radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Hoe kan je jezelf beschermen tegen hackers? 'Bedenk altijd of een bedrijf jouw gegevens écht nodig heeft'

Hoe kan je jezelf beschermen tegen hackers? 'Bedenk altijd of een bedrijf jouw gegevens écht nodig heeft'
Gisteren werd bekend dat gegevens van tienduizenden studenten in handen zijn van hackers
Bron: ANP

De datalekken vliegen ons om de oren. Gisteren werd Ticketcounter afgeperst en vandaag bleek dat de gegevens van tienduizenden InHolland-studenten op straat liggen. "Bedrijven vragen steeds meer gegevens. Ook als ze helemaal niet nodig zijn."

Zijn onze gegevens online dan nergens meer veilig? "Dat is te dramatisch gesteld, maar ik denk wel dat je digitaal overal moet opletten", zegt Tijs Hofmans, journalist bij tech-website Tweakers. "Er worden namelijk steeds meer gegevens verzameld en dat levert automatisch meer risico op."

Adres en bankrekeningnummer

Maar wat kunnen hackers of criminelen met jouw privégegevens? Als bijvoorbeeld je bankrekeningnummer en een adres bekend is bij een bedrijf en dat bedrijf wordt gehackt, dan kunnen criminelen al heel veel. "Je kan dan een lening afsluiten op iemands naam", geeft Hofmans als voorbeeld.

"Je kan er serieuze identiteitsfraude mee plegen." Ook kunnen criminelen bijvoorbeeld pakketjes bestellen op jouw naam, en de rekening later naar je toesturen.

BSN-nummer bij eten bestellen

Je paspoort is een van de grootste risico's, dus bescherm die altijd goed. "Zo heb je een hoesje die je BSN nummer afschermt, dat kan helpen", vertelt Gerard Spierenburg van de Consumentenbond.

En ga altijd na of het verstrekken van je privégegevens noodzakelijk is. "Als je een paspoort als onderpand moet geven als je bijvoorbeeld een fiets ergens huurt, zou ik dat niet doen. En ook voor het bestellen van eten is het geven van een BSN-nummer nergens voor nodig", zegt Spierenburg.

Het moet te verantwoorden zijn

Sinds de invoering van de AVG, in 2018, mag dit ook niet zomaar. "Sindsdien mag je als bedrijf niet meer vragen dan noodzakelijk, en moet je die verzoeken ook altijd kunnen toelichten aan de consument", vertelt Tijs Hofmans van Tweakers.

Maar wat als jouw data door een datalek samen met gegevens van duizenden anderen op straat komt te liggen? Kun je dan zelf ook iets doen? "Je kunt natuurlijk zelf zo voorzichtig mogelijk zijn, maar als een instantie of bedrijf het niet op orde heeft, dan maakt dat je nou eenmaal kwetsbaar", zegt Gerard Spierenburg van de Consumentenbond.

Lees ook

Het lek checken

Mochten je gegevens bij een grootschalig lek betrokken zijn, dan heb je recht op informatie, vertelt Tijs Hofmans van Tweakers. "Op basis van de AVG kun je naar een bedrijf of overheidsinstelling toe, om informatie op te vragen. Je kunt opvragen welke info ze over je hebben en ook een verzoek indienen om dat te verwijderen", vertelt hij.

Ook kun je online checken welke gegevens zijn gelekt, bijvoorbeeld of je wachtwoorden bij iemand bekend zijn. Op Have I Been Powned staan alle mailadressen waarvan ooit wachtwoorden zijn gelekt.

Wat moet je doen als het mis gaat en je data is gelekt of je bent gehackt?

De Consumentenbond adviseert om altijd aangifte te doen bij misbruik. Maar dat is niet alles, want zo'n lek betekent ook: aan de slag met je online veiligheid. "Stel sterke wachtwoorden in en schakel altijd tweestapsverificatie in", zegt Tijs Hofmans. Toch is hij wel hoopvol. "We zijn echt wel wijzer geworden de afgelopen jaren, maar er staat nog wel een heleboel te doen."

Volgens Spierenburg van de Consumentenbond moet je je vooral afvragen of een bedrijf écht alle gegevens nodig heeft die ze vragen. "En wees ook niet bang om een deurtje verder te kijken, als er abnormale gegevens worden gevraagd."

Luisteren

Gerard Spierenburg van de Consumentenbond en Tijs Hofmans van Tweakers in EenVandaag.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant