168 huisartsen dagen Zilveren Kruis voor de rechter. Ze zijn boos omdat de zorgverzekeraar de vergoeding voor praktijkondersteuners heeft aangepast. "We moeten daardoor nu al noodgedwongen medewerkers laten vertrekken die hard nodig zijn."

Huisartsen die een contract hebben met zorgverzekeraar Zilveren Kruis zijn woest. Praktijkondersteuners moeten sinds 1 januari 2022 op een andere manier worden betaald dan tot nu toe gebeurde. Veel artsen vinden deze nieuwe manier van declareren 'onwerkbaar en een financiële strop'.

'Onmisbaar voor praktijk'

"Onze praktijkondersteuners behandelen onder meer chronisch zieke en kwetsbare, oudere patiënten. Daar zitten veel werkuren in", vertelt de Haarlemse huisarts Christof Zwart.

"Ze doen routinebehandelingen en controles, maar ook belangrijk regelwerk. Als er bijvoorbeeld thuiszorg nodig is omdat iemand uit het ziekenhuis wordt ontslagen, coördineren zij alles met de wijkverpleegkundige. Dat kost soms veel tijd."

'Alleen medische handelingen declareren'

En daar zit nu juist het probleem, volgens Zwart: "Vanaf 1 januari mogen huisartsen bij Zilveren Kruis alleen nog maar de medische handelingen van praktijkondersteuners declareren en niet het organisatorische werk dat erbij komt kijken."

Maar het een hangt volgens hem nauw samen met het ander: "Hoe kunnen we nou iemand die net geopereerd is veilig verder behandelen als de thuiszorg voor die patiënt niet geregeld is?"

Meer tijd voor patiënten

In het zogeheten hoofdlijnenakkoord voor de huisartsenzorg is afgesproken dat er meer tijd voor patiënten moet zijn en dat de administratieve lasten omlaag gaan. De afgelopen jaren is er echter veel zorg verplaatst van het ziekenhuis naar de huisarts, de druk op de huisartspraktijken neemt daardoor toe.

Praktijkondersteuners moeten soelaas bieden, maar volgens Zwart komt juist die ondersteuning door het nieuwe beleid van Zilveren Kruis in het gedrang. "Veel huisartsen zijn bang aan het einde van het jaar duizenden euro's tekort te komen vanwege de nieuwe regels."

'Niet veel veranderd'

Zilveren Kruis stelt dat er eigenlijk niet zoveel aan de hand is. "We betreuren het dat er onrust is ontstaan over een verandering in de financiering van de praktijkondersteuner", laat een woordvoerder weten.

"Eerst kregen huisartsen een vast bedrag voor deze medewerkers. Vanaf 2022 is er een vaste vergoeding en kan de praktijkondersteuner de consulten met patiënten declareren tegen het huisartsentarief."

'Verandering budgetneutraal'

Er verandert dus helemaal niet zoveel, volgens de zorgverzekeraar. Sterker nog, de nieuwe manier van declareren is vergelijkbaar met wat de meeste andere zorgverzekeraars allang doen.

"De praktijkondersteuner kan nu ook consulten declareren. En daardoor breder ingezet worden en helpen de werkdruk bij de huisarts te verlagen, want steeds meer patiënten met een chronische ziekte hebben zorg nodig. Deze verandering is budgetneutraal."

Potje voor ouderenzorg

Huisarts Christof Zwart gelooft niets van die budgetneutraliteit: "Ja, het klopt dat een aantal andere zorgverzekeraars met een vergelijkbare declaratie-indeling werkt. Alleen is er bij hen dan weer meer geld beschikbaar uit het potje 'ouderenzorg'. Daarmee kun je het belangrijke regelwerk wél betalen. Bij Zilveren Kruis zien we zo'n potje vooralsnog niet klaarstaan."

De huisarts is ook bang dat de nieuwe regeling veel meer productiegericht in plaats van patiëntgericht gaat uitpakken. "En dat is juist iets waar we vanaf wilden."

Naar de rechter

Huisartsen en Zilveren Kruis staan inmiddels lijnrecht tegenover elkaar. Een groeiende groep huisartsen, waaronder Christof Zwart, heeft zo weinig fiducie in een goede afloop dat ze Zilveren Kruis voor de rechter dagen.

"We proberen al maanden het gesprek aan te gaan met Zilveren Kruis. We hebben zelfs een petitie aangeboden, maar we vangen elke keer bot. Dan moet het maar zo."

Evaluatie te laat

"Wij willen dat er beter na wordt gedacht voordat er zonder overleg met ons zo'n ingrijpende nieuwe regel wordt ingevoerd", zegt de huisarts.

"Zilveren Kruis belooft dat ze het nieuwe vergoedingssysteem na een aantal maanden gaan evalueren om te kijken of het werkt, maar tegen die tijd hebben wij al mensen moeten wegsturen. Dat zijn medewerkers die we helemaal niet wíllen laten gaan, omdat ze ontzettend hard nodig zijn in de praktijk."

Harde confrontatie

Gezondheidseconoom Xander Koolman vindt de hele ruzie onnodig en ook schadelijk: "Ik begrijp de onrust onder huisartsen, maar betwijfel eerlijk gezegd of een rechtszaak het juiste middel is om deze zorgen te uiten. Je koerst af op een harde confrontatie, terwijl het misschien zinvoller is om in gesprek te blijven."

Aan de andere kant constateert Koolman dat grote zorgverzekeraars vanuit hun machtspositie vaak regels kunnen dicteren over de hoofden van huisartsen heen. "En er heerst te veel wantrouwen over en weer. Huisartsen vrezen dat de verzekeraars constant willen controleren hoe zij hun werk uitvoeren. En Zilveren Kruis vindt dat de huisartsen de hakken in het zand zetten in plaats van constructief meedenken. Allebei hebben ze een beetje gelijk, denk ik."

Zilveren Kruis gaat overstag

Zilveren Kruis stuurde vanochtend naar aanleiding van alle commotie een brief aan de betrokken huisartsen waarin werd aangekondigd dat de huidige regeling teruggedraaid zal worden.

"De overgangstermijn naar het nieuwe beleid was voor een aantal huisartsen te krap. Dat hadden we zorgvuldiger moeten doen. We hebben daarom besloten u een keuze aan te bieden. U kunt vanaf 1 april 2022 kiezen voor het huidige of voor het vorige beleid met betrekking tot de praktijkondersteuners."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.