radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Hoe weten we waar overstromingen dreigen? En andere vragen over wateroverlast in Nederland beantwoord

Hoe weten we waar overstromingen dreigen? En andere vragen over wateroverlast in Nederland beantwoord
Hoog water in het Markermeer
Bron: ANP

In Duitsland heeft hevige regenval veel overlast veroorzaakt. Een deel daarvan komt nu naar Nederland. Toch zeggen experts dat de dijken het stijgende water goed aankunnen. Wij vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Ferdinand Diermanse, expert overstromingsrisico bij Deltares, geeft antwoord op jullie vragen.

1. Hebben we in kaart welke gebieden kunnen overstromen met water uit Duitsland of België?

Op risicokaart.nl staan de risico's van overstromingen in Nederland, de website is een initiatief van de Nederlandse provincies, gemeenten, waterschappen en het Rijk.

"Het is belangrijk om een beeld te hebben van de gevolgen van overstromingen als het mis gaat, dat helpt om te bepalen waar het risico het grootst is", zegt Diermanse. "Daarom hebben we voor elke waterkering die er staat, een scenario gemaakt: wat gebeurt er als het water over een dijk heen stroomt? Wat gebeurt er als er een dijk doorbreekt?"

"Wanneer er hoogwater is, zoals afgelopen winter, worden er voorspellingen gedaan over hoe hoog de waterstand wordt in de rivier. De scenarios van de overstromingen kunnen helpen om te bepalen waar het eventueel kan overstromen en waar bijvoorbeeld evacuaties moeten worden uitgevoerd."

Maar elke situatie is uniek, zegt Diermanse. "Het kan gaan om een dijk die vanuit de zee doorbreekt, maar ook om dijken en oevers langs alle verschillende rivieren die vanuit Duitsland en België naar Nederland stromen."

Volgens Diermanse hoeven we ons op dit moment geen zorgen te maken om overstromingen in Nederland als gevolg van de extreme neerslag in Zuid-Duitsland. "Een deel van dit water stroomt via de Rijn, maar een ander deel naar de Donau. Het waterpeil zal daarom de komende dagen in Nederland wel toenemen, maar we verwachten vooralsnog niet dat dit tot overstromingen zal leiden. Er zullen wel uiterwaarden langs de rivieren overstromen. Dat is op zich niet bijzonder, maar in juni komt dat niet vaak voor."

Ferdinand Diermanse
Bron: EenVandaag
Ferdinand Diermanse
info

Kan ik mijn woning verzekeren tegen wateroverlast?

Het verzekeren van een woning tegen wateroverlast kan soms complex zijn. "Voor grote overstromingen is er een algemeen beeld dat de overheid de beste partij is om dekking te bieden. Dat komt omdat de gevolgen van grote overstromingen zo groot zijn, dat de premies voor particuliere verzekeringen te hoog zouden worden. Daarom zorgt de overheid voor een vangnet, zoals gebeurde in Limburg. Toen nam het kabinet maatregelen om de waterschade te vergoeden via de Wet tegemoetkoming schade, en niet via verzekeraars", zegt Diermanse. "De afhandeling van de schade duurt alleen lang, daar zouden verzekeraars mogelijk wel een rol in kunnen spelen."

Je kunt je wel laten verzekeren voor schade door extreme regenval, vertelde een deskundige van het Verbond van Verzekeraars aan EenVandaag na de overstromingen in Limburg in 2021. Onvoorziene schade aan en in je huis kun je dan verhalen op je inboedelverzekering, zei Diermanse eerder tegen EenVandaag. Maar als een rivier buiten de oevers treedt, is de kans groot dat dat niet gedekt is. Want bij overstroming is de dekking heel verschillend.

2. Zijn de dijken echt sterk genoeg om het water tegen te houden?

"Dijken in Nederland bieden goede bescherming," zegt Diermanse. "In Nederland controleren we de dijken regelmatig om te zorgen dat ze sterk genoeg blijven. Het is vergelijkbaar met een auto die je regelmatig naar de APK-keuring brengt. Als er versterking nodig is, wordt dat meteen aangepakt en de dijken worden dan extra sterk gemaakt."

Er zijn verschillende soorten dijken in Nederland, zoals primaire waterkeringen die ons beschermen tegen grote rivieren zoals de Rijn en de Maas, en kleinere waterkeringen langs kleinere waterwegen. Nederland heeft ongeveer 3.600 kilometer aan primaire waterkeringen en nog eens 14.000 kilometer aan kleinere waterkeringen.

Dan zijn er nog de kustduinen, de stormvloedkeringen en veel boezemkades langs het westen van Nederland waar het poldersysteem zich bevindt. "Al deze elementen vormen samen een grote verdedigingslinie tegen hoogwater."

Bij het onderhouden van dijken wordt rekening gehouden met verschillende manieren waarop een dijk kan doorbreken. "Bevers kunnen bijvoorbeeld gaten graven in een dijk, wat het begin kan zijn van een verzwakking, vooral bij hoogwater," legt Diermanse uit. "Een ander risico is wanneer het water hoger komt dan de dijk en eroverheen stroomt, wat kan leiden tot erosie aan de achterkant van de dijk."

Wanneer er hoogwater dreigt, wordt de inspectie en het onderhoud opgeschaald. "Keringbeheerders gaan dan voortdurend het veld in om beginnende schade aan de dijken te controleren", zegt Diermanse. "Tijdens de afgelopen winterperiode waren de dijkbeheerders flink in touw vanwege aanhoudend hoogwater, wat veel vakanties tijdens de kerstperiode in de mist heeft laten gaan."

3. Kunnen we een doorgebroken dijk snel repareren?

"Dat is een belangrijk punt van aandacht," zegt Diermanse. "Tijdens hoogwater kun je tijdelijke maatregelen treffen, zoals het plaatsen van grote hoeveelheden grondmateriaal of pontons, een soort zandzakken. Maar echt repareren doe je pas als het water weer gezakt is."

Maar soms zijn improvisaties nodig in noodsituaties. "Tijdens de watersnoodramp van 1953 heeft een schipper een gat in een dijk gedicht door zijn schip erin te varen."

Diermanse benadrukt dat er aandachtspunten zijn voor de toekomst. "Als een dijk doorbreekt, kan dat op veel plaatsen in Nederland tegelijk gebeuren, wat het moeilijk maakt om overal snel te reageren. Het is belangrijk dat we operationeel goed voorbereid zijn en het benodigde materiaal beschikbaar hebben om op verschillende plekken snel te kunnen ingrijpen.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Hebben we een plan van aanpak als de dijken doorbreken?

"Eigenlijk wil je niet dat het zo ver komt en al een stap daarvoor zijn", begint Diermanse. "Dijken worden bij een aankomend hoogwater al langer in de gaten gehouden, want een zwakke plek zou kunnen zorgen voor een dijkdoorbraak."

Het is dan belangrijk dat iedereen op tijd op de hoogte is. "In 1995 was er sprake van extreem hoog water, toen moesten mensen langs de grote rivieren geëvacueerd worden." Uiteindelijk hielden de dijken het water tegen, maar het liet wel zien hoe belangrijk voorbereiding is.

Zelf kun je kijken op de website www.overstroomik.nl, ontwikkeld door de Nederlandse overheid. Hier staat per postcode wat je het beste kunt doen bij een overstroming. Je vindt er ook welke radiozenders je moet volgen en welke voorbereidingen je kunt treffen, zoals warme dekens en voedsel inslaan. "Hoewel de kans op een overstroming in Nederland klein is, is het altijd beter om voorbereid te zijn," voegt Diermanse toe.

5. Waarom wordt er op 'overstromingsrisicovolle' gebieden nog steeds gebouwd?

"Theoretisch gezien is een groot deel van Nederland overstromingsgevoelig, vooral in het westen van het land waar het laag ligt. Hierdoor zou je een groot deel van Nederland als overstromingsgebied kunnen beschouwen."

"Maar", voegt Diermanse eraan toe, "juist in deze gebieden vinden onze belangrijkste economische activiteiten plaats, zoals in de Randstad. Daarom wordt er veel moeite gedaan om het risico zo klein mogelijk te houden door stevige waterkeringen te bouwen."

Het bouwen bij de Uiterwaarden blijft een punt van discussie, omdat het gebied buitendijks ligt. "De laatste twintig jaar wordt er meer aandacht besteed aan het geven van ruimte aan rivieren om het water veilig af te voeren, wat het bouwen in de Uiterwaarden lastig maakt", vervolgt Diermanse. Sommigen kiezen er bewust voor om daar te wonen vanwege de mooie locatie, zelfs als dat betekent dat je af en toe hoogwater hebt.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom zweert de nieuwe president op de bijbel en wat is die belofte waard? Jullie vragen over de inauguratie van Donald Trump beantwoord

Waarom zweert de nieuwe president op de bijbel en wat is die belofte waard? Jullie vragen over de inauguratie van Donald Trump beantwoord
Donald Trump werd 8 jaar geleden voor het eerst beëdigd tot Amerikaans president
Bron: EPA

Hij was al eens 4 jaar president van de Verenigde Staten en vandaag neemt Donald Trump opnieuw de eed af in het Capitool. Met veel ceremonieel wordt hij beëdigd voor een tweede termijn. We vroegen wat jullie wilden weten over zijn inauguratie.

Verslaggever Tom van 't Einde is op dit moment in de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. en geeft antwoord op jullie vragen.

1. Hoe is de inauguratie van de Amerikaanse president ontstaan?

"De inauguratie van de Amerikaanse president is al zo oud als de Amerikaanse democratie zelf", begint Van 't Einde. "George Washington, de eerste president van de Verenigde Staten, begon er ooit mee en sindsdien is iedere president geïnaugureerd. Het is gewoon een ceremonie om het begin van een nieuw presidentschap te markeren."

De Amerika-verslaggever vertelt dat de ceremonie niet altijd in Washington D.C. werd gehouden. Na de Amerikaanse onafhankelijkheid moest het Capitool, het parlementsgebouw, namelijk nog gebouwd worden. De eerste inauguraties waren daarom in New York en Philadelphia. "Thomas Jefferson was de eerste president die in 1801 in Washington werd geïnaugureerd. Dat was toen wel met iets minder pracht en praal dan nu, want hij ging gewoon te voet naar het Capitool."

2. Trump overleefde afgelopen zomer een moordaanslag, hoe goed wordt hij nu beveiligd?

Trump werd in juli vorig jaar tijdens een campagnebijeenkomst beschoten toen hij op een podium een speech gaf. Een kogel schampte het oor van de - toen nog - presidentskandidaat, maar hij raakte verder niet gewond. Bij de moordaanslag kwam een toeschouwer om het leven, de dader werd meteen doodgeschoten door de bewakingsdienst van Trump.

Volgens Van 't Einde wordt Trump op dit moment 'extreem goed' beveiligd. "Hij werd al goed beveiligd en zeker als president wordt hij vanaf vanmiddag nog veel beter beveiligd. Tegelijkertijd doen ze er hier alles aan om herhaling van wat er afgelopen zomer is gebeurd te voorkomen."

Bekijk ook

3. Vanwege het winterweer is de ceremonie naar binnen verplaatst, is het daar echt zo koud nu?

Wat de beveiliging van Trump zal helpen, is dat de ceremonie inderdaad naar binnen is verplaatst. Normaal legt de nieuwe president de eed af op de trappen van het Capitool, maar deze keer zal Trump dat doen in de grote 'rotonde'-zaal van het Amerikaanse parlementsgebouw.

De winterse kou in Washington is de reden voor de locatiewijziging. Volgens de weervoorspellingen ligt de temperatuur rond het middaguur lokale tijd, als Trump de eed aflegt, rond de -4 graden. Temperaturen onder het vriespunt zijn in Washington heel gebruikelijk in januari, maar volgens Van 't Einde is het nu 'toch wel echt behoorlijk koud'.

"Ik draag verschillende laagjes en zelfs een thermoshirt en dat is niet zonder reden, want de gevoelstemperatuur is vooral door de wind heel erg laag", vertelt hij. "Daarom is de ceremonie dus naar binnen verplaatst, om te voorkomen dat toeschouwers urenlang buiten in de vrieskou zouden staan." Het is overigens zeker niet voor het eerst dat een president binnen wordt beëdigd: "De laatste keer was de tweede inauguratie van Ronald Reagan in 1985, ook toen vanwege de kou."

Amerika-verslaggever Tom van 't Einde in Washington D.C.
Bron: EenVandaag
Amerika-verslaggever Tom van 't Einde in Washington D.C.

4. Trump zal met de hand op de bijbel trouw zweren aan de grondwet, waarom is dat en wat is zo'n belofte waard?

Het is inderdaad een traditie dat de nieuwe president de eed aflegt met de hand op de bijbel, zegt de Amerika-verslaggever. "Trump deed dat 8 jaar geleden en zal dat ook straks weer doen. Hij heeft al laten weten dat hij een bijbel zal gebruiken die hij van zijn moeder heeft gekregen."

Bij het uitspreken van de eed zweert een nieuwe president trouw te blijven aan de Amerikaanse grondwet, maar volgens Van 't Einde is het door zijn plannen en uitspraken nog maar de vraag of Trump zich ook aan die belofte zal houden. "Hij zal doen wat hij veel kiezers heeft beloofd, maar of hij dat nou ook met een Bijbelse gedachte in het hoofd zal doen, dat waarschijnlijk niet. We weten namelijk dat Trump niet bepaald de gelovigste man op aarde is."

"Dat is in tegenstelling tot veel Amerikanen, voor wie de Bijbel wel degelijk heel erg belangrijk is. En dat geldt zeker voor veel mensen die in november op hem gestemd hebben", gaat hij verder. "De Bijbel speelt dan ook niet voor niets een hele belangrijke rol bij de inauguratie van de Amerikaanse president, want veel Amerikanen zitten hier nog steeds elke zondag netjes in de kerk."

Bekijk ook

5. Waarom kan een persoon die veroordeeld is president van de Verenigde Staten worden?

"Het is eigenlijk heel simpel", zegt Van 't Einde. "Er zijn maar drie eisen waar iemand aan moet voldoen om president te kunnen worden. Diegene moet Amerikaans staatsburger zijn, moet minimaal 35 jaar oud zijn en moet de afgelopen 15 jaar in de Verenigde Staten hebben gewoond."

"Er staat verder niets in de Amerikaanse grondwet, dus ook niets over een veroordeling of een strafblad. Dat maakt gek genoeg helemaal niets uit om het belangrijkste ambt van de wereld te bekleden", gaat hij verder. Terwijl er wel regels zijn voor bijvoorbeeld ambtenaren en militairen. "Als je een strafblad hebt dan mag je hier vaak niet werken voor de publieke sector. Maar dat geldt niet voor het presidentschap, want dat is een politieke functie en die mag iemand 'gewoon' vervullen met een veroordeling achter zijn naam."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Trump dreigt met de inlijving van Canada en Groenland, hoe serieus moeten we dit nemen?

Van 't Einde legt uit dat hij van Republikeinen al jaren hoort dat de uitspraken van Trump met een korreltje zout moeten worden genomen. "Zij zeggen dat je 'niet te serieus en vooral niet te letterlijk' moet nemen wat Trump allemaal zegt. Dat doen zijn kiezers volgens hen namelijk ook niet. Die zien dit gewoon als onderdeel van een spel: hij is aan het onderhandelen en voert de druk op om andere landen in beweging te krijgen. En ik denk dat ze daar weleens gelijk in zouden kunnen hebben."

Maar volgens de Amerika-verslaggever zegt Trump niet zomaar dat hij bijvoorbeeld Groenland wil 'kopen'. "Ik denk dat hij vooral wil voorkomen dat China of Rusland daar voet aan de grond krijgt. Groenland is geopolitiek een heel strategisch punt dat de VS, maar eigenlijk het hele Westen, nodig heeft voor veiligheid. Trump zegt, en misschien ook wel terecht, dat daar veel meer aandacht voor zou moeten zijn."

En zijn woorden hebben effect, ziet Van 't Einde. "Binnen een paar dagen kondigde Denemarken al aan om 1, 3 miljard euro extra beschikbaar te stellen voor hun eigen defensie om in ieder geval ook Groenland beter te kunnen beschermen." Dat terwijl Trump officieel nog geen president is. "Hij heeft eigenlijk alleen nog maar wat geroepen en het levert toch al meteen wat op. Stiekem is het fascinerend hoe dat dan gaat."

Bekijk ook

7. Hoe wordt wereldwijd gereageerd op de tweede termijn van Trump, zijn er bijvoorbeeld buitenlandse leiders aanwezig?

"Ik heb het idee dat er wereldwijd wel wat nervositeit is over Trump", zegt de Amerika-verslaggever. "Je ziet dat veel regeringsleiders, maar bijvoorbeeld ook NAVO-baas Mark Rutte, zich toch wel een beetje zorgen maken. Zo van: 'Wat moeten we nou van Trump verwachten? Hij roept van alles, maar gaat hij dat ook waarmaken?' Ze weten niet goed wanneer ze hem serieus moeten nemen."

Tijdens zijn eerste termijn als president werd er door andere leiders nog weleens gelachen om Trump, maar die houding is volgens Van 't Einde verdwenen. "Iedereen neemt hem ontzettend serieus en probeert ook bij hem in een goed blaadje te staan. Dat zag je meteen al na zijn verkiezing: regeringsleiders kwamen toen massaal naar zijn buitenverblijf Mar-a-Lago om met hem te spreken."

Dat is ook te merken aan de gastenlijst van de inauguratie. De ceremonie is traditiegetrouw toch vooral 'een feestje van en voor de Amerikanen zelf', zegt Van 't Einde. "Normaal gesproken zijn daar geen politieke leiders van andere landen bij, hooguit wat buitenlandse diplomaten. Maar nu komen bijvoorbeeld de Italiaanse premier Giorgia Meloni en de Argentijnse president Javier Milei."

Ook onder andere Xi Jinping is uitgenodigd, maar de Chinese leider komt niet, weet hij. "Xi stuurt wel zijn vicepresident, dus er komt deze keer een zware politieke delegatie vanuit Peking naar Washington. Dat is iets wat niet eerder gebeurd is bij een inauguratie. Je ziet daaraan hoeveel er voor veel landen afhangt van de tweede termijn van Trump."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant