radio LIVE
meer NPO start

Hoe het ene nieuws het andere overschaduwt: 'Een TikTok-video kan net zoveel aandacht trekken als de oorlog in Afghanistan of de aardbeving in Haïti'

Hoe het ene nieuws het andere overschaduwt: 'Een TikTok-video kan net zoveel aandacht trekken als de oorlog in Afghanistan of de aardbeving in Haïti'
Een kerk in Les Cayes na de aardbeving in Haïti
Bron: AFP

De situatie in Afghanistan was afgelopen week volop in het nieuws. Je zou daardoor bijna vergeten dat er ook nog andere zaken spelen, zoals de ramp met de aardbeving in Haïti. Hoe komt het dat het ene zoveel meer in het nieuws komt dan het andere?

Volgens hoogleraar Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam Mark Deuze is het niet makkelijk te zeggen waarom nieuwsredacties meer aandacht besteden aan het een dan aan het ander. "Ik kan niet in de hoofden kijken van redactieleden op dit moment, maar er zijn wel algemene verklaringen waarom het ene nieuws meer aandacht krijgt dan het andere."

'Afghanistan is toch dichterbij'

Deuze vertelt dat veel nieuwsredacties werken op basis van nieuwswaarden in een rangorde. "Als eerste is het belangrijk of het in Nederland gebeurt en of er Nederlanders bij betrokken zijn." En dan maakt het volgens Deuze ook nog uit of dit bekende Nederlanders zijn, zoals politici en om hoeveel Nederlanders het gaat.

In het geval van de situaties in Haïti en Afghanistan gaat het in beide gevallen om nieuws dat verder van ons afstaat. "In die zin is Afghanistan toch dichterbij, omdat daar natuurlijk veel Nederlandse soldaten hebben gezeten en de politiek ermee gemoeid is." In Haïti wonen ook Nederlanders, maar in verhouding zijn dat er minder en voelt het daardoor minder dichtbij.

Bekijk ook

Gericht op Amerika

"Verschillende media proberen Haïti dichterbij te halen door met journalisten te praten die 10 jaar geleden na de aardbeving daar waren. Dat vind ik heel treffend, maar ook een beetje krampachtig. Dat geeft duidelijk aan dat er geen band mee is, zoals die er wel is met de situatie in Afghanistan."

De tweede belangrijke nieuwswaarde is volgens Deuze de rol van Amerika. "Op de een of andere manier hebben media in West-Europa de neiging zich heel erg op Amerika te richten." Dat is bijvoorbeeld te zien aan correspondentschappen, vertelt hij. "De meeste Nederlandse media hebben vaste correspondenten in Washington en ook in Israël en Jeruzalem, waar Amerikaanse belangen zijn. In andere landen zijn het vaak freelancers en geen vaste.

Onbewuste Haïti-moeheid

Als derde belangrijke nieuwswaarde noemt Deuze nieuws dat gaat over een ramp. "Denk aan een tsunami, aardbeving of de ontploffing van een kerncentrale, iets verschrikkelijks." Volgens hem zou het kunnen dat er minder aandacht is voor Haïti, omdat er na de aardbeving in 2010 uitgebreid aandacht aan is besteed.

"Ik durf het bijna niet te zeggen en ik wil journalisten er niet van beschuldigen, maar ik kan me voorstellen dat er onbewust, ook omdat er andere verhalen spelen zoals corona en Afghanistan, een zekere Haïti-moeheid heerst. Het zal niet bewust zijn, maar ik kan me voorstellen dat er daardoor minder gewicht uitgaat naar zo'n verhaal."

Bekijk ook

'Digitale ruimte is onbeperkt'

Het kan nadelige gevolgen hebben als iets minder in het nieuws komt. "Bij de vorige aardbeving in Haïti in 2010 kwam er meteen een landelijke actie op gang. Dat soort acties profiteren van aandacht. Mensen horen en zien het nieuws overal en hebben het er zelfs over op straat of in de kroeg. Pas dan werkt zo'n inzamelingsactie echt goed."

Kunnen nieuwsmedia het anders aanpakken? Het probleem is volgens Deuze dat nieuwsmedia afwegingen maken op basis van nieuwswaarden. Nieuwsmedia blijven strak vasthouden aan die nieuwswaarden, maar die gelden online niet. "Deze nieuwswaarden zijn al 100 jaar oud en gebaseerd op beperkte kolomruimte in de krant of beperkte zendtijd op televisie. In 2021 bestaan kolommen en minuten niet meer, de ruimte in de digitale omgeving is onbeperkt."

Eindeloze content

Het trekken van aandacht is dan ook veel ingewikkelder dan vroeger, zegt Deuze. Er is in de digitale cultuur volgens hem geen logische informatie hiërarchie. "De statusupdate van Justin Bieber kan evenveel aandacht trekken als de ramp in Haïti, een gekke TikTok-video die rondgaat of de situatie in Afghanistan."

Volgens Deuze moeten nieuwsmedia veel meer kijken naar waar ze voor staan en wat ze mensen willen bieden. "Het internet is een plek voor eindeloze contentdump en als je daar niet in doseert, zeg je eigenlijk tegen de consument: 'zoek het maar uit.'"

info

Zo doet EenVandaag dat

Hoofdredacteur René van Brakel van EenVandaag herkent de punten die Deuze noemt. "Bij elk verhaal stellen we onszelf meerderen vragen. Wat is de impact van het nieuws op ons publiek? Hoe belangrijk is het dat ons publiek het weet? Waarmee onderscheiden we onszelf ten opzichte van andere media? Maar ook: wat kunnen we er praktisch mee? Wat dat laatste betreft helpen de technische ontwikkelingen enorm."

Selectie is een belangrijk onderdeel van de journalistiek, dat geldt ook voor EenVandaag: "Het zijn soms moeilijke afwegingen. Maar die moet je wel maken. De digitale ruimte mag dan onbeperkt zijn, budgetten en wat je kunt doen met het beschikbare aantal journalisten zijn dat niet."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoge kosten onderhoud rijksmonumenten staan vaak niet in verhouding met inkomsten: 'Overheid moet verantwoordelijkheid nemen'

Hoge kosten onderhoud rijksmonumenten staan vaak niet in verhouding met inkomsten: 'Overheid moet verantwoordelijkheid nemen'
De Wilhelminatoren in Valkenburg is ingestort.
Bron: ANP

De instorting van de Wilhelminatoren in Valkenburg roept veel vragen op. Want hoewel de oorzaak nog onduidelijk is, wil de burgemeester van Valkenburg dat er nu al wordt gekeken naar hoe we in Nederland omgaan met rijksmonumenten.

"Wat hier gebeurt kan dus eigenlijk op elke plek en met elk rijksmonument in dit land gebeuren", zegt burgemeester Daan Prevoo, een dag nadat de Wilhelminatoren zondagochtend plotseling instortte.

Op alles voorbereid, behalve dit

Ook al had de burgemeester geen aanwijzing dat er iets mis was.

"Het was als donderslag bij heldere hemel. Als burgemeester word je op alles voorbereid. Van een grote brand in een bejaardentehuis tot overstromingen. Maar als iemand zou vertellen: 'we gaan nu oefenen met een toren die instort'. Dan zou ik zeggen: 'zijn er andere ideeën op?'"

Beter toezicht

Het had niet mogen gebeuren, gaat de burgemeester. "Ik weet dat toezicht op een rijksmonument niet hip en sexy is als bestuurder. Maar hebben hier wel een taak en zorgplicht."

Volgens de burgemeester is het dan ook de vraag of we momenteel voldoen aan dat toezicht? "Als wij iets over het hoofd hebben gezien of steken hebben laten vallen, dan zijn we daar ook transparant in. Want we moeten hier van leren", voegt Prevoo toe.

Bekijk ook

Niet meer stabiel of veilig

Ik weet niet precies of er achterstallig onderhoud was bij de Wilhelminatoren in Valkenburg", zegt Eefje van Duin van de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM).

Maar er zijn inderdaad monumenten die er in het algemeen niet al te best bij staan, gaat ze verder. "Als je het onderhoud blijft uitstellen en wind en water binnen blijft komen, dan komt er een moment dat ze ook niet meer stabiel of veilig zijn."

