Hoe krijg je jongeren naar de stembus?

Vrijwel iedere partij probeert ze binnenboord te krijgen, maar dat lukt niet altijd even goed. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen stemde slechts 53 procent van de stemgerechtigden, het aandeel jongeren is nog een stuk lager. Toch wordt geprobeerd dat cijfer omhoog te krikken. Anita de Jong van ProDemos, het Huis voor democratie en rechtsstaat, legt uit hoe ze dat doen.

Hoe zorg je dat mensen voor een eerste keer gaan stemmen?

“Daar is geen standaardrecept voor, want stemgedrag is van heel veel factoren afhankelijk. Zo is de omgeving belangrijk: als de ouders stemmen, is de kans groter dat een jongere dat ook zal doen. Daphne Cornelisse heeft in opdracht van ProDemos onderzoek verricht naar ‘first time voters’: hoe kunnen we de groep 18- tot 25-jarigen motiveren om te gaan stemmen?

Daaruit komt naar voren dat het begint met het vergroten van hun kennis. Jongeren vinden politiek te ingewikkeld en weten niet waar ze antwoorden moeten zoeken. Vragen als ‘Wat doet de gemeente?’ en ‘Wat gebeurt er met mijn stem?’ zijn in hun ervaring niet eenvoudig te beantwoorden. Ook de vraag waarom stemmen nou zo belangrijk is, moet voor hen beantwoord worden. Daarvoor zijn er een aantal animatiefilmpjes gemaakt." 

"ProDemos geeft daarnaast gastlessen op mbo’s en er is een toolbox waarmee kandidaat-raadsleden en docenten zelf een gastles kunnen organiseren. Op de verkiezingsdag worden studenten van de Hogeschool van Amsterdam, Koning Willem I college in Den Bosch (onder voorbehoud) en het ROC Mondriaan in Den Haag klaargestoomd om te gaan stemmen tijdens een speciaal verkiezingsfestival.”

Waarom is het belangrijk om aandacht aan jongeren te besteden voor de gemeenteraadsverkiezingen?

“Onderzoek heeft aangetoond dat de kans groot is dat mensen op latere leeftijd naar de stembus blijven gaan als ze daarmee beginnen zodra ze kiesgerechtigd zijn.

De beslissingen die op gemeentelijk niveau worden genomen hebben invloed op je directe leefomgeving. Er zijn veel onderwerpen die jongeren direct (kunnen raken): openingstijden van winkels en horeca, evenementen, vuurwerk, cameratoezicht, de ggd, werkgelegenheid en stageplekken, verkeer, zorg en welzijn, bouw van nieuwe woningen etc."

En wat als ze niet gaan stemmen? 

"Als jongeren niet gaan stemmen, wordt hun stem op al deze voor hen belangrijke onderwerpen niet gehoord. Hun belangen worden dan minder goed vertegenwoordigd dan de belangen van andere groepen. Dat is niet goed voor de democratische representativiteit en heeft mogelijk een negatief effect op het vertrouwen van jongeren in de politiek.”

Hoe kijkt ProDemos naar de spreiding in leeftijd van gemeenteraadskandidaten? Er zijn weinig jongeren politiek actief.

"Diversiteit in gemeenteraden is in zijn algemeenheid een aandachtspunt. In een representatieve democratie is het wenselijk dat alle groepen in de samenleving goed vertegenwoordigd zijn. In de gemeenteraad zijn vrouwen, mensen met een niet-Nederlandse afkomst en jongeren nog altijd ondervertegenwoordigd. Redenen hiervoor zijn bijvoorbeeld de tijd die het raadswerk kost (gemiddeld 15-20 uur per week), en de vergoeding die daartegenover staat. Zeker in kleinere gemeenten is dat geen vetpot." 

Volgens het CBS heeft 1 op de 3 jongeren interesse in politiek. Hoe ouder, hoe meer politieke interesse, ook volgens CBS: “De politieke interesse neemt toe met het vorderen van de leeftijd: van 38 procent onder 15- tot 25 jarigen tot achtereenvolgens 58 en 57 procent onder 55- tot 65-jarigen en 65- tot 75-jarigen, waarna de interesse afneemt tot 52 procent onder de 75-plussers.”