'Honderden oude moord- en zedenzaken kunnen worden opgelost'

Het coldcaseteam van de politie wil oude bloedsporen van moordenaars en verkrachters gebruiken voor DNA-onderzoek. Daarmee kunnen ze vermoedelijk honderden oude moord- en zedenzaken oplossen, zegt Carina van Leeuwen van het coldcaseteam van de politie in de uitzending van EenVandaag. Maar vanwege privacyredenen is dat nu niet toegestaan.

Het gaat om ruim 20.000 bloedmonsters die zijn opgeslagen in de vriezer van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Het bloed is afgenomen bij moordenaars,  verkrachters, maar ook verdachten en getuigen van zware misdrijven in de periode eind jaren zestig tot eind jaren negentig. De namen van die personen zijn bekend bij het NFI. Als we nu DNA-profielen zouden afnemen van deze bloedmonsters, komen veel onopgeloste coldcases alsnog in stroomversnelling. “Van de zaken die wij nu in beeld hebben, alleen al voor Amsterdam, kunnen er tientallen worden opgelost, maar ik denk, als we het hele land in beeld zouden brengen, dan kun je er van uitgaan dat het honderden zaken zijn. Daar ben ik van overtuigd", zegt Van Leeuwen.

In veel van die oude zaken is DNA-materiaal, bijvoorbeeld bloed of sperma, van de dader gevonden. Maar wie de dader is, is niet duidelijk. Als van die 20.000 oude bloedmonsters DNA-profielen worden gemaakt en die worden vergeleken met de verdachte sporen, is er volgens Van Leeuwen een grote kans op matches.

20.000 bloedmonsters

Dat er oude bloedmonsters zijn opgeslagen, was in kleine kring wel bekend. Maar dat het om zo’n groot aantal gaat, ruim 20.000, dat is nieuw. Arnoud Kal van het NFI: “Het is technisch gezien inderdaad mogelijk om DNA-profielen samen te stellen van de bloedmonsters. Er ligt een schat aan informatie, dit materiaal kan met nieuwe technieken worden ingezet om zaken op te lossen. Maar het NFI kan niet zelfstandig met het materiaal aan de slag. Alleen in opdracht van justitie of de minister.”  

Privacyprobleem

In de uitzending van EenVandaag zegt Carina van Leeuwen dat er ontsluiting van de bloedmonsters moet komen. Grootste probleem is de privacywetgeving. Het bloed is destijds afgenomen voor bloedgroeponderzoek. DNA-profielen bestonden er toen nog niet. Met bloedgroeponderzoek konden personen bijvoorbeeld worden uitgesloten van misdaad als bleek dat hun bloedgroep niet overeenkwam met het verdachte bloed op de plek van een misdrijf. Maar er is nooit om toestemming gevraagd om dit bloed ook te gebruiken voor andere doeleinden zoals DNA-onderzoek. Als er nu DNA wordt afgenomen van de monsters zonder toestemming, zou dat privacyschending zijn.

Een gemiste kans zegt politievrouw Carina van Leeuwen. “Het doel is precies hetzelfde, dat DNA-profiel wordt ook gebruikt om sporen in of uit te sluiten. Alleen het middel is doorontwikkeld, de technieken zijn anders, dus wat we nu DNA noemen, dat was in die tijd een veel beperkter bloedonderzoek.”

Vermoorde vader

Ook Wicky van der Meijs wil dat de bloedsporen in de vriezer ontsloten worden. Haar vader werd vermoord in 2002. De zaak werd nooit opgelost. Het is een van de maar liefst 1000 moordzaken die nooit zijn opgelost. Van der Meijs vindt dat er veel te weinig aandacht is voor deze cold cases. Ze pleit voor meer capaciteit bij de politie en is een petitie gestart. Zij hoopt dat de bloedsporen haar vaders zaak alsnog kunnen oplossen: "Mijn vader is gevonden in een plas met bloed. Die bebloede jas ligt bij de politie. Als mijn vader is vermoord door iemand die eerder bloed heeft afgestaan, ligt dat misschien wel in de vriezer bij het NFI. En kan dat een match en doorbraak betekenen."

Verwantschapsonderzoek wel nodig?

Carina van Leeuwen van het coldcaseteam denkt dat met name kansen liggen bij oude zedenzaken. Omdat zedendelinquenten vaak in herhaling vallen, zegt ze. "Als je kijkt naar de verwantschapsonderzoeken van Nicky Verstappen of Milica van Doorn bijvoorbeeld. Dat heeft tot een goed resultaat geleid, maar je kunt je afvragen of je zo’n verwantschapsonderzoek wel moet doen. Want wie weet zit dat DNA al tussen een van die duizenden bloedmonsters van de verdachte die we zoeken."

VVD-Tweede Kamerlid Foort van Oosten heeft inmiddels aan de minister van Justitie & Veiligheid gevraagd om de 20.000 personen om toestemming te vragen om de bloedsporen te mogen gebruiken.