Hoe het kan dat het consumentenvertrouwen daalt, terwijl de economie groeit

De economie groeit, de werkloosheid is historisch laag, maar toch daalt het vertrouwen in de economie al een half jaar lang. Economisch commentator Martin Visser legt uit wat er speelt.

De cijfers van het CBS zijn duidelijk: al zes maanden daalt het vertrouwen van de consument in de economie constant. "Wel een beetje raar", noemt economisch commentator Martin Visser deze daling. Want de Nederlandse economie is het afgelopen jaar liefst met 2,5 procent gegroeid, zo blijkt uit cijfers van eveneens het CBS. Ook kwamen er dagelijks 1000 banen bij, en staat de werkloosheid met 3,6 procent op een historisch laag punt.

Bedrijven doen het goed, consument profiteert nauwelijks

Martin Visser vindt het niet alleen wat raar, hij ziet het ook als iets gevoelsmatigs: "De consument is somber over zijn eigen portemonnee, over de eigen financiële situatie. De onzekerheden nemen toe door berichten in de media over de brexit en de handelsoorlogen tussen de Verenigde Staten en China."

En het wringt wat de consument betreft waar het gaat om de groei van bedrijfswinsten: "De somberte komt ook voort uit alle berichten die de consument leest over welvarende bedrijven. Veel bedrijven doen het goed en halen soms miljarden winst. En die consument krijgt er maar een paar procentjes bij. En veel gepensioneerden voelen zich tekort gedaan, met pensioenen die al jaren stil staan."

Is iedereen nu pessimistisch gestemd in Nederland?

Het antwoord van Visser is duidelijk: "Nee. Het aantal pessimisten en optimisten houdt elkaar in evenwicht. Maar het is wel zo dat het aantal optimisten de afgelopen jaren is geslonken, ondanks het feit dat de werkeloosheid op een historisch dieptepunt is en zelfs langdurig werklozen een baan krijgen."

Dat pessimisme is wat Visser betreft niet te wijten aan typisch Nederlands klaaggedrag, maar valt ook buiten de grenzen op: "De tendens van verminderd consumentenvertrouwen zie je in heel Europa, en niet alleen in Nederland."

Een andere nuance die hij plaats is dat er ondanks het uitgesproken pessimisme er nog steeds volop wordt gekocht. Volgens Detailhandel Nederland hebben de meeste winkeliers nog altijd niet te klagen. In januari en februari wordt -na de drukke en koopgrage maand december- traditioneel altijd minder uitgegeven, maar ook dat valt dit jaar erg mee. "Het verminderde vertrouwen in de economie heeft zich -nog- niet vertaald in een verminderde koopkracht", zo vat Martin Visser het samen.

Lees ook

• Waarom de koopkracht stijgt maar we daar niets van merken

Wat moet er gebeuren om het vertrouwen te herstellen?

"In dat opzicht wordt het voor velen een spannend jaar", zegt Martin Visser. "Zullen consumenten qua inkomen er nu eens echt op vooruit gaan en niet alleen een of een paar tientjes per maand? Komt er een pensioenakkoord waardoor gepensioneerden er eindelijk weer eens op vooruit gaan?"

Volgens Visser zijn in de bouw en in de metaalsector al betere cao's afgesproken, maar we zijn er nog niet: "Het is een raadsel voor economen dat met deze bijzonder krappe arbeidsmarkt en een goed draaiende economie de lonen niet meer stijgen. Een loonimpuls en een verbetering van de pensioenen leidt tot meer vertrouwen van de consument."