Nile Gardiner staat ook wel bekend als 'Trump-fluisteraar'. Volgens hem maakt Donald Trump de NAVO alleen maar sterker en zijn Europa en de VS nog altijd bondgenoten. Hij beantwoordt 5 vragen over de koers van de Amerikaanse president.

Nile Gardiner was afgelopen week in Nederland. Hij is politiek strateeg en directeur van het Margaret Thatcher Center for Freedom bij de Heritage Foundation, een van de invloedrijkste conservatieve denktanks in de VS. Vorig jaar produceerde die denktank 'Project 2025', ook wel bekend als de blauwdruk voor de tweede termijn van Donald Trump. Gardiner kent Trump goed. We ontmoetten hem in Den Haag waar hij op uitnodiging van de Atlantische commissie een lezing gaf en spraken hem over wat de koers van Trump voor Europa en de NAVO betekent.

1. Zijn Europa en de Verenigde Staten nog bondgenoten?

"Absoluut", zegt Gardiner overtuigd. "Ik geloof zelfs dat Trump de NAVO sterker zal maken", voegt hij toe. Volgens Gardiner gaat dit tweede termijn van Trump dit transatlantische bondgenootschap alleen maar versterken.

Het is een geluid dat de afgelopen weken weinig te horen is. Veel Europese landen maken zich zorgen over de toekomst van de transatlantische relaties en in het bijzonder over het voortbestaan van de NAVO.

Volgens Gardiner ziet Trump wel degelijk het belang van de NAVO, en hij verwacht dat Trumps 'tough-love'-benadering positief gaat uitpakken voor Europa. "Ik ben eigenlijk heel optimistisch", voegt hij toe.

2. Maar het lijkt alsof Donald Trump nogal kritisch is op Europese landen binnen de NAVO?

"Trump vindt dat veel Europese landen te weinig hebben geïnvesteerd in de versterking van het bondgenootschap", vervolgt Gardiner. Trump wil de NAVO dus niet ondermijnen maar juist ervoor zorgen dat landen hun defensie-uitgaven verhogen, volgens hem.

"Het doel is om ervoor te zorgen dat Europa in staat is zichzelf te verdedigen. Natuurlijk met steun van de VS, maar Europese landen zouden 80 tot 90 procent van die defensieve last op zich moeten nemen", legt Gardiner uit.

En we zien nu al het effect van Trumps harde aanpak: "Als je kijkt naar wat Duitsland doet dan zie je dat de EU 800 miljard dollar gaat investeren. Duitsland, de grootste economie in Europa, is vastberaden om zijn militaire macht weer op te bouwen. Wat de Duitsers doen, zet de toon voor de rest van Europa op het gebied van defensie-uitgaven." Dat is volgens Gardiner iets positiefs.

3. Hoe moeten we Trumps beleid richting zijn bondgenoten opvatten?

"Trump focust zich in eerste instantie altijd op wat belangrijk is voor de Verenigde Staten, op het nationale belang. Het is een 'America First'-beleid en dat is logisch als je president bent van de machtigste natie ter wereld", zegt Gardiner. "Je wordt gekozen om het Amerikaanse volk te vertegenwoordigen."

Volgens Gardiner gebruikt Trump vaak schokkende uitspraken als een tactiek om verandering teweeg te brengen. Het is dus niet zo dat Trump allianties verwerpt, hij wil dat ze effectiever zijn, vervolgt Gardiner. "Wat jullie in Europa als 'pesten' zien, wordt in Amerika juist opgevat als goed leiderschap." Volgens hem zijn alle onderhandelingen van Trump uiteindelijk heel doelgericht.

4. In hoeverre zien we een toenadering tussen de Verenigde Staten en Rusland?

Voor de Verenigde Staten blijft Rusland een grote dreiging. Het is een nucleair bewapende dictatuur, legt Gardiner uit. "Het is een militaire supermacht die zich barbaars gedraagt. Maar - net zoals Roosevelt en Churchill destijds met Stalin moesten samenwerken - moet Trump ook met Poetin kunnen omgaan." Iets wat in het verleden tot de verdeeldheid in West- en Oost-Europa heeft geleid.

Voor Gardiner blijft het een voorbeeld van 'realpolitik': het handelen in de internationale politiek op basis van belangen en machtsverhoudingen. Dat zag je al tijdens Trumps eerste termijn in 2018, vervolgt Gardiner. Toen vielen Russische huurlingen een Amerikaanse basis in Syrië aan. Onder Trumps bevel reageerde het Amerikaanse leger: twee- tot driehonderd Russen kwamen daarbij om. Poetin liet het daarbij omdat hij de macht van de Verenigde Staten niet onderschat. "Trump is in staat om Rusland hard aan te pakken en dat weet Poetin."

Gardiner is ervan overtuigd dat de Verenigde Staten hun bondgenoten zullen blijven steunen, vooral met het oog op de dreiging die uitgaat van Rusland.

5. Zit er een plan achter Trumps buitenlandbeleid?

"Ik denk dat Trump wel degelijk een groot masterplan heeft. Zijn doel is om ervoor te zorgen dat Europa zichzelf kan verdedigen", verklaart Gardiner het huidige beleid. Steun uit Amerika zal er volgens Gardiner altijd blijven, maar het is niet de bedoeling dat Europa afhankelijk blijft van de VS voor de komende 500 jaar.

"Vóór Trump was dat de conventionele wijsheid", vervolgt Gardiner. "Trump wil dat veranderen. En dat is geen afwijzing van Europa, het is juist een boodschap aan Europa dat jullie op eigen benen moeten staan." Volgens hem zou die boodschap met open armen ontvangen moeten worden.

"De EU is als geheel veel rijker dan Rusland, dus er is geen reden waarom ze zichzelf niet zouden kunnen verdedigen", sluit hij af. "Het is echt een kwestie van wilskracht en leiderschap."

De Noordzee is druk en vol. Van schepen tot windparken en energieprojecten: ze strijden allemaal om de ruimte. Het brengt risico's met zich mee, bijvoorbeeld op botsingen. In deze video leggen we uit hoe de zee verandert en wat nodig is voor veiligheid.

Nederland en zeven andere landen hebben een klacht ingediend bij de VN: Rusland verstoort satellieten. Satellieten zijn onmisbaar voor communicatie, navigatie en het observeren van de aarde. We vroegen wat jullie over satellieten willen weten.

De vragen worden beantwoord door ingenieur Arnaud van Kleef van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR). Hij leidt daar het Future Air and Space Power-programma, dat onderzoekt hoe innovaties in de lucht en ruimte kunnen bijdragen aan een veiligere samenleving. Vanuit dit onderzoek wordt ook het ministerie van Defensie geadviseerd.

1. Welke soorten satellieten zijn er en waarvoor worden ze gebruikt?

Satellieten draaien om de aarde en sturen informatie naar ons door. Dat gebeurt via radiosignalen. Een schotelantenne op aarde stuurt signalen naar de satelliet, die verwerkt ze, en stuurt ze vervolgens via een andere antenne terug naar de aarde. Op deze manier gebruiken we satellieten voor belangrijke dingen als communicatie, navigatie en aardobservatie.

Satellieten zijn nodig voor communicatie op lange afstanden, licht Van Kleef als eerste toe. "Als je radiosignalen zonder satellieten naar de andere kant van de wereld probeert te sturen, dan ketsen ze af door de bolle vorm van de aarde. Satellieten plaats je daarentegen op de juiste hoogte in een baan om de aarde, waar die bolling de signalen niet meer blokkeert", verklaart hij.

Aardobservatie is een tweede belangrijke toepassing van satellieten. Satellieten kunnen bepaalde plekken op aarde monitoren. De beelden en informatie die dat oplevert, worden gebruikt voor de agrarische sector, voor controle van veiligheid. En om bijvoorbeeld veranderingen in het weer en klimaat in de gaten te houden, vertelt Van Kleef.

Ook zijn satellieten cruciaal voor navigatie. "Zonder zou je niet kunnen navigeren met Google Maps. Maar ook zijn ze bijvoorbeeld nodig voor precisiewapens van militairen; die vliegen vaak met gps-begeleiding", zegt de onderzoeker.

2. Wat is het gevaar van gehackte satellieten voor ons?

"Een gehackte satelliet kan cruciale informatie niet meer doorgeven. Er komt dan niets, of er komt ruis terug. Of de satelliet geeft aan: ik kan mijn taak niet meer uitvoeren."

"In bijvoorbeeld het Baltisch gebied ervaren vliegtuigen al regelmatig last van sabotage van satellieten. Het gaat vooral om sabotage van satellietsignalen, afkomstig van GPS-satellieten. Dit omdat er stoorzenders op aarde staan die stoorsignalen naar ontvangers sturen. Bijvoorbeeld de ontvangers aan boord van vliegtuigen. Het saboteren van GPS-satellieten zelf is zeker ook een bedreiging", legt Van Kleef uit.

"Ook heeft een sabotageactie soms onbedoelde bijeffecten. Neem het voorbeeld van kinderzender BabyTV, waar opeens Russische propaganda op te zien was. De sabotage van satellieten was vermoedelijk bedoeld om de communicatie van Oekraïne te verstoren, maar had ook deze consequentie."

"Europese landen hebben zo al op verschillende manieren last van sabotage van satellieten, en dat is ook waarom nu acht EU-lidstaten aankloppen bij de Verenigde Naties", verklaart hij. "Als satellieten op grote schaal gehackt zouden worden, werken allerlei processen van communicatie, navigatie en observatie niet meer. Dat kan hele maatschappijen ontwrichten."

"We leven namelijk in een tijd waarin we steeds afhankelijker zijn van de ruimte. Voor onze welvaart en veiligheid. Satellieten zorgen in deze eeuw voor informatie en data. En dat wordt wel gezien als de olie van de 21ste eeuw. Met veel informatie en data kun jij druk uitoefenen op andere landen. Het is cruciaal om daar toegang tot de hebben."

Bron: Eigen beeld

3. Hoe kunnen satellieten gehackt worden?

"Een satelliet verstoren, kan door vanuit een zendstation een heel sterk stoorsignaal naar de satelliet te sturen, dat veel sterker is dan wat die satelliet normaal binnenkrijgt. En dat het reguliere signaal overstemt", legt Van Kleef uit.

"Militaire satellieten hebben backup-systemen om zich te beschermen tegen stoorsignalen, maar civiele satellieten zijn kwetsbaarder. Tegelijkertijd vervaagt het onderscheid tussen militair en civiel gebruik van de ruimte. Voor beide worden steeds meer dezelfde satellieten en technologieën gebruikt, waardoor ook de dreigingen en risico's veranderen."

Er wordt onderzoek gedaan naar hoe je satellieten beter kunt beschermen. Bijvoorbeeld door signalen te sturen via een laser - met licht in plaats van radiogolven, dus. Die signalen zijn moeilijker te saboteren. Ook kunnen satellieten worden uitgerust met betere encryptie. Of met slimme antennes die beter kunnen detecteren waar stoorsignalen vandaan komen.

"Maar op dit moment geldt: als een satelliet hier niet mee ontworpen is, en zodra die eenmaal 'vliegt', heb je pech. Je kunt er dan niet zomaar heen om 'm te tweaken, zodat de satelliet beter beschermd is", zegt Van Kleef.

4. Zijn er internationale afspraken over het beschermen van satellieten?

Het VN-Ruimteverdrag uit 1967 bepaalt dat de ruimte vrij toegankelijk is, maar dat landen verantwoordelijk blijven voor hun satellieten. "Een bedrijf krijgt niet zomaar toegang tot de ruimte. Het moet in ieder geval een vergunning krijgen van het land waar het geregistreerd is."

"Daarnaast bepalen internationale organisaties zoals de ITU (Internationale Telecommunicatie-unie) - een gespecialiseerde organisatie van de VN - welke satellieten waar mogen 'vliegen'. Ook coördineren zij op welke radiofrequenties mag worden uitgezonden."

"Bovendien wordt space situational awareness, zoals we dat dan noemen, steeds belangrijker", vervolgt hij. "Met systemen vanaf de grond en met satellieten die camera's aan boord hebben, houden militaire en civiele organisaties in de gaten wat er allemaal om de aarde vliegt. Dat is cruciaal, want daar zit ook de bewijslast in het geval van sabotage."

5. Beschikt Europa over genoeg satellieten om alles 'up and running' te houden voor het geval we bonje krijgen met de VS of China?

Als alternatief satellietsysteem voor Starlink, om met het internet te verbinden, heeft Europa op dit moment Eutelsat OneWeb. Dat systeem telt ongeveer 600 satellieten, vertelt Van Kleef. Voor navigatie heeft de Europese Unie Galileo, een satellietnavigatiesysteem dat vergelijkbaar is met het Amerikaanse GPS.

Voor het geval dat Elon Musk Starlink zou uitzetten, kan Europa met Eutelsat OneWeb zelfstandig opereren, zegt Van Kleef.

"Maar het liefst zouden we wel meer Europese satellieten lanceren, om de dekking beter te garanderen en robuuster te maken", zegt hij. De Europese Unie werkt bijvoorbeeld aan IRIS², een nieuw systeem met zo'n 300 satellieten. Maar dit systeem is naar verwachting pas in 2030 operationeel.

6. Waarom hebben private partijen toegang tot de ruimte gekregen?

"Bedrijven die investeren in de ruimtevaart, dragen bij aan de economische status en groei van een land", verklaart Van Kleef. Ze dragen belastingen af over hun winst, en stimuleren investeringen en werkgelegenheid.

Er wordt wel gesproken over vier 'space ages', ruimtetijdperken. "Het eerste tijdperk begon in 1957, met de lancering van Spoetnik 1, de eerste kunstmatige satelliet die in een baan om de aarde werd gebracht. Dat was vanuit militair oogpunt. In het tweede tijdperk begonnen instituties als NASA en ESA met wetenschappelijk onderzoek in de ruimte. En toen begonnen ook commerciële bedrijven met het verkopen van satellietbeelden en communicatiediensten."

De derde space age - NewSpace genoemd - begon rond 2010, toen commerciële bedrijven zoals SpaceX van Elon Musk en Planet Labs de ruimte-industrie gingen domineren met kleine, goedkope en massaal gelanceerde satellieten.

Volgens Van Kleef zijn we inmiddels in de vierde space age aanbeland. "Maar er zijn ook mensen die zeggen dat we nog in de derde fase zitten. Er is niet één iemand die dit bepaalt." In de vierde space age verschuift de focus naar veiligheid, strategische controle en duurzaamheid van de ruimte zelf.

"Je krijgt satellieten die andere satellieten in de gaten houden en beschermen. Maar ook satellieten die andere satellieten aanvallen om ze onklaar te maken. En het wordt belangrijker om ruimtepuin op te ruimen, ook om botsingen met de vele satellieten die er inmiddels zijn te voorkomen."

7. Zijn we de ruimte niet aan het vervuilen met zoveel satellieten, en wat doen we met verouderde exemplaren?

"Als satellieten niet meer gebruikt kunnen worden, is het belangrijk dat ze op een verantwoorde manier worden opgeruimd. Over het algemeen geldt: satellieten in een lage aardbaan moeten worden afgeremd, zodat ze in de dampkring verbranden", vertelt Van Kleef.

Satellieten in middelhoge of geostationaire banen kunnen niet teruggebracht worden naar de aarde. In plaats daarvan worden ze daarom naar een 'graveyard orbit' gebracht, een hogere baan waar ze geen gevaar meer vormen, legt Van Kleef uit. "Daarvoor moeten die satellieten een beetje brandstof reserveren."

Nederland werkt binnen de VN aan verdragen om juridisch vast te leggen hoe landen en bedrijven zich verantwoordelijk moeten gedragen in de ruimte, vertelt Van Kleef. "Het gaat dan om afspraken tussen operators om botsingen te voorkomen en om richtlijnen voor het opruimen van oude satellieten."