Hoe een tijdelijk 'basisinkomen' thuisloze jongeren op weg kan helpen: 'Er is rust nodig om je te kunnen ontwikkelen'

Een thuisloze jongere een jaar lang 1050 euro per maand geven om te besteden aan zelf opgestelde doelen, helpt dat iemand het leven op de rit te krijgen? De mensen achter het project 'Bouwdepot' geloven van wel. Jennifer zag haar leven erdoor veranderen.

Totdat je 21 bent helpen je ouders je financieel. Daar gaat de Nederlandse overheid in elk geval vanuit. En als die dat niet kunnen of willen? Dan kun je flink in de schulden raken, weet ook Jennifer. "Mijn leven toen en mijn leven nu, dat is een verschil van dag en nacht", vertelt Jennifer (21). Ze zit op de bank bij haar moeder thuis, iets wat ze jaren geleden niet voor mogelijk had gehouden. Het contact met haar familie verliep namelijk lange tijd stroef.

In de schulden

Onder andere door problemen thuis had Jennifer als tiener een tijd lang geen dak boven haar hoofd. Soms kon ze terecht bij een vriend of in de crisisopvang. En soms zat ze de hele nacht klaarwakker op een bankje. Ze kampte met schulden en hoe hoger die werden, hoe verder de moed haar in de schoenen zakte.

Daar kwam verandering in toen haar begeleider in de crisisopvang Jennifer een paar jaar geleden in contact bracht met stichting Het Bouwdepot. Die stichting heeft een aanpak bedacht waarbij thuisloze jongeren van 18 tot 21 jaar een jaar lang een vast maandelijks inkomen van 1050 euro ontvangen, om zelf te bouwen aan hun toekomst: het Bouwdepot.

Relaties hersteld

Anders dan bij een uitkering - voor jongeren zo'n 250 euro per maand - mogen jongeren die een Bouwdepot ontvangen daarnaast bijverdienen met een bijbaan. Jennifer kon daardoor een groot deel van haar schulden aflossen en ook nog iets sparen. Dat hoefde ze niet alleen te doen: ze kreeg hulp van een financieel adviseur van de stichting. "Inmiddels ben ik helemaal schuldenvrij", vertelt ze trots.

Schulden brengen heel veel stress met zich mee, weet Jennifer. "Alles gaat dan mis." Toen het financieel beter ging, had ze ook eindelijk ruimte voor het repareren van andere dingen, zoals de relatie met haar moeder bij wie ze inmiddels weer woont.

Bijstandsuitkering veel lager

"Wanneer jongeren als Jennifer 18 jaar worden, vallen ze in een gat", vertelt Marleen van der Kolk van de Stichting Zwerfjongeren Nederland en initiatiefnemer van het Bouwdepot. "Tot hun 18de kunnen thuisloze jongeren terecht in een opvanghuis via jeugdzorg, maar daarna stelt de wet dat ze verder moeten en dat ze de verantwoordelijkheid worden van hun ouders. En die kunnen dat dus vaak niet. Daar gaat het mis."

Een bijstandsuitkering voor iemand tot 21 jaar ligt rond de 250 euro. Dat is een fors verschil met de bijstandsuitkering voor volwassen, die voor een alleenstaande neerkomt op ruim 1200 euro.

Rust en ruimte

"Thuisloze jongeren zijn bezig met overleven en hebben geen tijd voor een adempauze. En juist die rust is nodig om je te kunnen ontwikkelen", legt Van der Kolk uit. "Een jaar lang een soort 'basisinkomen' geeft rust en dus ruimte."

Een jongere ergens voor verantwoordelijk maken - voor geld in dit geval - motiveert diegene zich te ontwikkelen, is daarnaast het idee. "Natuurlijk kun je in een jaar niet je hele leven omgooien, maar het kan wel de ruimte geven om uit de overlevingsmodus te komen en aan de toekomst te denken."

Uit huis geplaatst

De 21-jarige Maaike (achternaam bekend bij de redactie) maakte van 2020 tot 2021 ook gebruik van een Bouwdepot. Ze vertelt graag hoe het haar heeft geholpen. "Ik heb veel meegemaakt. Mijn ouders scheidden toen ik 9 was, er was sprake van een vechtscheiding.

Ik zat steeds slechter in mijn vel, ontwikkelde een depressie. Uiteindelijk werd ik op mijn 16e uit huis geplaatst, omdat het echt niet meer ging."

Sparen voor eigen woning

Zij maakte kennis met de stichting Het Bouwdepot via Neos, de hulporganisatie waar ze op dat moment een kamer huurde. Toen ze na verschillende gesprekken werd geselecteerd stelde ze samen met een coach een budgetplan op, met doelen die ze wilde behalen.

"Ik wilde sparen voor een eigen woning en een fulltime baan vinden. Dat is me allebei gelukt." Maaike werkt nu als coördinator bij DHL en huurt een appartementje in het centrum van Eindhoven.

Naar de kliniek

"Het Bouwdepot heeft me echt geholpen, ik was helemaal vastgelopen. Het feit dat ik een jaar lang maandelijks een vast inkomen ontving, gaf me de ruimte om me te laten opnemen in een verslavingskliniek. Zonder het Bouwdepot had ik dat niet kunnen doen, want je uitkering wordt stopgezet als je naar een kliniek gaat, terwijl je vaste lasten doorlopen."

Voor Maaike betekende een jaar lang 1050 euro per maand dus vooral rust, minder druk op haar schouders. Inmiddels is ze een jaar verder en gaat het relatief goed, vertelt ze. Ook voor Jennifer is het Bouwdepot inmiddels afgelopen. Zij werkt als zzp'er in de horeca, als taxichauffeur en als koerier. "Het gaat nu zoveel beter met me. Natuurlijk heeft niet elke jongere een Bouwdepot nodig, maar er is een groep die er heel veel aan kan hebben."