De Tweede Kamer heeft vandaag ingestemd met het hertellen van de stemmen bij vier kiesbureaus in Tilburg. Een hertelling gebeurt vaker, maar niet vaak in dit stadium en zelden door de Tweede Kamer.

De verkiezingen zijn ondertussen alweer anderhalve week geleden en toch heeft de Tweede Kamer nu ingestemd met een hertelling van de stemmen op een aantal stembureaus.

Telverschillen in Tilburg

Dit omdat er bij vier stembureaus in Tilburg telverschillen zijn gevonden door de Kiesraad. Zo waren er bij één stembureau meer stemmen geteld dan het aantal kiezers dat was toegelaten en zijn er bij een paar bureaus juist minder stemmen geteld dan mensen die hebben gestemd.

Een hertelling gebeurt wel vaker, vertelt Universitair Hoofddocent Politicologie Henk van der Kolk. "Per stembureau wordt er vaak wel herteld, dan vinden ze een fout en dan moet het opnieuw gebeuren, want het is mensenwerk." Vaak gebeurt dit gelijk dezelfde dag of de dag erna op het stembureau zelf. "Maar op het hoogste niveau, namelijk bij de Tweede Kamer, gebeurt dat eigenlijk nooit."

Fouten signaleren

Op gemeentelijk niveau zijn de regels rondom het tellen een stuk strenger geworden, vertelt hoogleraar Empirische Politicologie Carolien van Ham. "In het verleden was het zo dat het niet zo erg was als er tussen de stempassen en de stemformulieren één of twee verschillen zaten. En de laatste jaren zijn we daar strenger in geworden. Dus als er ook maar één stem verschil is, moeten alle stemformulieren opnieuw worden geteld."

De fouten hadden dus eigenlijk al op gemeenteniveau gesignaleerd kunnen worden. "Maar," vervolgt Van Ham, "gelukkig is het Nederlandse systeem zo ingesteld dat alle protocollen, alle procesverbalen van stembureaus, ook nog door de Kiesraad worden gecheckt. Die dit dan kan signaleren en voor kan leggen aan de Tweede Kamer."

'Kamer beslist'

Als er dan een vermoeden is dat het niet helemaal klopt, zoals nu in Tilburg, wordt dit voorgelegd aan de Commissie van het Onderzoek van de Geloofsbrieven.

Van Ham legt uit: "Dat is de commissie in de Tweede Kamer die dan beslist of er herteld wordt of niet. Dat is dus niet iets wat de kiesraad beslist, maar de Kamer zelf. Het gaat nu om de restzetel. 149 zetels staan al vast. Die stemmen zijn al geteld, daar is geen twijfel over."

Strijd SP en D66

Het verschil in het aantal stemmen dat we nu zien in Tilburg maakt normaal gesproken in principe niet heel veel uit. In Nederland zijn er gemiddeld 70.000 stemmen nodig om een zetel te halen. De enige reden dat het belangrijk is, vertelt Van Ham, is omdat het de restzetel kan bepalen.

"Volgende week wordt de kamer beëdigd, dus je wilt niet per ongeluk een SP-lid installeren als die zetel eigenlijk naar D66 had moeten gaan."

Te weinig stemmen

Van der Kolk denkt dat het hertellen niet zoveel invloed zal hebben op de restzetel. "Een klein verschil kan ervoor zorgen dat D66 tien zetels krijgt en de SP één zetel minder dan ze nu hebben. Alleen bij die hertelling gaat het maar om twintig, dertig stemmen waar we een probleem mee hebben."

Vanwege de telling was er nog twijfel of de benoeming van de Tweede Kamerleden uitgesteld zou worden. Maar hier zal geen sprake van zijn. Inmiddels is bekend gemaakt dat de hertelling geen verandering oplevert in de uitslag.

Veel checks

Zowel Van Ham als Van der Kolk is van mening dat we in Nederland een goed systeem hebben. "Internationale organisaties bezoeken regelmatig verkiezingen in Nederland en komen er eigenlijk altijd tot de conclusie dat de verkiezingen uitstekend zijn georganiseerd", vertelt Van der Kolk.

"Wat mij betreft laat dit zien dat het systeem goed werkt. Er zitten veel checks op en dus komt zoiets naar voren", licht Van Ham toe. "Het bijna onmogelijk is om te frauderen.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."