Meer onderhoud nodig

Staat het er dan allemaal slecht bij? Dat valt volgens Van Duin dan wel weer mee.

"In de algemene zin staat een hele grote groep er goed bij, maar we moeten wel wat doen aan de monumenten die meer onderhoud nodig hebben." Zo noemt ze als voorbeeld de Westerkerk in Amsterdam die in 3 jaar tijd 14 centimeter is weggezakt. "In alle soorten monumenten kunnen deze problemen voorkomen."

info

Huidige staat rijksmonumenten

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderzocht de staat van ruim 40.000 rijksmonumenten. En concludeerde dat ruim 5.000 van die bouwwerken in slechte of matige staat verkeren. Volgens experts zou er 770 miljoen nodig zijn om deze restauratieachterstand terug te dringen. Maar de verantwoordelijke minister zegt dat daar nu geen geld voor is.

Kostbaar

Dat de eigenaren compleet zelf opdraaien voor de kosten, is volgens Van Duin niet mogelijk want veel van hen hebben geen inkomsten. "Zo heb je ook kerken die nauwelijks inkomsten hebben. Zeker met het teruglopende aantal kerkgangers." Het is dan lastig om de financiering voor het opknappen rond te krijgen.

En er zijn volgens haar ook hele unieke en grote gebouwen met veel details en hoge daken die kostbaar zijn om te onderhouden. "Op het moment dat jij een museum bent of een dierentuin, die inkomsten staan niet in verhouding tot de grote van de restauratieopgave. Een groot deel van het percentage moeten ze dan zelf ophoesten."

Bekijk ook

Nederlands erfgoed

En zo zijn er nog meerdere voorbeelden waar de kosten van onderhoud niet opwegen tegen de inkomsten.

"Bijvoorbeeld een voormalige watertoren, die wij nog steeds heel belangrijk vinden voor het aangezicht van het dorp, voor het verhaal van Nederland. Maar dan zullen we ook met elkaar moeten vinden dat er financiering moet komen om dat in stand te houden", legt Van Duin uit.

Slopen of nieuwbouw?

Minder monumenten of slopen en nieuwbouw, is dat dan geen optie? "Wij vinden met elkaar dat monumenten belangrijk zijn. Monumenten hechten ons aan het gebied."

"De overheid moet daarvoor zijn verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat er voldoende middelen zijn om het monument in stand te houden."

Bekijk ook

'Monumenten zijn ervoor altijd'

Van Duin gaat verder: "Als wij naar de Waddeneilanden gaan en in zo'n leuk authentiek dorpje komen. Dan zeggen we: 'goh, wat is dat mooi'. Nog los van het feit dat iets slopen en vervolgens iets bouwen ook geld kost, kan je niet zomaar je verleden, je geschiedenis, je verhalen uitvegen die tastbaar zijn in de gebouwen in onze omgeving. Dat kan natuurlijk niet."

"Monumenteneigenaren komen en gaan, maar de monumenten zouden er in principe voor altijd moeten zijn", sluit Van Duin af.

Zorgen we wel goed genoeg voor onze Rijksmonumenten?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit is waarom het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia kritiek krijgt

Dit is waarom het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia kritiek krijgt
Eerder was de Keniaanse president William Ruto op bezoek bij koning Willem-Alexander
Bron: ANP

Vanaf morgen zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima voor een driedaags staatsbezoek in Kenia. Maar door grootschalige protesten en de inzet van politiegeweld tegen demonstranten, komt het bezoek nu op een gevoelig moment.

De onrust in het land begon afgelopen zomer. Toen kwamen jongeren massaal in opstand tegen een nieuwe belastingwet. Uiteindelijk greep de politie in en werden de protesten hard neergeslagen. Het leidde tot honderden gewonden en er vielen ook doden. De woede onder de jonge demonstranten richt zich vooral tot de president van Kenia: William Ruto.

Corruptie en machtsmisbruik

De huidige president is dan ook zeker niet onomstreden. Zo is hij al eerder aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC). Volgens de aanklager maakte Ruto zich schuldig aan het gebruik van excessief geweld rond de verkiezingen in 2007 en 2008.

Daarnaast zou hij zich ook schuldig maken aan het in stand houden van corruptie en machtsmisbruik in het land. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn enkele tientallen demonstranten gedood en worden er sindsdien ook tientallen mensen vermist die zouden zijn ontvoerd.

Geen handig moment

Afrika-correspondent Joost Bastmeijer vertelt dat er in Kenia met gemengde gevoelens wordt gekeken naar de komst van het koninklijk paar morgen. Dat heeft volgens hem alles te maken met de onrust en kosten.

"Veel mensen zitten niet echt te wachten op een koningspaar dat langskomt. Dat kost alleen maar belastinggeld, dat ook naar andere zaken kan gaan", vertelt Bastmeijer. "Zo'n staatsbezoek is ongelofelijk duur. En die mensenrechtenschendingen gebeuren nog steeds, er worden ook nog steeds mensen ontvoerd die kritisch zijn op de overheid." In Kenia vragen de inwoners zich volgens de correspondent af of in het huidige politieke klimaat verstandig is dat het koningspaar langskomt.

Bekijk ook

Vooral jongeren zijn kritisch

Volgens Bastmeijer is de kritiek er vooral onder de jongeren. "Zij zeggen van: 'ja, maar wacht even, we hebben een corrupte regering, onze mensenrechten worden geschonden. En als nu een koninklijk paar deze kant opkomt, dan legitimeer je eigenlijk wat de regering met ons doet en hoe zij ons land leiden'."

Het geluid onder jongeren is dat het überhaupt niet verstandig is om naar Kenia af te reizen, gaat de correspondent verder. Volgens hen steun je daarmee indirect de regering onder het bewind van Ruto.

Hoge belastingen en geen banen

Maar waar komt die boosheid onder Keniaanse jongeren dan vandaan? Bastmeijer ziet dat er in het land veel jongeren zijn die goed geschoold zijn en vervolgens op zoek zijn naar een baan. "Maar vervolgens komen ze erachter dat er geen banen zijn. Dus dat is een groot probleem. Daardoor hebben ze het gevoel dat de overheid er niet genoeg voor hen is", schetst hij.

Dat in combinatie met een corrupte overheid, stoot volgens hem tegen het zere been van deze generatie. "Ze zien dat de president zichzelf verrijkt en uitgaven doet aan dingen die helemaal niet nodig zijn. Tegelijkertijd zien ze dat de president de belastingen omhoog wil gooien om de staatsschuld af te lossen", legt de correspondent uit. "Deze jongeren zijn heel erg boos over het feit dat hun land slecht bestuurd wordt en dat er zo weinig kansen voor hen zijn."

Bekijk ook

Koning in gesprek met jongeren

Wordt er dan helemaal niets gedaan met de kritiek van deze jongeren tijdens het staatsbezoek? "Jawel", antwoordt Bastmeijer. In het eerste programma-onderdeel voor het staatsbezoek is namelijk opgenomen dat Willem-Alexander in gesprek gaat met die jongeren.

"Daarmee laat hij dus wel zien dat hij dat belangrijk vindt", zegt de correspondent. "De jongeren zijn geselecteerd door de Nederlandse ambassade hier in Nairobi. En daar zullen ze het dan wel gaan hebben over mensenrechtenschendingen en over hoe de jongeren aankijken tegen hoe ze worden behandeld door de president en zijn regering."

Wel of niet demonstreren?

Of er nog gedemonstreerd gaat worden als het koninklijk paar op bezoek komt, is nog even onduidelijk, gaat Bastmeijer verder. "Ik verwacht de komende dagen dat er heel veel politie op de been zal zijn. En dat als er een protest komt, dat we daar eigenlijk helemaal niet zoveel van gaan merken."

"Maar", voegt de correspondent er gelijk aan toe. "Ik denk dat er ook een hele hoop jongeren zijn die wel zoiets hebben van: 'ja, er zitten hier nu allemaal Nederlandse journalisten bij elkaar. De hele wereld weet dat de Nederlandse koning hier is. Dus als we ons willen laten horen is dit een heel goed moment om te demonstreren.' Dus wie weet dat er wat gaat gebeuren."

Dit is waarom het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia kritiek krijgt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant