hebben voor alle aspecten van onze persoonlijkheid." "Onderzoeken laten doorgaans zien dat vriendschappen heel veel positieve effecten hebben. Het heeft veel voordelen: mentaal, fysiek en praktisch. Het hebben van vrienden is goed voor je. En als dat wegvalt of als je alsmaar het idee hebt dat je niemand hebt, dan voelt dat echt als een gemis."

Dezelfde kenmerken

Vrienden word je met mensen die op je lijken, legt Völker uit. Het zijn mensen die veel van dezelfde 'kenmerken' hebben. "Als de een ziek wordt en de ander niet, dan onderscheid je je op een belangrijk kenmerk. En daarnaast wil je een kenmerk als deze natuurlijk liever niet delen. Dus ook dat kan maken dat die relatie ineens zo anders wordt. Maar wil je met elkaar verder, dan moet je juist deze veranderingen bespreken."

"Het hoeft dus niet zoiets te zijn van: 'Ja, ik heb er geen zin in, ik doe het niet meer.' Het is ook gewoon omdat het moeilijk is", zegt de professor over de reden dat mensen er soms voor kiezen om niets meer van zich te laten horen, of ook wel; om te ghosten.

Nieuwe banden

Toch wist Sebastiaan in de laatste maanden dat zijn vrouw nog leefde nieuwe vrienden te maken. Hij werd erg close met haar vriendinnen: "We wisselden ziekenhuisbezoeken af en maakten schema's. We hebben die periode samen doorstaan en dat schepte een band. We vormden een klein team."

En zelfs na haar overlijden in 2017 blijft de groep contact houden. Totdat Sebastiaan zijn nieuwe liefde ontmoet, met wie hij in 2022 trouwt. "In het begin waren ze nog op de bruiloft, maar na verloop van tijd werd het contact minder", vertelt hij hierover.

Bekijk ook

'Wat zou zijn vrouw vinden?'

"Alsof ze dachten: 'Hij lacht weer, hij gaat verder, dus hij zal het wel vergeten zijn.' Ook afspraken maken met hen werd moeilijker. Via via hoorde ik dat ze zich afvroegen: 'Wat zou zijn overleden vrouw hiervan vinden?'"

Dit soort opmerkingen kwetsen hem en Sebastiaan besluit de vriendschappen te laten gaan. "Mijn eerste vrouw zei altijd: als iets niet op een leuke manier gaat, dan ga ik het ook niet afdwingen. Dat heb ik dus ook niet gedaan."

Zelf ziek

In de jaren daarna probeert Sebastiaan zijn leven op te pakken - en nieuwe vriendschappen te sluiten - maar in 2023 krijgt hij opnieuw slecht nieuws: er wordt een bultje op zijn bijnier ontdekt.

"De artsen wisten niet wat het was. Uiteindelijk bleek het een zeldzame vorm van bijnierkanker. Ik dacht: wat gebeurt me nu? Dit kan niet. Eerst mijn moeder verloren, toen mijn vrouw, en nu dit. Het voelde onwerkelijk. Ik kon het niet bevatten."

'Nooit meer iets van gehoord'

Toen hij zijn diagnose deelde, viel hem iets op: "Die vriendinnen, met wie ik ooit zo'n hechte band had, vroegen nooit hoe het met me ging. Ze hebben zich nooit gemeld. En dat terwijl ze het wisten. Ik ben altijd open en eerlijk geweest. Maar van hen? Geen woord."

Zeer pijnlijk, zegt Sebastiaan. "Ik had eigenlijk gehoopt dat de mensen die ik nu al een tijdje niet had gesproken, zouden denken: 'We zoeken het contact weer op.' Maar juist het tegendeel was waar. Dus dat vond ik wel kwetsend. Maar weet je: als het er niet inzit, zit het er niet in. Dan ga ik er ook niet zelf achteraan: zak er maar in dan."

Op zoek naar een lotgenoot

Wel bleef hij openstaan voor de mogelijkheid dat er ooit weer nieuwe vrienden zouden komen. En dat gebeurde: "Mijn arts vroeg me op een gegeven moment: 'Ik heb een patiënt die een paar jaar ouder is dan jij, hij komt oorspronkelijk uit Israël en woont hier al jaren. Hij zoekt lotgenoten. Vind jij het goed als ik jullie in contact breng?' Ik zei meteen ja. Ik had zelf ook die behoefte."

"Goed te begrijpen", zegt professor Völker. Volgens haar bouwen mensen die een langdurige aandoening hebben, of een grote verandering meemaken - dus bijvoorbeeld ook nieuwe ouders - graag vriendschappen op met mensen die de ervaring delen. Ze zoeken naar zo'n zelfde kenmerk.

Bekijk ook

'Dit is onbetaalbaar'

En dus, kort na het bezoek aan de arts neemt Sebastiaans lotgenoot - zoals hij hem zelf noemt - contact met hem op. Ze gingen samen lunchen. "Sindsdien werd het contact steeds intensiever, en op een gegeven moment werd het echt een vriendschap. We spreken elkaar wekelijks. We houden elkaar op de hoogte van alles, geven elkaar tips over medicatie en steunen elkaar. We trekken elkaar erdoorheen. Als ik een moeilijke periode heb, helpt hij me, en andersom."

"Ondanks de steun van mijn vrouw, dochter en familie had ik me dan waarschijnlijk toch meer alleen gevoeld", vertelt Sebastiaan over de band met zijn vriend. "Mensen zien mij gewoon functioneren en denken: 'Het zal wel goed gaan.' Ze begrijpen het niet echt, maar bij hem vind ik dat begrip wél. We snappen van elkaar wat we doormaken. Dat is onbetaalbaar."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant