tv LIVE
meer NPO start

Hoe gaan ze in het zwaar getroffen Brazilië om met het onduidelijke coronabeleid? 3 Nederlanders over de situatie daar

Hoe gaan ze in het zwaar getroffen Brazilië om met het onduidelijke coronabeleid? 3 Nederlanders over de situatie daar
De ngo waar Elise werkt deelt voedselpakketten uit in een favela
Bron: Jan Willem Zeldenrust

In Nederland vlakt de coronacurve af, maar in Brazilië is daar bepaald geen sprake van. Het Zuid-Amerikaanse land staat wereldwijd op de tweede plaats wat besmettingen betreft. Drie Nederlanders, die er al jaren wonen, delen hun ervaringen.

Op 13 juli stond de teller in Brazilië op 1.864.681 coronabesmettingen. En dat zijn alleen de geregistreerde gevallen, in werkelijkheid zijn waarschijnlijk veel meer mensen ziek door COVID-19.

Voedselpakketten

Journalist en documentairemaker Elise Roodenburg komt al 13 jaar in Rio de Janeiro en kocht 7 jaar geleden een huis in een van de duizend favela's - armere wijken - in de miljoenenstad. Op dit moment is ze tijdelijk in Nederland, maar ze volgt de situatie in Brazilië op de voet.

Vanuit Nederland werkt Elise voor een ngo in de favela Mangueira. "Normaal gesproken begeleiden we kinderen bij hun huiswerk en organiseren we sportactiviteiten, maar dat kan door corona niet." In plaats daarvan deelt de organisatie nu voedselpakketten uit.

Lees ook

Werk ligt stil

Helaas zijn die hard nodig: veel Brazilianen uit de favela's verloren de afgelopen tijd hun baan. De meesten hadden een informele baan, zoals strandverkoper of schoonmaker. Dat werk ligt vanwege corona stil.

Geen baan betekent geen inkomen, maar ook de hele dag thuiszitten. En dat is bepaald niet comfortabel als je in een favela woont. Elise: "Het is gebruikelijk om met een gezin van elf twee kamers te delen. Normaal gesproken is dat al lastig, maar als je werkloos bent en er is een lockdown wordt het er niet beter op."

Elise Roodenburg
Bron: Privé-archief
Journalist en documentairemaker Elise Roodenburg

Onduidelijk beleid

In Brazilië verschillen de corornamaatregelen per deelstaat; de ene gouverneur is strenger dan de andere. Een landelijk beleid om het virus te bestrijden is er niet. Ondanks de vele besmettingen en doden, reageert president Jair Bolsonaro onverschillig op de pandemie. Hij noemde corona meerdere malen 'een griepje'. Dat hij nu zelf positief is getest, verandert daar weinig aan.

Wat de president betreft, gaat iedereen zo snel mogelijk weer aan het werk, om de economie draaiende te houden. Al sinds het begin van de crisis is Bolsonaro tegen de strikte coronamaatrdegelen, die de gouverneurs willen handhaven.

Publieke zorg slecht

Hoewel de publieke zorg in Brazilië voor iedereen gratis is, is de kwaliteit niet overal even hoog. Wie de particuliere zorg niet kan betalen, gaat naar een publiek ziekenhuis. "Wat daar op dit moment gebeurt, is dramatisch", vertelt Elise, die regelmatig contact heeft met een verpleegster in Rio de Janeiro. "De overleden mensen liggen tussen de levenden."

Een van haar Braziliaanse vrienden lag een maand met corona in zo'n ziekenhuis en het was kantje boord. "Pas toen hij via via iemand binnen het ziekenhuis bleek te kennen, kreeg hij de juiste zorg. En dan zijn er al die zieke mensen die niet eens een poging doen om naar het ziekenhuis te gaan, omdat ze ervan uitgaan dat ze toch niet worden geholpen."

Particuliere zorg goed

Dat de verschillen in Brazilië groot zijn, blijkt wel uit de ervaringen van Eric Jansen. De Nederlander emigreerde in 2011 naar Canoa Quebrada, een toeristendorpje in deelstaat Ceará in het noordoosten van Brazilië.

Toen hij een aantal weken geleden in een particulier ziekenhuis in de stad Fortaleza belandde met een kleine tumor in zijn blaas, kreeg hij nauwelijks iets mee van de crisis. "Het was er rustig, ik had een luxe kamer met flatscreen. Van de crisis waar je over hoort in de publieke ziekenhuizen was hier absoluut geen sprake."

Eric en zijn vrouw Clélia voor hun strandtent in Canoa Quebrada
Bron: Privé-archief
Eric en zijn partner Clélia voor hun strandtent in Canoa Quebrada

Toegangsweg geblokkeerd

Anderhalve maand geleden vertelde Eric EenVandaag over hoe zijn dorpsgenoten de toegangsweg naar Canoa Quebrada met hekken hadden geblokkeerd, om zo het coronavirus buiten de deur te houden. Ze namen zelf het heft in handen, omdat de president en gouverneur verschillende signalen afgaven over de maatregelen.

Hij maakt zich druk over de slechte informatievoorziening vanuit de overheid. "De 82-jarige oma van mijn partner Clélia heeft geen televisie en begrijpt niet wat er aan de hand is, waarom ze niet naar buiten mag. In Nederland heb je Rutte, die uitleg geeft op tv. Hier gaat de berichtgeving alle kanten op."

Strandtent weer open

De strandtent die Eric en Clélia samen runnen, mag nog niet open, maar ze hebben goede hoop voor augustus. Het is ook nodig, want de subsidie die ze in mei en juni ontvingen om het personeel door te kunnen betalen, valt binnenkort weg. Dan zijn ze 4 maanden dicht. "Waarschijnlijk mogen de restaurants vanaf volgende maand overdag open, voor onze strandtent is dat gunstig."

Eric heeft geld kunnen lenen van zijn broer in Nederland, maar hij realiseert zich dat lang niet iedereen die luxe heeft. Hij maakt zich dan ook zorgen om de collega-ondernemers in zijn omgeving.

Moedeloos gevoel

Pieter Lekkerkerk, die inmiddels 13 jaar in miljoenenstad São Paulo woont, in het zuidoosten van Brazilië, is tijdelijk naar Nederland 'gevlucht', vertelt hij. De strenge lockdown, die maanden in zijn deelstaat gold, is opgeheven en alles lijkt weer 'normaal'. "Daardoor voelde ik me juist onveilig. Het is niet zo dat het aantal besmettingen afneemt.

Ook hij irriteert zich aan de verschillende signalen die de overheid van zijn thuisland afgeeft. "Veel mensen nemen de maatregelen daardoor niet serieus, dat maakt me moedeloos. Lockdown is een paardenmiddel, maar het heeft in Europa wel geholpen. Tot nu toe in ieder geval." In augustus hoopt Pieter weer terug te gaan naar São Paulo.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'
De Veluwezoom is een van de mogelijke nieuwe oefenterreinen van Defensie
Bron: EenVandaag

Defensie onderzoekt de Veluwezoom als locatie om te oefenen met zware explosieven. Omwonenden, natuurorganisaties en zweefvliegers zijn bang voor schade aan de omgeving. Maar uitbreiding is echt nodig, volgens Staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie.

Naast de Terletse Heide in de Veluwezoom zijn ook Kollumerwaard in Friesland, en Lelystad in beeld als mogelijke nieuwe oefenlocaties. In december 2024 vielen op basis van omgeving-, milieu-, geluid- en natuureisen al vijf andere locaties af.

Veluwezoom Bomvrij

Dat de Terletse Heide mogelijk in een militair oefenterrein verandert, roept veel weerstand op. Actiegroep Veluwezoom Bomvrij heeft zo'n 40.000 handtekeningen opgehaald tegen de plannen. In maart zijn ze van plan het burgerinitiatief aan de Tweede Kamer aan te bieden.

"De samenleving spreekt zich uit. Die 40.000 handtekeningen staan voor een hele duidelijke roep. Een roep van: we willen dit niet", zegt woordvoerder Ruben Smit. Dat juist het oudste nationale park en Natura 2000-gebied een optie voor nieuw oefenterrein is, baart hem zorgen. "Qua vogels leven hier een aantal typische soorten die Europees beschermd zijn."

Uitbreiding noodzakelijk

Defensie oefent nu al met explosieven in Reek in Noord-Brabant, maar daar mogen ze maximaal 5 kilogram springstof gebruiken. Defensie wil kunnen oefenen met zwaardere explosieven van 20 kilogram en heeft daarom een groter oefenterrein nodig.

Volgens staatssecretaris Gijs Tuinman is een uitbreiding op een andere plek noodzakelijk: "Defensie moet er klaar voor zijn. Onze gereedheid moet omhoog. We zien dat onze welvaart, onze vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Onze krijgsmacht moet groeien, maar het allerbelangrijkst is dat de mensen en spullen ook getraind en geoefend zijn. En daarom is er meer ruimte nodig."

Bekijk ook

Maanlandschap

Ruben Smit is bang voor onherstelbare schade in het Natura 2000-gebied: "Ik vrees dat dit landschap voorgoed verloren raakt als alle plannen doorgaan. Mocht Defensie dit als voorkeurslocatie uitspreken, dan verandert dit landschap in een maanlandschap."

Hij vult aan: "Ik ben bang voor de effecten van de zware metalen en de fijnstof die vrijkomt bij de oefeningen."

Beperkt tot 3 keer per dag

Volgens Defensie blijven de explosies op de huidige locatie in ieder geval beperkt tot drie keer per dag en wordt er alleen geoefend op een vaste plek binnen een klein gebied.

"We gaan zeker niet 700 hectare omploegen", zegt commandant van het springterrein in Reek Edgar-Allen van Berkel.

'Defensie beschermt de natuur'

Er is maar één springpunt en de explosieven worden in bunkers tot ontploffing gebracht. Van Berkel: "In de bunkers is het inderdaad een maanlandschap. Daarom is het ook in de bunkers." Na explosies graven ze de grond regelmatig af, geeft Tuinman aan: "Het wordt volledig gesaneerd en de grond komt schoner terug dan dat-ie erin zat."

"Defensie en natuur gaan hartstikke goed samen", zegt hij kijkend naar het oefenterrein in Reek. "Omdat Defensie daar is gaan oefenen heb je heel weinig recreatiedruk, wordt er niet gebouwd en is juist het feit dat we die natuur beschermen."

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

'Doodsteek' voor zweefvliegen

Ook zweefvliegcentrum Terlet dreigt te verdwijnen als het oefenterrein op de Terletse Heide komt. Het zweefvliegveld ligt direct naast het beoogde oefenterrein. Als Defensie voor deze locatie kiest, stuiten zweefvliegers tegen een verboden gebied aan.

"We hebben geen motor, dus we blijven in de buurt van het veld. Het aanvlieggebied zit precies daar. Zonder dat gebied kunnen we niet landen", zegt voorzitter van de Gelderse zweefvliegclub Ronald Termaat. "Voor het zweefvliegen in Nederland zal dat waarschijnlijk de doodsteek betekenen."

Zweefvliegers naar Defensie

Termaat vult aan dat Defensie ook baat heeft van het zweefvliegcentrum: "Er zijn ook heel veel zweefvliegers die uiteindelijk gaan werken bij Defensie."

Jongeren vanaf 14 jaar kunnen al gaan zweefvliegen. "Die leren hier niet alleen vliegen maar ook een stuk verantwoordelijkheid en techniek. En vaak zie je dat mensen zo geïnspireerd worden dat ze een werkzame leven gaan doorbrengen bij Defensie als vlieger."

Bekijk ook

Hoe verder?

De komende maanden wordt duidelijk welk gebied in aanmerking komt als nieuw militair oefenterrein. Het ministerie heeft een onafhankelijke partij gevraagd om de milieueffecten te onderzoeken, vertelt Tuinman.

Uiteindelijk wordt eind mei duidelijk welke locatie de voorkeur krijgt. Daarna krijgen belanghebbenden 6 weken te tijd om bezwaar te maken. Eind 2025 wordt besloten waar het oefenterrein uiteindelijk komt. "Het is de allerlastigste behoefte die ik heb. Het is echt heel moeilijk in te passen in Nederland", sluit Tuinman af.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD: 'Bang dat grenzen steeds verder opgerekt worden'

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD: 'Bang dat grenzen steeds verder opgerekt worden'
Protesten tegen de AfD in Berlijn
Bron: EenVandaag

De afgelopen maanden gingen honderdduizenden mensen in heel Duitsland de straat op. Met grootschalige demonstraties protesteerden ze tegen een mogelijke samenwerking met de omstreden partij AfD (Alternative für Deutschland).

De zogenoemde 'Brandmauer', letterlijk: brandmuur, - een afspraak tussen politieke partijen om het samenwerken met radicaal rechts uit te sluiten - heeft in Duitsland tot nu toe een samenwerking met de AfD kunnen voorkomen. Maar nu de partij in de peilingen op ruim 20 procent van de stemmen staat, rijst de vraag: blijft de Brandmauer overeind?

Hand-in-Hand tegen opkomst extreem-rechts

Maren Loerzer is een van de drijvende krachten achter Hand-in-Hand, een initiatief dat een grote demonstratie tegen de opkomst van extreem-rechts in Berlijn organiseerde. Terwijl ze de laatste voorbereidingen overziet, benadrukt ze waarom deze strijd zo belangrijk is.

"Mijn grootste zorg is dat de AfD erin slaagt om de grenzen steeds verder op te rekken, waardoor we steeds dichter bij het fascisme komen." Tegelijkertijd begrijpt ze de onvrede van veel Duitsers en de roep om politieke verandering. "Maar uit protest op de AfD stemmen, dat gaat echt te ver", voegt ze eraan toe.

Symbool voor falen van gevestigde partijen

De AfD zorgt met haar radicale standpunten over migratie voor veel opschudding. De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst heeft delen van de partij als rechts-extremistisch en anti-democratisch bestempeld. Toch lijken steeds meer kiezers daar minder moeite mee te hebben. Volgens politicoloog Wolfgang Schröder komt dat doordat steeds meer mensen twijfelen aan het vermogen van de democratie en politieke instituties om hun leven te verbeteren.

"Door de grote toestroom van migranten sinds 2015 en de daaruit voortvloeiende polarisatie heeft de AfD zich sterk kunnen positioneren en haar invloedssfeer zelfs uitgebreid naar het midden van de samenleving", legt Schröder uit. Daarnaast speelt de partij in op frustraties die traditionele partijen niet weten te adresseren. "De AfD slaagt erin kiezers te mobiliseren op een manier die andere partijen niet lukt. In zekere zin staat de opkomst van de AfD symbool voor het falen van de gevestigde partijen."

'Nie wieder'

De opkomst van de AfD veroorzaakt scheuren in de Brandmauer, die na de Tweede Wereldoorlog werd opgetrokken om een herhaling van het Hitlerregime te voorkomen. In Duitsland is de les uit het verleden helder: de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) kwam niet via een staatsgreep, maar via democratische middelen aan de macht.

"Een fundamenteel liberaal systeem biedt ook ruimte aan zijn tegenstanders", zegt Schröder. "In het ergste geval kunnen zij die ruimte gebruiken om de democratie te ondermijnen of zelfs af te schaffen." Juist om die reden werd na 1945 een duidelijke grens getrokken: partijen die de democratie bedreigen, daarmee werk je niet samen.

Bekijk ook

info

Wat is de 'Brandmauer'?

Met de zogenoemde Brandmauer, de 'brandmuur', wordt in de Duitse politiek bedoeld dat partijen op geen enkele manier samenwerken met radicaal rechts. En dat geldt ook voor de AfD. Er worden bijvoorbeeld geen regeringscoalities met de AfD gesloten. Ook stemmen ze niet voor moties en voorstellen die door de AfD zijn ingediend. En als partijen zelf een motie of voorstel indienen, zorgen ze ervoor dat de AfD niet nodig is voor een meerderheid.

Maar eind januari diende oppositiepartij de Christlich-Demokratische Union Deutschland (CDU) een niet-bindende motie in waarin de regering werd opgeroepen om met strengere asielmaatregelen te komen. Die motie werd aangenomen in de Bondsdag, het Duitse parlement. En de steun van de AfD was daarbij beslissend. Critici vinden dat de CDU hiermee de eerste stap heeft gezet in het afbreken van de 'brandmuur' rond AfD.

Bekijk ook

Protesten tegen AfD

"Het was een van de zwaarste weken van mijn leven", vertelt Maren over de motie die Friedrich Merz, de huidige kanselierskandidaat van de CDU, met steun van de AfD in de Bondsdag indiende. De motie leidde tot een golf van protesten in het hele land, want hoewel de AfD waarschijnlijk een grote rol gaat spelen bij de verkiezingen, stemt de meerderheid van de Duitsers niet op deze partij.

Berichten over deportatietickets voor migranten en uitspraken over het streven naar een etnisch homogeen Duitsland, zorgen nog steeds bij veel kiezers voor weerstand tegen de partij. "De kern van een liberale democratie is dat er compromissen worden gesloten. Partijen die daartoe niet bereid zijn, vormen een bedreiging voor de democratie", zegt Schröder.

'Wir sind die Brandmauer'

Afgelopen zondag gingen bijna 40.000 mensen in Berlijn de straat op. Onder de demonstranten heerst de overtuiging dat de Brandmauer niet in de politiek ligt, maar op straat. "Wir sind die Brandmauer!" zingen ze in koor. Te midden van de menigte kijkt Maren geëmotioneerd om zich heen. "Dit is een onbeschrijfelijk en prachtig gevoel. En ik hoop dat we er als samenleving in zullen slagen om samen de mensen te kiezen die onze democratie blijven beschermen en vooruithelpen."

Ook Schröder verwacht niet dat de Brandmauer de komende jaren volledig zal verdwijnen. "Tenzij de AfD afstand neemt van haar extremistische standpunten. Als de partij zich matigt, dan zou samenwerking geen taboe meer zijn."

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant