Het is misschien wel het meest omstreden volkslied ooit: het Duitse volkslied. De minister-president van de Duitse deelstaat Thüringen, Bodo Ramelow, zwengelt de discussie weer aan en wil dat het volkslied wordt vervangen.

Volgens Ramelow is het huidige volkslied niet populair bij Duitsers uit de voormalige DDR. Voordat Oost-en West Duitsland in elkaar opgingen in 1990 en het derde couplet van Das Deutschlandlied werd uitgeroepen tot het officiële volkslied, kende de DDR een eigen volkslied: Auferstanden Aus Ruinen. Dat betekent 'uit de as herrezen'.

'Het huidige volkslied doet denken aan de nazi-tijd'

Ramelow vindt dat het huidige volkslied te veel doet denken aan de nazi-tijd. Zo zou hij het beeld van de 'nazi-marsen van 1933 tot 1945' niet uit zijn hoofd krijgen. Bondskanselier Angela Merkel, zelf opgegroeid in de DDR, heeft gereageerd op het voorstel van Ramelow. Ze vindt zowel de tekst als de melodie van het huidige volkslied prachtig.

Hoe komt het Duitse volkslied toch aan dat negatieve imago? "Veel mensen denken dat het lied door de Nationaal Socialisten is bedacht, maar het bestaat al veel langer. Toen de tekst in 1841 geschreven werd door dichter August Heinrich Hoffman von Fallersleben, speelden er heel andere dingen in het land. Duitsland was verdeeld in tientallen staatjes en uit de tekst sprak de wens om verenigd te worden als één", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut.

'Deutschland über alles'

In 1922 werd besloten om dat lied het officiële volkslied van Duitsland te maken. Pas tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg de tekst een andere lading. Het eerste couplet waarin Deutschland über alles wordt gezongen, werd door de nazi's gebruikt om het idee van een superieur Duitsland kracht bij te zetten.

"In het eerste couplet wordt er ook nog gezongen over rivieren die het 'Groot Duitsland' aangeven, dus daar zat ook nog een politieke en geografische duiding in, wat na 1945 ook weer gevoelig lag", legt Jürgens uit.

'Dit was een onschuldige tekst'

Het werd dan ook door de geallieerden verboden om het lied na de Tweede Wereldoorlog te zingen. Dat verbod heeft echter niet lang geduurd. Bondskanselier Konrad Adenauer kreeg het na veel protest in 1952 voor elkaar om van het derde couplet van Das Deutschlandlied het officiële volkslied te maken.

"Daar konden mensen niet écht op tegen zijn. Men kon maar geen volkslied vinden en dat derde couplet was een tamelijk onschuldige tekst die ging over eenheid, recht en vrijheid", zegt Jürgens. Overigens is het zingen van het eerste couplet weliswaar niet verboden, maar wordt het wel als onsmakelijk beschouwd in Duitsland.

'Volkslied moet vervangen worden'

Met zijn roep om een nieuw volkslied snijdt Ramelow een gevoelig thema aan, stelt Jürgens. "Hij rakelt iets op bij de Oost-Duitse bevolking. Daar spreekt nog steeds het onderbuikgevoel aan, dat ze met alles overrompeld zijn door die West-Duitsers, die alles overgenomen hebben. Zelfs hun lied."

Ramelow stelt voor om het volkslied te vervangen met een gedicht van de beroemde Duitse componist en dichter Bertolt Brecht. Dat gedicht schreef Brecht als reactie op de herinvoering van Das Deutschlandlied in 1952.

'Kansloos idee om kiezers te winnen'

Volgens Jürgens heeft dit idee echter geen kans van slagen. "Ramelow is geen toonaangevend figuur en de meeste mensen zijn toch gewoon gewend aan deze versie van het volkslied. Binnenkort zijn er verkiezingen in een paar deelstaten in Duitsland en hij probeert met dit kansloze idee kiezers voor zich te winnen."

Nog niet de helft van de GroenLinks-PvdA-kiezers (44 procent) vindt dat Frans Timmermans weer lijsttrekker moet worden bij de volgende verkiezingen. VVD-kiezers zijn iets positiever. Maar ze zijn er niet van overtuigd dat Dilan Yeşilgöz moet blijven.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op die partijen hebben gestemd.

'Sorry Frans'

Opvallend is dat kiezers van GroenLinks-PvdA en de VVD nu nog best vertrouwen hebben in hun partijleider. 88 procent van de GroenLinks-PvdA-kiezers staat achter Timmermans als huidige leider van de partij. Driekwart (76 procent) van de VVD-kiezers vindt dat Yeşilgöz het op dit moment goed doet.

Maar of ze ook lijsttrekker moeten worden bij de volgende verkiezingen? Daarover is twijfel. Zo vindt nog niet de helft van de kiezers van Timmermans dat hij dan de kar moet trekken. Een GroenLinks-PvdA-kiezer verwoordt het als volgt: "Hoe goed hij ook is ingevoerd, hoeveel ervaring hij ook heeft, hoezeer zijn hart ook op de goede plek zit. Het is tijd voor nieuw elan. Sorry, Frans."

VVD-kiezers niet overtuigd van Yeşilgöz

63 procent van de VVD-stemmers vindt dat de partij weer met Yeşilgöz de campagne in moet. De rest vindt van niet (22 procent) of weet het niet (16 procent).

"Ze doet het nu best aardig, maar heeft in korte tijd al te veel fouten gemaakt. Juist in de campagne heeft ze laten zien dat ze rare sprongen kan maken", schrijft een VVD-kiezer.

Imagoproblemen Omtzigt

Pieter Omtzigt staat er bij zijn kiezers nog een stuk slechter op. Niet alleen denken de meeste NSC-kiezers, die veelal zijn afgehaakt, dat hij geen lijsttrekker moet zijn bij de volgende verkiezingen. Ook is hij de enige partijleider met minder dan de helft vertrouwen van zijn eigen kiezers.

Veel NSC-kiezers vinden dat hij goede eigenschappen heeft, maar dat die hem niet geschikt maken als politicus. Een kiezer zegt daarover: "Qua kennis en integriteit is hij de juiste persoon. Maar juist die kenmerken zorgen ervoor dat hij in de Haagse slangenkuil opbrandt. En dat is een heel trieste constatering."

Schoolkantines en bedrijfsrestaurants in Frankrijk zouden niet langer soja-producten moeten serveren. Dat is het advies van Anses, het Franse RIVM. Te veel soja zou een negatief effect kunnen hebben op de vruchtbaarheid.

Soja wordt veel gebruikt als plantaardig alternatief voor bijvoorbeeld vlees- of melkproducten.

Lager oestrogeen

Driekwart van de Franse kinderen tussen de 3 en 5 jaar, en bijna de helft van de volwassen Franse vrouwen die soja eten, krijgen volgens Anses te veel soja binnen. En dat kan slecht zijn voor de gezondheid, zegt de Franse organisatie, met name voor de vruchtbaarheid.

De boosdoeners in soja zijn isoflavonen. Universitair hoofddocent Katja Teerds legt uit hoe isoflavonen werken: "Ze binden aan de receptor voor oestrogeen, het vrouwelijk geslachtshormoon. Een piek in oestrogeen zorgt voor de eisprong." In theorie kunnen heel grote hoeveelheden isoflavonen dus zorgen voor een lager oestrogeen en daarmee de eisprong dwarszitten.

'Effect verwaarloosbaar'

"Maar onderzoek heeft aangetoond dat dit effect verwaarloosbaar is", gaat Teerds verder. Ook bij emeritus hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell zijn de risico's niet bekend. "In Azië wordt veel soja gegeten. Daar zijn ook veel onderzoeken gehouden, waaruit blijkt dat de menstruatiecyclus van vrouwen soms een dag langer wordt door hoge sojaconsumptie, maar negatieve effecten op de vruchtbaarheid zijn niet bekend."

Het Nederlandse adviesorgaan voor voeding is het Voedingscentrum. Zij hanteert alleen een advies voor zwangere vrouwen als het gaat om soja-inname. "Uit dierstudies blijkt dat het mogelijk effect heeft op de ontwikkeling van de geslachtsorganen bij het kindje als je heel veel isoflavonen binnenkrijgt tijdens de zwangerschap", vertelt gezondheidsexpert bij het Voedingscentrum Marije Verwijs.

Bekijk ook

• 

  Waarom zijn vleesvervangers duurder dan vlees? En andere vragen beantwoord

  • 21-08-2024

Advies Voedingscentrum

"Wij adviseren daarom om tijdens de zwangerschap de soja-inname beperkt te houden, tot bijvoorbeeld vier glazen sojadrink per dag en daarnaast nog twee vleesvervangers op basis van soja per week", gaat ze verder. Overigens zitten in dierlijke producten ook isoflavonen. "In koemelk zelfs meer dan in sojamelk", zegt Teerds. "Dat komt omdat koeien soja door hun voeding krijgen."

Het voedingscentrum hoopt zich binnenkort samen met het RIVM en de Gezondheidsraad te kunnen buigen over het Franse rapport. "Indien nodig zullen we ons advies aanpassen."