Huisartsen die, tegen het bindend advies van de Gezondheidsraad in, mensen onder de 60 jaar inenten met het AstraZeneca-vaccin nemen een juridisch risico. Ook als de patiënt de vaccinatie zelf heel graag wil, zegt gezondheidsjurist Brenda Frederiks.

Huisartsen zitten met de handen in het haar, want ze moeten nu 'nee' verkopen aan mensen die al heel lang zitten te wachten op het vaccin. Niet elke huisarts houdt zich dan ook aan het nieuwe advies van de Gezondheidsraad. Zo zei huisarts Pieter Bots gisteren in het NOS Journaal een vrouw te hebben gevaccineerd, die zich met tranen in haar ogen had gemeld. De vrouw wilde graag het AstraZeneca-vaccin en de huisarts gaf het haar.

Een bindend advies

De stop van het toedienen van het AstraZeneca-vaccin aan 60-minners is een besluit van de Gezondheidsraad. "Dit advies is bindend, de minister heeft het advies overgenomen, en daar mag je als arts dus ook niet van afwijken", zegt gezondheidsjurist Frederiks. In Italië en Duitsland mag dat wel. Daar mogen patiënten zelf kiezen.

Maar wanneer een Nederlandse arts het bindend advies van onze Gezondheidsraad negeert, negeert hij dus zijn professionele standaard. "Daarom is het juridisch dus helemaal niet handig om als arts tóch een AstraZeneca-prik te geven aan 60-minners."

Tuchtrecht

"Omdat de patiënt zelf graag de prik wilde, verwacht ik niet dat zij de arts voor de tuchtrechter sleept, maar de inspectie kan dat wél gaan doen", zegt Frederiks over huisarts Bots. "Het is niet handig, want je kunt er juridisch op worden aangesproken. Je hebt natuurlijk het tuchtrecht, dus door zijn eigen beroepsgroep. Maar de patiënt kan dat ook doen. Je weet nooit wat een patiënt achteraf gaat doen", vertelt Frederiks. Dus ook als een patiënt het zelf wil, ben je als huisarts niet veilig bezig.

Uiteindelijk is de inspectie er om toezicht te houden op de zorg en daarom zal de inspectie een gesprek moeten aangaan met de huisarts in kwestie. "De gevolgen hoeven niet meteen groot te zijn, maar het is wel handig als huisartsen niet allemaal hun eigen ding gaan doen. Daar is de inspectie voor."

Bekijken per patiënt

Het is dus voor de huisarts op dit moment niet verstandig om het advies van de Gezondheidsraad links te laten liggen. Maar omdat het wel gebeurt, moet er gekeken worden naar de alternatieven, zegt Frederiks. "Zorg dat die kwetsbare groep snel wordt gevaccineerd met een ander vaccin", zegt ze.

Een andere optie zou zijn dat de minister toch weer afwijkt van het advies van de Gezondheidsraad. "Dan is er wel de ruimte voor huisartsen zelf om de afweging voor wel of geen vaccinatie per patiënt te maken. Dat kost extra tijd, maar ik heb het idee dat die bereidheid er zeker is. Huisartsen willen zelf ook graag zoveel mogelijk prikken zetten." Het toedienen van het AstraZeneca-vaccin wordt dan een kwestie van 'shared decision making' (SDM). Patiënt en arts zijn dan allebei een deel van het besluitvormingsproces. Alleen loopt de arts níét het risico om voor de tuchtrechter gesleept te worden.