Beroemd zijn is vergelijkbaar met het nemen van de psychedelische drug lsd. Dat zei zanger Robbie Williams. Experts leggen uit dat de psychologische effecten inderdaad te vergelijken zijn. "Je hebt het gevoel dat je heel belangrijk bent."

Robbie Williams deed zijn uitspraak in de Britse krant 'The Guardian'. Hij verwijst naar zijn tijd in de band 'Take That'. De zanger brak op zijn vijftiende door en is al decennia wereldberoemd.

Drie fases van beroemd zijn

En wereldberoemd zijn, dat doet iets met mensen, weet ook ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. Volgens hem gaat dat in drie fases. "De eerste is de fase waarin je denkt dat je leven een stuk leuker zal worden en dat beroemd zijn alles zal oplossen", vertelt hij.

"Dan ga je naar de tweede fase als je beroemd bent. Daar zie je toch ook de zwarte kant ervan. Daarna komt de derde fase, waarin sommige beroemdheden voornamelijk de negatieve kant ervaren. En daarom zien we bijvoorbeeld ook dat sommige beroemdheden zelfmoord pleegden, omdat ze er heel wat anders van verwacht hadden."

Mensen hebben een ander beeld

Psycholoog en schrijver Thijs Launspach beaamt dat mensen vaak niet zo heel goed weten hoe om te gaan met bekendheid. "Terwijl het van tevoren misschien heel aantrekkelijk lijkt omdat je geliefd wordt door een grote groep mensen, maar in de praktijk is het niet zo prettig", legt hij uit.

"Wat mensen die heel beroemd zijn ook wel vaak zeggen, is dat het echt wel lastig is om over straat te kunnen zonder dat je wordt aangesproken door mensen. En mensen plakken ook een soort beeld op jou van wie jij dan zou zijn. Dat is best wel bevreemdend en onprettig."

Cocaïne

Maar is dat dan hetzelfde als lsd, zoals Robbie Williams beschrijft? "Ik zou het niet zo omschrijven", zegt Launspach. "Ik zou eerder eerder denken aan een drug zoals cocaïne."

Daarbij wordt je ego namelijk flink opgeblazen, vervolgt de psycholoog. "Je hebt het gevoel dat je heel belangrijk bent en dat je geweldig bent. Dat associeer ik eerder met roem."

'Muziek zien en kleuren ruiken'

"De effecten van lsd zijn vrij divers", zegt Pieter Oomen van het Trimbos-Instituut. "Het belangrijkste is dat mensen een flinke verandering kunnen ondergaan in de manier waarop ze de werkelijkheid zien."

"Kleuren kunnen veranderen van intensiteit, stilstaande zaken lijken te bewegen en soms kunnen mensen bijvoorbeeld muziek zien of kleuren ruiken", vertelt Oomen. Daarnaast kunnen gevoelens en gedachtes veranderen. Daardoor kunnen mensen ook in de war raken en ideeën krijgen die niet overeenkomen met de werkelijkheid, gaat hij verder. "Alsof ze achtervolgd worden bijvoorbeeld. Dat kan weer heel beangstigend zijn, waardoor mensen misschien in paniek raken."

Surrealistische ervaring

"Beroemdheid infecteert echt je leven", concludeert Pont. "Mensen laten je niet met rust en dringen je leven binnen, online en op straat. Dat wordt zwaar onderschat. En dat is ook anders dan vroeger. Mensen zijn meer online en willen zo'n moment op sociale media delen."

Robbie Williams vergeleek het met lsd omdat het leven voor zijn gevoel surrealistisch was en hij moest leren omgaan met nieuwe gevoelens. Dat is in de kern ook het effect van lsd: je neemt de wereld heel anders waar en je gedachten en gevoelens veranderen.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."