radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Hoe betrouwbaar is de HPV-zelftest? Jullie vragen over bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker beantwoord

Hoe betrouwbaar is de HPV-zelftest? Jullie vragen over bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker beantwoord
Een jonge vrouw op het toilet, beeld ter illustratie
Bron: Pexels/Miriam Alonso

Vrouwen tussen de 30 en 60 jaar kunnen sinds deze week meedoen aan het bevolkingsonderzoek naar HPV met een zelftest die ze krijgen thuisgestuurd. Het HPV-virus kan baarmoederhalskanker veroorzaken. We vroegen wat jullie wilden weten over deze zelftest.

De vragen worden beantwoord door Ruud Bekkers en Heleen van Beekhuizen. Bekkers is gynaecoloog en woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie en heeft onderzoek gedaan naar hoe vrouwen reageren op kijkonderzoek van de baarmoedermond. Van Beekhuizen is gynaecologisch oncoloog en oprichter van de taskforce Nederland HPV-kankervrij.

1. Hoe betrouwbaar is deze test?

"De HPV-zelftest is net zo betrouwbaar als een uitstrijkje bij de huisarts", zegt Bekkers. Met het bevolkingsonderzoek wordt getest of iemand het humaan papillomavirus (HPV) heeft, dat onder andere baarmoederhalskanker kan veroorzaken.

Ben je hoog-risico-HPV-positief, zoals dat heet, dan moet je na een zelftest alsnog bij de huisarts een uitstrijkje laten maken. Met dat uitstrijkje worden cellen afgenomen die verder beoordeeld kunnen worden. "90 procent van de vrouwen test negatief na een zelfafname", vertelt Bekkers.

info

Bevolkingsonderzoek naar HPV

Iedere 5 jaar worden vrouwen tussen de 30 en 60 opgeroepen voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Deze vorm van kanker kan worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus, beter bekend als HPV.

De opkomst voor het bevolkingsonderzoek naar HPV is laag, zo'n 50 procent in 2021. De HPV-zelftest moet ervoor zorgen dat meer mensen meedoen aan het bevolkingsonderzoek. 1 op de 10 zelftesten is positief, waarna vrouwen alsnog voor een uitstrijkje naar de huisarts moeten. In 2021 had 1 procent van het aantal deelnemers aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan.

2. Hoeveel van de verstuurde HPV-testen worden daadwerkelijk gebruikt?

"Daar is nu nog weinig zicht op", vertelt gynaecoloog Bekkers. "Ze zijn nog niet eerder automatisch verstuurd. We hopen dat de vrouw kiest wat het beste voelt: of een afspraak bij de dokter of de test zelf doen."

Ook gynaecologisch oncoloog Van Beekhuizen weet niet hoeveel mensen de test zullen doen. "In de periode 2017 tot 2019 deed ongeveer 56,5 procent van de vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoek, toen werd een zelftest verstuurd op verzoek. Die werd toen door 4,3 procent gedaan."

Heleen van Beekhuizen en Ruud Bekkers
Bron: Eigen foto's
Heleen van Beekhuizen en Ruud Bekkers

3. Is het lastig om de HPV-zelftest te doen?

"Nee, absoluut niet", zegt Van Beekhuizen. "Het is een borsteltje dat je zelf in je vagina kunt inbrengen. Vervolgens draai je het een paar keer rond. Het gaat om een uitstrijkje uit de vagina en niet uit de baarmoedermond, die dieper ligt."

Bekkers: "Het kan ook eigenlijk niet misgaan. Als het borsteltje in de vagina is geweest en wat vocht heeft opgevangen is het eigenlijk al goed. Dit is anders als je echt de cellen wil laten beoordelen, dan wil je er wel zeker van zijn dat je ze van de baarmoedermond afneemt. Maar dat doe je niet met een zelftest."

Hij vindt dat er voordelen aan de zelftest zitten: "Niemand hoeft ervan te weten dat je die test hebt gedaan. Je kunt zelf beslissen wanneer je de zelftest doet. Je hebt er niemand bij nodig en hoeft je niet uit te kleden voor iemand. Bovendien hoeft er geen eendenbek naar binnen."

4. Kan de test valsnegatief uitvallen als die niet goed wordt afgenomen?

"Die kans is uitermate klein. Theoretisch kan het, maar als je het kwastje op de goede manier inbrengt moet het goed komen", zegt Bekkers. "Een test is nooit 100 procent waterdicht, maar deze komt daar wel heel dichtbij."

Gynaecologisch oncoloog Van Beekhuizen benadrukt dat de gebruiker 'natuurlijk wel de gebruiksaanwijzing goed moet volgen'.

Bekijk ook

5. Kun je niet beter naar de huisarts voor zo'n HPV-test?

Bekkers: "Of je nu naar de huisarts gaat of een zelftest afneemt, onderzoek wijst uit dat het even betrouwbaar is als je test op HPV. Alleen als je positief test op HPV moet je alsnog dat uitstrijkje doen om die cellen te kunnen beoordelen."

"Een uitstrijkje bij de huisarts is een twee-in-één", legt Bekkers uit. "Je wordt getest op HPV en cellen, maar dat is maar voor 10 procent van de vrouwen nodig. 90 procent hoeft niet naar de huisarts voor een uitstrijkje."

Van Beekhuizen: "Het is vooral heel belangrijk dát je meedoet, niet wélke test je doet."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Bekijk ook

6. Waarom is het bevolkingsonderzoek voor mensen tot 60 jaar?

"Dat is al sinds 1996 zo. Eerst lag de leeftijd van de risicogroep tussen de 35 en 53 jaar. Daarna werd dat 30 tot 60 jaar. Eigenlijk is het nu tot 65 jaar, want als je HPV-positief bent op je 60ste dan krijg je op je 65ste ook nog een uitnodiging", legt Bekkers uit.

"De keuze voor deze leeftijdsgroep was destijds een afweging tussen de kosten en de voordelen. Kosteneffectiviteit heet dat dan. Je kijkt dan naar hoeveel iets oplevert, ten opzichte van hoeveel het kost."

"In de preventiesfeer zegt de overheid dat het maximaal 20.000 euro mag kosten om bij iemand een levensjaar te winnen. Als je bij een jonge vrouw baarmoederhalskanker voorkomt, dan heb je meteen 50 jaar te pakken aan winst. Bij een oudere vrouw is dat minder en daarom wordt het minder kosteneffectief. Men dacht ook altijd dat baarmoederhalskanker een ziekte van de jongere leeftijd is, maar dat is inmiddels achterhaald."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant