Hoe bouw van woningen in middenhuur stilvalt: 'Soms meer dan 100 reacties voor een huis'

Het is een van de speerpunten van het kabinet: huurwoningen bouwen voor politieagenten, leraren en verplegers. Maar de praktijk is dat de bouw voor 'middenhuur' stilstaat. Gemeenten zoeken nu naar oplossingen om de huizen toch gebouwd te krijgen.

Zo lang is hij eigenlijk nog niet op zoek naar een middenhuurwoning, de 23-jarige Marc Brinksma. Zo'n anderhalve maand, maar dat maakt zijn zoektocht er niet minder dringend op. Want op 1 januari start hij met zijn nieuwe baan in de Tweede Kamer in Den Haag. En nu woont hij nog op ruim 2 uur reizen afstand, bij zijn ouders in het Overijsselse Dalfsen.

Websites afstruinen

Zijn zoektocht gaat allesbehalve goed. "Ik ken helemaal niemand in die omgeving, dus ik heb ook geen ingang, geen connecties. Ik was ook helemaal niet ervaren in die markt, dus het was in het begin best wel zoeken, van: hoe moet ik dit nou precies aanpakken?"

Hij deed een oproep op Facebook en bood zich aan als huurder in verschillende Facebookgroepen. "De twee reacties die ik daarop kreeg, waren van oplichters. Dus dat hielp ook niet mee. Dat maakt me wel een beetje huiverig. Eigenlijk is het nu een kwestie van dagelijks alle websites afstruinen. Er zijn er ontzettend veel die huurwoningen aanbieden. Als ik iets tegenkom waarvan ik enigszins denk 'nou dat is prima', dan reageer ik daarop."

Beleggers trekken zich terug

Marc is volgens woningcorporatie Staedion één van de 40.000 woningzoekenden in Den Haag. Hij zoekt naar een klein appartementje met een huur van tussen de 800 en 1000 euro per maand. Dat zijn zogenoemde middenhuurwoningen. De bouw van die middenhuurwoningen is volgens woningcorporatie Staedion erg lastig, omdat beleggers zich terugtrekken uit de woningmarkt of afwachtend zijn.

Dat was ook het geval bij het Haagse woningbouwproject De Schaloen in de Haagse Moerwijk. Een samenwerkingsverband van woningcorporatie Staedion, een belegger en projectontwikkelaar maakte plannen voor een appartementencomplex met daarin 222 sociale huurwoningen en 348 appartementen die in de middenhuur en vrije sector vallen.

'Veel te spannend'

"En toen zag je in het vorige kabinet dat de minister de huurwet aan het aanpassen was, wat maakte dat beleggers het veel te spannend vonden en zeiden dat ze even pas op de plaats wilden maken", zegt bestuursvoorzitter Gijsbert van Herk van woningcorporatie Staedion.

"En dan ligt zo'n woningbouwproject 2, 3 jaar stil. Dus toen heb ik gezegd: laten we het totale project overnemen. We hebben heel het middendeel naar ons toegetrokken en gefinancierd."

Staatssteun voor middenhuurwoningen

Dat zouden woningbouwcorporaties vaker willen doen, maar dan moeten de spelregels wel veranderen. Voormalig woonminister Hugo de Jonge pleitte al in de zomer voor staatssteun voor het bouwen van middenhuurwoningen.

Op dit moment mag deze staatssteun alleen nog worden gegeven aan woningbouwcorporaties voor het bouwen van sociale huurwoningen, met een huur tot 800 euro. Dat moet nu opgerekt worden voor de bouw van middenhuurwoningen, met een huur tussen de 800 en 1.200 euro. In Brussel staan ze welwillend tegenover dit voorstel, al is het nog niet helemaal rond.

Andere oplossing: gemeente neemt heft in handen

De gemeente Rijswijk, vlakij Den Haag, besloot zelf een zogenoemd Woonfonds op te richten. De bouw van middenhuurwoningen bleef ook daar ver achter en de gemeente wil onderwijzers, politieagenten en zorgmedewerkers, die deze woningen willen huren, graag in de gemeente houden.

Dus de gemeente zette een Woonfonds op, stopte daar 2,9 miljoen euro in en bouwde samen met marktpartijen honderd middenhuurwoningen. "Doordat we dat gedaan hebben, zagen we ook dat particuliere beleggers bereid waren om in te stappen", zegt verantwoordelijk wethouder Gijs van Malsen. "Maar ook de bank bijvoorbeeld, die nogal terughoudend was om zo'n project te financieren. De gemeente is een betrouwbare partner, zeiden ze. Op die manier hebben we dit project van de grond gekregen."

Meer interesse in dit plan

Dat is uniek, zegt Van Malsen. De gemeente Rijswijk is volgens hem nog steeds de enige gemeente die het op deze manier heeft gedaan. "Het vergt ook wel wat lef, we hebben best wel wat moeite moeten doen om dit voor elkaar te krijgen. Want je kunt je voorstellen dat er nogal wat juridische haken en ogen aanzitten als je als gemeente gaat investeren in vastgoed. Dat is natuurlijk iets wat niet overal gebeurt."

Er is veel interesse van andere gemeenten. "Van Maastricht tot Heerenveen komen er gemeenten langs om te kijken hoe we dit doen." Maar de gemeente Rijswijk had iets wat veel andere gemeenten niet hebben: "Het geluk dat we geld hadden om hierin te investeren. Dit is een revolverend fonds, wat betekent dat we het geld op termijn terugkrijgen. Maar je moet natuurlijk geld hebben om te investeren. Dat heeft niet elke gemeente. Zeker nu de financiële situatie van veel gemeenten best slecht is."

'Het moet echt meezitten'

Marc heeft in ieder geval geen tijd om lang op een oplossing te wachten. Het is volgens hem nu vooral een kwestie van geluk. "Voor iedere woning waar ik op reageer staan weet ik niet hoeveel andere mensen in de rij. Soms krijg je een mailtje en dan zeggen ze: 'We hebben meer dan honderd reacties gehad.' Dan moet het echt meezitten wil je daar tussenkomen."

Vanuit Dalfsen naar Den Haag reizen is eigenlijk gewoon te ver, zegt Marc. "Als het zover komt, dan is dat wel wat het is. Dan wordt het een combinatie van heen en weer reizen en af en toe daar een overnachting boeken. Of bij kennissen die nog enigszins in de buurt wonen overnachten."

Reactie van de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland

Directeur van Institutionele Beleggers in Vastgoed Nederland Judith Norbart ten Hoor begrijpt dat woningbouwcorporaties vanwege de grote opgave ook een taak hebben gekregen in het middenhuursegment, maar pleit tegelijkertijd wel voor gelijke kansen en duidelijke regels voor iedereen. De beleggers willen daarom onder dezelfde financiële voorwaarden geld lenen voor de bouw van middenhuurwoningen als woningcorporaties.

Daarnaast pleit Norbart ook voor een aantrekkelijk investeringsklimaat voor Nederlands kapitaal maar ook internationaal pensioengeld. "Daarvoor is gezond en stabiel overheidsbeleid nodig. Voor het aantrekken van Nederlands geld én buitenlands kapitaal voor middenhuurwoningen en verduurzaming, moet het vertrouwen en het sentiment verbeteren."

Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Mona Keijzer organiseert in december een woontop, waar verschillende partijen gezamenlijk afspraken gaan maken om de bouw van 100.000 woningen per jaar te bouwen. Voor de bouw van betaalbare woningen is 5 miljard euro beschikbaar.