De Verenigde Staten is vandaag in de ban van de zonsverduistering: het zeldzame moment waarbij de maan precies voor de zon staat. 15 minuten lang zal het overdag donker zijn. Een indrukwekkende gebeurtenis met veel wetenschappelijke voordelen.

"Vroeger toen we nog niet zulke goede telescopen hadden, was een zonsverduistering echt een heel belangrijk moment om de zon goed te bestuderen, want dan kon je ineens veel meer zien."

Wetenschappelijke aanwijzingen

Promovendus sterrenwacht en wiskunde en natuurwetenschappen Martje Slob vertelt over de zonsverduistering die vandaag in de Amerikaanse staat Texas te zien is: "Tijdens een zonsverduistering wordt eigenlijk het helderste deel van de zon geblokt. Dus dat zie je dan niet meer, waardoor je het minder heldere gedeelte van de zon heel goed kan zien. Normaal zie je dat helemaal niet."

Dat minder heldere gedeelte van de zon is een laag van haar atmosfeer, legt Slob uit. "En in die atmosfeer zitten heel veel clues waardoor wij kunnen begrijpen hoe de zon eigenlijk aan haar energie komt. Hoe het kan dat er zoveel licht en zoveel warmte uit de zon komt. En hoe dat dan vervolgens naar de aarde toe komt."

Twintig NASA-projecten

Volgens Slob kan de wetenschap zo een zonsverduistering dus goed gebruiken. Het vertelt wetenschappers vooral veel over de kracht van de zon.

"De NASA heeft volgens mij twintig projecten die vandaag gaan gebeuren. Wetenschappers gaan over de hele lijn van de zonsverduistering allemaal verschillende projecten uitvoeren. Dus het is zeker wel iets nuttigs voor ons."

Invloed van de zon

"Wat we nu niet zo goed begrijpen is hoe de deeltjes van de zon die naar de aarde komen onze aarde beïnvloeden. Met zo'n zonsverduistering kan je juist die deeltjes heel goed zien, waardoor we beter kunnen inschatten wat de zon voor effect op ons leven zou kunnen hebben."

"GPS zou bijvoorbeeld helemaal stuk kunnen gaan door de zon. En omdat we nu een verduistering hebben kunnen we veel beter zien wat die zon dan precies doet. Dus dat is heel direct op ons dagelijkse leven toepasbaar."

'Een beetje in de war'

Toch waarschuwt Slob ook voor de nadelen die zo een zonsverduistering, buiten het lab, met zich mee kan brengen. De verduistering duurt maximaal 15 minuten, maar het zal zeker 3 uur duren voordat de zon weer volledig gaat schijnen in Texas. "Als je je hele energiesysteem hebt gebouwd op dat het overdag heel erg zonnig is (bijvoorbeeld zonnepanelen, red.), dan kan het wel problemen opleveren inderdaad."

En voor de natuur brengt een verduistering verwarring met zich mee. "Heel veel dieren raken in de stress omdat ineens de zon midden in de dag 3 uur uitgaat. Je hoort dan ook dat alle dieren ineens helemaal stil zijn, alle vogeltjes stoppen met fluiten", zegt ze.

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."