Miljoenen liters water zijn er jaarlijks nodig om een groot datacenter te koelen. Dat gebeurt met kraan- of oppervlaktewater en dat is niet duurzaam. In het Noord-Hollandse Middenmeer wil Microsoft daarom gaan koelen met regenwater van het eigen dak.

Een daling van het grondwaterpeil, de opwarming van het water in de sloten, de vervuiling met chemicaliën van geloosd koelwater en zelfs een tekort aan drinkwater. Dat zijn de grootste zorgen die er leven rond het gebruik van koelwater door datacenters. Volgens Microsoft is het 'een misverstand dat datacenters allemaal zorgen voor problemen'. Wel zegt het bedrijf zich in te gaan zetten 'om de footprint te beperken'.

Water nodig op zomerse dagen

Microsoft gebruikt op dit moment drinkwater om het datacenter in Middenmeer te koelen. Volgens de techgigant worden de hoeveelheden wel zwaar overdreven. "Een groot deel van de tijd gebruiken we vooral lucht om te koelen. Dat kan tot 24 graden.

Daarna moet die lucht gekoeld worden met een watergordijn. Dat betekent dat we alleen op zomerse dagen water nodig hebben", vertelt Rob Elsinga van Microsoft Nederland.

Microsoft baalt van berichtgeving

Microsoft reageert bij EenVandaag voor het eerst zo uitgebreid, omdat het bedrijf baalt van alle negatieve berichtgeving over het koelwatergebruik. De minister moest zelfs nog uitleggen dat er geen drinkwatertekort in Noord-Holland zou ontstaan door het watergebruik van de datacenters. "Het is een misverstand dat datacenters allemaal zorgen voor problemen", zegt Elsinga.

Het Amerikaanse bedrijf nuanceert de problemen die het koelwatergebruik zouden veroorzaken, maar is wel bezig om andere koelmethodes te ontwikkelen. "We willen onze footprint beperken. We willen zowel waterpositief als CO2-negatief zijn. Datacenters zijn juist de aanjager van dit soort innovaties. Juist door dit soort initiatieven, maakt dat we kunnen versnellen bij dit soort technieken."

Dakwater om onze data te koelen

Dus kijkt Microsoft nu naar het hergebruik van het regenwater van het eigen dak. Het nabij gelegen private energiebedrijf ECW Energy van Robert Kielstra gebruikt deze techniek al vijftien jaar voor kassen en wil dit nu ook voor het datacenter gaan doen.

"We hebben een bassin bovengronds waar het water wordt opgevangen en dat stoppen we in de grond als dat vol is. In hele droge tijden trek je de waterberging leeg, maar die kun je snel weer vullen."

Bron: ECW Energy

Datacenter als waterleverancier in plaats van gebruiker

Het dakwater van Microsoft kan dan gebruikt worden om de glastuinbouw van water te voorzien en de eigen gebouwen. Kielstra schat dat het bedrijf dertig procent van het eigen regenwater nodig heeft voor de koeling van het datacenter. Hij snapt wel dat het techbedrijf nu deze stap wil gaan zetten. "Ze worden nettoleverancier in plaats van gebruiker."

"Nu zitten ze in de knoop, omdat de autoriteiten kritisch zijn geworden. Qua beeldvorming is het wel goed. Deze oplossing is wel duurder, want water kost natuurlijk niets in Nederland. Maar door de klimaatverandering en aandacht op water zie je dat dit meer aandacht krijgt." Het is alleen nog wachten op de vergunningen, maar Kielstra heeft er alle vertrouwen in dat dat goed komt.

Datacenter in onderzeeër

Elsinga van Microsoft: "Het is met elkaar leren om de druk op de gezamenlijke klimaatgevolgen te verminderen." Het techbedrijf doet elders op de wereld ook andere proeven om datacenters te koelen.

Zo wordt er gekeken naar het onderdompelen van de servers in een vloeistofbad of in Schotland wordt zelfs getest of een volledige datacenter onder water kan worden geplaatst in een soort van onderzeeër.

Discussie in Zeewolde

De discussie over het koelwatergebruik van datacenters is niet alleen een Noord-Hollands probleem. Ook in Zeewolde is dit een van de thema's die stuiten op veel weerstand. Volgens het plan gaat het toekomstige datacenter oppervlaktewater van een kanaal uit de buurt als koelwater gebruiken en wordt het vervolgens ook weer geloosd. Onder meer boeren en inwoners van de gemeente vragen zich af wat de gevolgen zijn voor het landschap, de natuur en de landbouw.

Volgens het gemeentebestuur zijn de gevolgen heel beperkt, maar een onafhankelijke commissie die de milieueffecten heeft bekeken is daar minder positief over. De gemeente moet dat beter gaan onderzoeken en uitleggen. Dat zorgt er voor dat een besluit van de gemeenteraad is uitgesteld van juni naar oktober dit jaar.

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."