tv LIVE
meer NPO start

Hoe groot is de kans dat je de jackpot in de oudejaarstrekking wint? En andere vragen over loterijen beantwoord

Hoe groot is de kans dat je de jackpot in de oudejaarstrekking wint? En andere vragen over loterijen beantwoord
Oudejaarsloten bij een verkooppunt
Bron: ANP

De hoofdprijs van de oudejaarstrekking van 30 miljoen euro wordt weer groots aangekondigd. En dat heeft effect: elke jaarwisseling kopen miljoenen Nederlanders een lot bij de Staatsloterij. We vroegen wat jullie wilden weten over loterijen.

Ruud Koning is bijzonder hoogleraar sporteconomie aan de Rijksuniversiteit Groningen en deskundige op het gebied van kansspelen en statistiek. Hij beantwoordt jullie vragen.

1. Hoe groot is de kans dat je wint?

Koning valt met de deur in huis: "De kans dat je 30 miljoen euro wint tijdens de oudejaarstrekking is heel erg klein." Dat heeft te maken met hoeveel mensen een lot kopen, legt hij uit. Hoe meer mensen dat doen, hoe kleiner de kans.

De berekening is als volgt: "Vorig jaar werden voor de oudejaarstrekking van de Staatsloterij ruim 7,1 miljoen loten verkocht. Met 7,1 miljoen verkochte loten is de kans dat je de jackpot wint slechts 1 op de 7,1 miljoen, oftewel 0,000014 procent."

Het is ook niet zo dat als je vaker een lot koopt, de kans op het winnen van de jackpot toeneemt, vervolgt Koning. "Als je al 10 jaar lang rond oudjaar een lot koopt, dan is de elfde keer de kans gevoelsmatig misschien groter dat je eindelijk wint. Maar dat is niet het geval." Hij gaat er dan wel vanuit dat er ongeveer evenveel mensen meedoen als de jaren daarvoor.

Ruud Koning
Bron: eigen beeld
Bijzonder hoogleraar sporteconomie aan de Rijksuniversiteit Groningen, Ruud Koning

Een schrale troost: de kans dat je íets wint tijdens de oudejaarstrekking van de Staatsloterij is er zeker. "Die is 50 procent. De prijs valt namelijk altijd op even óf oneven eindigende getallen", vertelt Koning. "Maar het bedrag dat je wint is waarschijnlijk niet zo groot."

De kans op het winnen van een groter bedrag is bij de Nationale Postcode Loterij relatief het grootst, volgens Koning. "Dat heeft te maken met het aantal postcodes in Nederland. Dat ligt lager dan het aantal loten dat andere loterijen verkopen."

info

Loterijen in Nederland

De Nederlandse Loterij is de grootste kansspelorganisatie van Nederland en organiseert zeven verschillende kansspelen: de Staatsloterij, Lotto, Eurojackpot, Miljoenenspel, Lucky Day, Krasloten en Toto. De Nederlandse Loterij is bijna volledig in handen van de Nederlandse staat, die meer dan 99 procent van de aandelen bezit. De organisatie valt onder het ministerie van Financiën.

Een andere bekende kansspelorganisatie is de Goede Doelen Loterijen. Onder deze organisatie vallen de Nationale Postcode Loterij en de VriendenLoterij. De enige aandeelhouder is de Stichting Aandelen Nationale Goede Doelen Loterijen.

2. Waar gaan de inkomsten van loterijen naartoe?

Loterijen moeten volgens de wet 40 procent van hun inkomsten aan goede doelen afstaan, vertelt Koning. "Dat percentage was eerst 50 procent, maar is in 2020 mede op verzoek van de loterijen aangepast."

De totale inleg van Nederlandse Loterij bedroeg in 2022 6.503 miljoen euro. Daarvan werd bijna 90 procent uitgereikt aan prijswinnaars. Van het overige deel van de omzet ging 122,9 miljoen naar de Nederlandse staat. En 72,2 miljoen naar goede doelen, grotendeels gerelateerd aan sport in Nederland.

De Goede Doelen Loterijen hadden vorig jaar een totale inleg van 1.126 miljoen euro. Daarvan ging 42 procent naar 236 goede doelen in Nederland, een bedrag van in totaal 473 miljoen euro. De resterende 58 procent werd gebruikt voor prijzen, cadeaus en organisatiekosten met een totaalbedrag van 643 miljoen euro.

3. Zijn loterijen eerlijk?

Volgens Koning kunnen loterijen niet anders dan eerlijk zijn om imagoschade te voorkomen. "Ze moeten hun trekkingen op orde hebben, want de Kansspelautoriteit, die in Nederland toezicht houdt op kansspelen, verstrekt namelijk de vergunningen."

Er is wel een verschil in het uitkeren van het prijzengeld. "Voor de Staatsloterij geldt dat het hele bedrag netto wordt uitgekeerd aan de winnaar. Dus win je 1 miljoen euro, dan krijg je ook 1 miljoen euro."

Dat ligt anders bij de Nationale Postcode Loterij. Deelnemers moeten daar een kansspelbelasting van 29,5 procent betalen over gewonnen prijzen van boven de 449 euro. Koning snapt dat dit oneerlijk kan voelen: "Stel je wint 1 miljoen euro, dan moet je bijna 300.000 euro aan kansspelbelasting betalen. Dus daar moeten mensen rekening mee houden. Reken je niet rijk voordat het bedrag is uitbetaald op je rekening."

4. Waarom wordt er geadverteerd met zo'n hoog prijzenbedrag?

De reden dat mensen loten kopen zit 'm volgens de hoogleraar in de beleving, de gezelligheid, maar met name in dat ze een tijdje kunnen dromen. "Mensen dromen liever over wat ze kunnen doen met 10 miljoen dan met 1.000 euro. De sprookjeswereld die daarachter schuilgaat, is aantrekkelijk. Daar spelen loterijen op in."

"Met een lager prijzenbedrag kunnen deelnemers gedemotiveerd raken. Mensen geven relatief veel geld uit in december. Een staatslot van 30 euro bijvoorbeeld, is onderdeel van de kerstinkopen. Stel dat je met dat lot 100 euro kunt winnen, dan kun je denken: 'Dat is mooi voor vier flessen goede wijn.' Door het winnen van 30 miljoen krijg je een heel ander leven."

Bekijk ook

5. Waarom mag er reclame worden gemaakt voor loterijen en niet voor (online) gokken?

"Goededoelenloterijen bestaan al veel langer dan de gokmarkt", verklaart Koning. In 1974 werd in de Wet op de kansspelen vastgelegd dat mensen een loterij konden organiseren om geld voor een goed doel op te halen.

"De gokmarkt is pas in de jaren 90 geprivatiseerd, en de online gokmarkt natuurlijk nog later. Daardoor zijn de (reclame)regels voor gokken nog niet wettelijk ingekaderd, en die voor goededoelenloterijen wel."

Dat betekent overigens niet dat er geen meningsverschillen bestaan over de reclameregels voor loterijen. Afgelopen najaar werd de waarschuwingstekst bij gokspelen aangepast, van 'Speel Bewust' naar 'Wat kost gokken jou? Stop op tijd'. Loterijen hebben toen met succes gelobbyd om te voorkomen dat de nieuwe tekst ook op loten kwam te staan.

"Loterijen dragen een deel van hun winst af aan goede doelen, terwijl kansspelaanbieders dat niet doen met de winst van gokken. Vanwege die goede doelen vinden loterijen zelf dat het te rechtvaardigen is om reclame te maken."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Hoe verslavend zijn loterijen in vergelijking met (online) gokken?

Een woordvoerder van de Kansspelautoriteit laat weten dat "uit verschillende onderzoeken is gebleken dat het verslavingsgevaar bij loterijen echt veel lager ligt dan bij andere kansspelen. Dat komt doordat loterijen 'long odds' hebben: je weet na deelname niet direct of je hebt gewonnen."

Hoogleraar Koning bevestigt dit. "Tijdens een loterij kun je je winstkans niet beïnvloeden: je koopt een lot en daarna is het afwachten tot de trekking. Dat is anders bij gokken, bijvoorbeeld tijdens sportwedstrijden. Daar kun je, nadat je hebt ingelegd, weer opnieuw inleggen om je winstkans te beïnvloeden. Door dat gevoel van invloed hebben, is het verslavender."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Er worden meer Palestijnen dan Israëliërs vrijgelaten, hoe komt dat? 'Israël doet alles om ze terug te krijgen'

De eerste fase van het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas is bijna voltooid. De afgelopen maand ruilden de twee partijen gevangenen en gijzelaars uit. Maar tot nu toe komen hierbij meer Palestijnen dan Israëliërs vrij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom het inreisverbod voor de omstreden islamitische predikers werd teruggedraaid

Waarom het inreisverbod voor de omstreden islamitische predikers werd teruggedraaid
Bron: ANP

Drie buitenlandse islamitische predikers die een inreisverbod kregen, zijn dit weekend toch welkom op de Ramadan Expo. De rechtbank in Den Haag heeft het besluit om de drie te weren, teruggedraaid. Ministers Faber en Van Weel zijn hier niet blij mee.

Het gaat om predikers Ali Hammuda, Mohamed Hijab en Abu Bakr Zoud. De drie staan dit weekend - tot groot ongenoegen van asielminister Marjolein Faber en de minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel - op de sprekerslijst van de Ramadan Expo. Een groot islamitisch evenement in Utrecht.

Inreisverbod teruggedraaid

Faber (PVV) en Van Weel (VVD) wilden een inreisverbod voor de omstreden predikers vanwege 'verwerpelijke uitspraken in het verleden over onder meer vrouwen en homo's'. Ze zouden 'haatpredikers' zijn.

Maar afgelopen donderdag bleek dat de rechter vond dat de ministers onvoldoende duidelijk hebben gemaakt waarom de sprekers toegang moet worden geweigerd. Het inreisverbod werd daarom, twee dagen voor het evenement, teruggedraaid.

Bekijk ook

Ministers waren niet duidelijk

Deze beslissing werd niet genomen omdat de rechter ervan overtuigd is dat de drie mannen geen haatpredikers zouden zijn, maar omdat de ministers onvoldoende kunnen onderbouwen waarom toegang moet worden geweigerd.

"Dus misschien zijn het haatpredikers, misschien zijn het zeer radicale types, maar daar ging de uitspraak niet over", legt Maurits Berger uit. Hij is arabist en hoogleraar Islam en het Westen, aan de universiteit Leiden. "De ministers hadden duidelijker moet zijn over waarom een inreisverbod nodig is."

'Voor het eerst zo'n rechtszaak'

Het verzoek om een verbod voor islam-predikers is niks nieuws. Opeenvolgende kabinetten doen dat al zo'n 30 jaar, weet de hoogleraar. Maar deze keer heeft de stichting die de Ramadan Expo organiseert het inreisverbod voorgelegd aan de rechter. En dat is nieuw.

"Voor zover ik weet is dit voor het eerst, dat een moslimorganisatie een rechtszaak heeft aangespannen tegen deze beslissing. En de rechter heeft ze in het gelijk gesteld."

Onder een vergrootglas

De vraag is of we ons in Nederland net zo druk maken bij een orthodox christelijk of joods evenement. "Nee", zegt de hoogleraar. "Dat ligt anders. Omdat dat op de een of andere manier bekend of vertrouwd voelt. Een islamitisch event ligt snel onder het vergrootglas."

"Als moslims orthodox zijn worden ze vrij snel bestempeld als radicaal. De gedachte is dat een radicale moslim kan afglijden naar extremisme. Iemand die bommen kan gaan gooien." Daar zijn mensen bang voor. "Maar inmiddels is uit onderzoek wel duidelijk dat die glijdende schaal er niet is", vertelt Berger.

Waarom het inreisverbod voor islamitische predikers werd teruggedraaid

Geen theologische elite in Nederland

De drie islamitische predikers, die nu dus wel welkom zijn in Nederland, komen uit Engeland en Australië. Waarom is het nodig om sprekers uit het buitenland te halen als het zoveel 'juridisch gedoe' veroorzaakt? "Omdat Nederland nog weinig theologisch geschoolde islamistische deskundigen heeft", antwoordt de hoogleraar.

"We hebben het nu over de tweede en derde generatie moslims. De eerste generatie waren gastarbeiders, daar zat geen theologische elite bij", zegt Berger. "Deze huidige generatie is veel religieuzer. Jongeren van nu vinden geen antwoorden in Nederland en nodigen daarom sprekers uit de VS, Engeland en Australië uit. Daar zijn in een vroeg stadium al hoger opgeleiden naar toe gegaan, inclusief theologen. Hier kwamen vooral mensen met weinig opleiding."

Nederlandse imams

Inmiddels zijn er wel Nederlandse jonge imams die de maatschappij goed kennen en verbonden zijn met de samenleving. "Theologisch zijn ze goed onderlegd. Ze hebben hun opleiding in het buitenland gehad bij gerenommeerde islamitische instellingen", weet Berger. Maar de organisatie achter Ramadan Expo noemt zich orthodox en nodigt dus vooral orthodoxe types uit.

"Er zijn zeker ook liberale stromingen in de islam. Bij alle religies zitten mensen in elkaars vaarwater en zijn ze het oneens", vertelt Berger hierover. "Dan beginnen ze een eigen kerk of synagoge. Bij moslims zie je dat ook. In die zin zijn ze perfect geïntegreerd in Nederland. Er is veel verschil van mening."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant