radio LIVE
meer NPO start

Hoe het ene nieuws het andere overschaduwt: 'Een TikTok-video kan net zoveel aandacht trekken als de oorlog in Afghanistan of de aardbeving in Haïti'

Hoe het ene nieuws het andere overschaduwt: 'Een TikTok-video kan net zoveel aandacht trekken als de oorlog in Afghanistan of de aardbeving in Haïti'
Een kerk in Les Cayes na de aardbeving in Haïti
Bron: AFP

De situatie in Afghanistan was afgelopen week volop in het nieuws. Je zou daardoor bijna vergeten dat er ook nog andere zaken spelen, zoals de ramp met de aardbeving in Haïti. Hoe komt het dat het ene zoveel meer in het nieuws komt dan het andere?

Volgens hoogleraar Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam Mark Deuze is het niet makkelijk te zeggen waarom nieuwsredacties meer aandacht besteden aan het een dan aan het ander. "Ik kan niet in de hoofden kijken van redactieleden op dit moment, maar er zijn wel algemene verklaringen waarom het ene nieuws meer aandacht krijgt dan het andere."

'Afghanistan is toch dichterbij'

Deuze vertelt dat veel nieuwsredacties werken op basis van nieuwswaarden in een rangorde. "Als eerste is het belangrijk of het in Nederland gebeurt en of er Nederlanders bij betrokken zijn." En dan maakt het volgens Deuze ook nog uit of dit bekende Nederlanders zijn, zoals politici en om hoeveel Nederlanders het gaat.

In het geval van de situaties in Haïti en Afghanistan gaat het in beide gevallen om nieuws dat verder van ons afstaat. "In die zin is Afghanistan toch dichterbij, omdat daar natuurlijk veel Nederlandse soldaten hebben gezeten en de politiek ermee gemoeid is." In Haïti wonen ook Nederlanders, maar in verhouding zijn dat er minder en voelt het daardoor minder dichtbij.

Bekijk ook

Gericht op Amerika

"Verschillende media proberen Haïti dichterbij te halen door met journalisten te praten die 10 jaar geleden na de aardbeving daar waren. Dat vind ik heel treffend, maar ook een beetje krampachtig. Dat geeft duidelijk aan dat er geen band mee is, zoals die er wel is met de situatie in Afghanistan."

De tweede belangrijke nieuwswaarde is volgens Deuze de rol van Amerika. "Op de een of andere manier hebben media in West-Europa de neiging zich heel erg op Amerika te richten." Dat is bijvoorbeeld te zien aan correspondentschappen, vertelt hij. "De meeste Nederlandse media hebben vaste correspondenten in Washington en ook in Israël en Jeruzalem, waar Amerikaanse belangen zijn. In andere landen zijn het vaak freelancers en geen vaste.

Onbewuste Haïti-moeheid

Als derde belangrijke nieuwswaarde noemt Deuze nieuws dat gaat over een ramp. "Denk aan een tsunami, aardbeving of de ontploffing van een kerncentrale, iets verschrikkelijks." Volgens hem zou het kunnen dat er minder aandacht is voor Haïti, omdat er na de aardbeving in 2010 uitgebreid aandacht aan is besteed.

"Ik durf het bijna niet te zeggen en ik wil journalisten er niet van beschuldigen, maar ik kan me voorstellen dat er onbewust, ook omdat er andere verhalen spelen zoals corona en Afghanistan, een zekere Haïti-moeheid heerst. Het zal niet bewust zijn, maar ik kan me voorstellen dat er daardoor minder gewicht uitgaat naar zo'n verhaal."

Bekijk ook

'Digitale ruimte is onbeperkt'

Het kan nadelige gevolgen hebben als iets minder in het nieuws komt. "Bij de vorige aardbeving in Haïti in 2010 kwam er meteen een landelijke actie op gang. Dat soort acties profiteren van aandacht. Mensen horen en zien het nieuws overal en hebben het er zelfs over op straat of in de kroeg. Pas dan werkt zo'n inzamelingsactie echt goed."

Kunnen nieuwsmedia het anders aanpakken? Het probleem is volgens Deuze dat nieuwsmedia afwegingen maken op basis van nieuwswaarden. Nieuwsmedia blijven strak vasthouden aan die nieuwswaarden, maar die gelden online niet. "Deze nieuwswaarden zijn al 100 jaar oud en gebaseerd op beperkte kolomruimte in de krant of beperkte zendtijd op televisie. In 2021 bestaan kolommen en minuten niet meer, de ruimte in de digitale omgeving is onbeperkt."

Eindeloze content

Het trekken van aandacht is dan ook veel ingewikkelder dan vroeger, zegt Deuze. Er is in de digitale cultuur volgens hem geen logische informatie hiërarchie. "De statusupdate van Justin Bieber kan evenveel aandacht trekken als de ramp in Haïti, een gekke TikTok-video die rondgaat of de situatie in Afghanistan."

Volgens Deuze moeten nieuwsmedia veel meer kijken naar waar ze voor staan en wat ze mensen willen bieden. "Het internet is een plek voor eindeloze contentdump en als je daar niet in doseert, zeg je eigenlijk tegen de consument: 'zoek het maar uit.'"

info

Zo doet EenVandaag dat

Hoofdredacteur René van Brakel van EenVandaag herkent de punten die Deuze noemt. "Bij elk verhaal stellen we onszelf meerderen vragen. Wat is de impact van het nieuws op ons publiek? Hoe belangrijk is het dat ons publiek het weet? Waarmee onderscheiden we onszelf ten opzichte van andere media? Maar ook: wat kunnen we er praktisch mee? Wat dat laatste betreft helpen de technische ontwikkelingen enorm."

Selectie is een belangrijk onderdeel van de journalistiek, dat geldt ook voor EenVandaag: "Het zijn soms moeilijke afwegingen. Maar die moet je wel maken. De digitale ruimte mag dan onbeperkt zijn, budgetten en wat je kunt doen met het beschikbare aantal journalisten zijn dat niet."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron: Sarah Louise Bennett/EBU

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

Bekijk ook

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Bekijk ook

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

Bekijk ook

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant