Het oudste volkslied ter wereld én ook niet ons eerste: dit wist je nog niet over het Wilhelmus

Zondag zingen we het weer uit volle borst mee tijdens de achtste finale van het EK, en als alles goed gaat daarna nog drie keer: het Wilhelmus. Maar wat is eigenlijk de geschiedenis van ons volkslied? Deze drie dingen weet je nog niet over het Wilhelmus.

1. Het oudste volkslied ter wereld

Het Wilhelmus is het oudste lied ter wereld dat gebruikt wordt als volkslied. Het werd geschreven tussen 1568 en 1572. Maar door wie het geschreven is, is onbekend: "Er zijn er een heleboel genoemd in de loop van de geschiedenis."

"Met de nieuwste computertechnieken hebben we recent onderzoek gedaan, maar zelfs dat levert nog geen duidelijkheid op. Maar wij denken dat het om Petrus Datheen gaat, een psalmvertaler," vertelt Martine de Bruin van het Meertens Instituut.

Lees ook

• 

  Concertgebouworkest wil met #Wilhelmus2020 saamhorigheid vergroten: 'Of je nu Koningsgezind bent of niet'

  • 22-04-2020

Groot-Brittannië en Japan

Hoewel het Wilhelmus het oudste lied is dat gebruikt wordt als volkslied, betekent dit niet dat het ook het eerste volkslied ter wereld was. Die eer valt de Britten te beurt met 'God Save The Queen', al heette het lied begin achttiende eeuw, toen het geschreven werd, nog 'God Save The King'.

Ook heeft het Wilhelmus niet de oudste tekst ter wereld. De tekst van het Japanse volkslied stamt uit een gedichtenbundel uit de tiende eeuw. Negen eeuwen later werd dat gedicht gekozen als tekst, toen de Japanners ook een volkslied componeerden.

2. Ons tweede Volkslied

Het Wilhelmus is pas sinds 1932 ons volkslied. Daarvoor hadden we een eeuw lang een ander volkslied. Martine de Bruin: "Begin negentiende eeuw wilde men in Nederland ook een volkslied. Er werd een prijsvraag uitgeschreven en toen won 'Wien Neêrlands Bloed', geschreven door Hendrik Tollens. Dat lied is ruim een eeuw ons volkslied geweest."

Benieuwd naar ons vorige volkslied? Zo klinkt 'Wien Neêrlands Bloed'

Maar het Wien Neêrlands Bloed was geen populair volkslied in Nederland. Onder meer door de zin: 'Wien Neêrlands Bloed door d'aderen vloeit, Van vreemde smetten vrij'. De zin riep sterke associaties op met discriminatie en racisme: "Er was veel onvrede over het lied. Over die zin was toen ook al veel onvrede, net als we hem nu ook verschrikkelijk vinden," vertelt De Bruin.

Lees ook

• 

  90 minuten naar een voetbalwedstrijd kijken? Bijna de helft van de tijd wordt er niet gespeeld

  • 18-06-2021

3. De rol van Koningin Wilhelmina

Toch was dat was niet de enige reden waarom Wien Neêrlands Bloed werd ingeruild voor het Wilhelmus in 1932: "Wanneer de Oranjes ergens op bezoek kwamen werd naast het Wien Neêrlands Bloed ook het Wilhelmus afgespeeld. Dat was namelijk het lied van de Oranjes. In het buitenland zorgde dat voor veel verwarring," legt De Bruin uit.

Onder meer Koningin Wilhelmina maakte zich daarom hard om het Wilhelmus in te stellen als volkslied. Uiteindelijk stemde de ministerraad in 1932 in met die verandering. En zo werd het Wilhelmus bijna vier eeuwen na het ontstaan ervan ons volkslied.

Is ons volkslied het oudste ter wereld? In 'Feit of Fictie' voor Radio EenVandaag ging Martijn Rosdorff op onderzoek uit.