'Laat deze homoseksuelen maar in de kast. Er zijn er al genoeg uit de kast. De overlast door hun gedrag op parkeerplaatsen langs snelwegen en in parken is al groot genoeg.'

Een van de vele reacties op ons onderwerp van afgelopen zaterdag over het taboe op homoseksualiteit in de sport, en met name in het (prof)voetbal. Aan de vooravond van het Europees Kampioenschap voetballen zijn mijn collega Wout van Erven en ik op zoek gegaan naar homoseksuele voetballers, in Nederland maar ook daarbuiten. Waarom komen ze niet uit de kast? vroegen we ons af. In ons tamelijk moderne land is het verder overal bespreekbaar, maar zodra je het voetbalveld betreedt wordt de klok ineens teruggedraaid. Hoe komt dat toch?

Veel mensen die reageren vinden dit klaarblijkelijk grote onzin. 'Laat ze lekker voetballen. Wat maakt het uit of ze homo zijn of niet?' is de tendens. Alsof we een soort quiz hebben gemaakt...'Herken de homo?' maar dan op het voetbalveld. In dit veelbesproken programma (RTL, 2005) deden alle mannelijke kandidaten zich voor als hetero, terwijl een deel in werkelijkheid homo is. Een aantal vrouwen moet vervolgens raden wie de homo is en wie niet.

Ik vermoed dat diegenen die het onderwerp onzinnig vonden het niet gezien hebben, maar alleen de aankondiging hebben gelezen. Na het zien van onze zoektocht naar iemand die er ook maar iets over wil zeggen in het voetbal en na het horen van de welbekende spreekkoren ('Alle boeren zijn homo's / 'He's gay, he's dead') kan je moeilijk volhouden dat het onzinnig is er aandacht aan te besteden.

Toch is de vergelijking met het programma 'Herken de homo' helemaal niet zo vreemd. Ook in het voetbal zullen er mannen rondlopen die zich voordoen als hetero, inclusief vrouw en misschien zelfs gezinnetje. Hun werkelijke gevoelens houden ze verborgen, omdat het onmogelijk is deze ook maar voorzichtig te uiten in de voetbalwereld. 'Je bent voetballer en dus ben je hetero. Het bestaat gewoon niet. Je bent een voetballer', vertelt de Duitse Marcus Urban in onze reportage. Hij kwam onlangs uit de kast, inmiddels 36 jaar oud en niet verder gekomen dan semi-prof niveau. Algemeen erkend als aanstormend voetbaltalent in de voormalige DDR, haakte hij vroegtijdig af vanwege het homo-onvriendelijke klimaat in het voetbal.

Volgens statistieken moeten er van de 400 spelers die op het EK volgende week acte de présence geven zo'n tien homoseksuele spelers zitten. In ons eigen land spelen ongeveer 600 profvoetballers. Als we daar weer even de statistieken op los laten, moeten zo'n 15 homoseksueel zijn. Natuurlijk, het zijn maar cijfertjes...Maar noch op het EK, noch in eigen land bestaan homoseksuele voetballers. Raar toch of niet? Ik bedoel, ik wil niemand uit de kast praten, iedereen moet vooral zelf weten hoe hij zijn leven inricht, maar als je er even langer over nadenkt, is het merkwaardig.

Er bestaan geen homoseksuele voetballers. Er bestaan dus ook geen 'rolemodels', die laten zien dat je stoer én homo kan zijn. Sterspeler én homo. Integendeel. Op YouTube regent het van de filmpjes van spreekkoren op voetbalwedstrijden. Kijk maar naar deze, bij de wedstrijd Emmen -FC Omniworld januari dit jaar bijvoorbeeld:

Bij de Engels voetballer Justin Fashanu, de eerste Engelse profvoetballer die uit de kast kwam (in 1990), ging het spreekkoor heel wat verder dan 'Alle boeren zijn homo's':

Na zijn coming out lieten zijn fans en zelfs zijn eigen broer, ook een profvoetballer, hem vallen. Justin pleegde uiteindelijk zelfmoord. Na zijn dood zongen fans: 'Hij is homo, hij is dood en hij hangt in de schuur'.

He's gay, he's dead, he's hanging in the shed. Vervang het woordje 'gay' voor 'black' en een flinke rel is geboren. Maar niet als het over homo's gaat. Het filmpje is nog gewoon te vinden op YouTube.

In Nederland kennen we twee semi-prof voetballers die uit de kast zijn gekomen. Ton Wensley (Helmond sport) en John Bever (1 seizoen bij FC Dordrecht), inmiddels bekender als zanger, maar allebei kwamen ze er pas voor uit nadat ze gestopt waren met voetbal.

Homoseksuele scheidsrechters bestaan weer wél. Misschien makkelijker om als relatieve buitenstaander ervoor uit te komen. Een van die (top)scheidsrechters die het gewoon openlijk zei was John Blankenstein, in 2006 helaas op jonge leeftijd overleden. Zijn levensmissie -homoseksualiteit in het voetbal bespreekbaar maken- wordt nu voortgezet door zijn zus, Karin Nederpelt-Blankenstein, die daarvoor de John Blankenstein Foundation oprichtte.

Met een boek waarin interviews moeten komen met gestopte of nog actieve homoseksuele topsporters willen ze het onderwerp maar weer eens op de kaart zetten. Het boek moet na de Olympische Spelen in het najaar uitkomen. Schrijver Huub ter Haar is er al een jaar mee bezig. Hij heeft intussen schaatsers, tennissers, en andere sporters, maar voetballers...nee. 'Ik heb veel tips nagebeld en nagezocht, maar altijd krijg ik als antwoord dat de informatie verkeerd is, dat het een misverstand is etcetera', vertelt Ter Haar in onze reportage van afgelopen zaterdag.

Volgens COC-voorzitter Frank van Dalen durven homoseksuele voetballer in het huidige klimaat zich niet uit te spreken voor hun geaardheid omdat ze bang zijn voor hun sportcarriere. 'Ze zijn bang dat ze contracten mislopen, dat sponsors terugschikken en het publiek negatief reageert'. Dat leidt er volgens Van Dalen toe dat goede voetballers, die toevallig homoseksueel zijn, verloren gaan voor het voetbal.

De KNVB moet dan ook homoseksualiteit in het voetbal bespreekbaar maken. Hoe? Een postercampagne in alle sportkantines? Hetereoseksuele stervoetballers zoals Beckham of Van Nistelrooij die zich uitspreken voor een minder homofoob klimaat in het voetbal?

Of toch maar gewoon afwachten tot het tij keert? En al die kleine, enthousiaste F-voetballertjes dan, die ervan dromen bij Ajax of Feyenoord te spelen, en in hun pubertijd erachter komen dat ze niet voldoen aan het standaard beeld?

Ter Haar droomt van de dag dat een stervoetballer, die openlijk homoseksueel durft te zijn, wordt toegejuicht door 60.000 fans. 'Maar ik denk dat die dag nog ver weg is'.

Gezien de reacties op dit onderwerp van mensen die vinden dat homo's maar in de kast moeten blijven, omdat ze zich anders allemaal en masse op parkeerplaatsen begeven op zoek naar seks, denk ik inderdaad dat het nog wel even kan duren.

Oja, hierrr kunt u onze uitzending terug zien.

Hoe kwetsbaar is kunst in oorlogstijd? Deze vraag is actueel in bijvoorbeeld Oekraïne, waar de regering topstukken uit musea haalt om ze te beschermen tegen Russische raketten. Iets soortgelijks gebeurde ook in Nederland, tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het Mauritshuis in Den Haag was een van de musea die haar Hollandse meesters in de Tweede Wereldoorlog veilig moest opbergen, zodat ze niet in het oorlogsgeweld terecht zouden komen. Zo dook het wereldberoemde Meisje met de Parel in 1942 onder in de grotten van de Sint-Pietersberg bij Maastricht.

Museum zonder kunst

"Het is bijna onvoorstelbaar", zegt conservator Quentin Buvelot. "Nu hangen hier weer allemaal prachtige schilderijen, maar in het begin van de oorlog was het museum grotendeels leeg. Een museum zonder kunst, dat is een onwerkelijk gevoel."

Buvelot wandelt door het Mauritshuis, een museum in Den Haag dat gevestigd is in een 17e-eeuws stadspaleis. Het herbergt een wereldberoemde collectie schilderijen uit de Gouden Eeuw, met werken van onder anderen Johannes Vermeer, Rembrandt en Frans Hals. Het bekendste schilderij is Meisje met de parel van Vermeer. Dat is uitgegroeid tot een van de meest geliefde werken uit de kunstgeschiedenis.

Bomvrije bergplaats

De oorlogsdreiging in Nederland 85 jaar geleden was groot, Buvelot: "De locatie van het Mauritshuis, tussen de ministeries, was het meest bedreigde deel van Nederland. Er hing nog een klein deel van de collectie op de begane grond, maar het grootste deel was al opgeborgen in een speciaal gebouwde kunstkluis."

Deze kluis was gebouwd door de toenmalige Duitse directeur Wilhelm Martin, die als klein kind naar Nederland gekomen. "Hij voelde in de jaren 30 de bui al hangen en vroeg bij het ministerie om een kunstbergplaats. Dus op het moment dat de Duitsers binnenvielen in 1940 had het Mauritshuis als enige museum van Nederland een eigen bomvrije bergplaats voor schilderijen", vertelt de conservator.

Gekleurde driehoekjes

Toen ook die kluis onveilig werd, besloot Martin om de topstukken te evacueren. Welke werken het eerst moesten verdwijnen, werd bepaald aan de hand van een kleurcode. "Op de achterkant van de schilderijen zaten driehoekjes: rood, wit of blauw. De kleuren van de Nederlandse vlag. Rood betekende: van onschatbare waarde. Het meisje met de parel had zo'n rood driehoekje."

Het schilderij ging niet in een kist met andere kunstwerken. "We weten van een declaratie dat Willem Martin haar persoonlijk met de trein wegbracht. Eerste klas, samen met restaurateur Traas. Hoe het precies verpakt was, weten we niet. Maar we gaan ervan uit dat het beschermd was, waarschijnlijk in een deken."

Diep onder de grond

Meisje met de parel kwam terecht in de mergelgrotten van de Sint-Pietersberg in Limburg, diep onder de grond. "Meer dan 750 schilderijen uit Nederlandse musea werden op deze stille, koele plek opgeslagen", vertelt Harald Close van Maastricht Underground, terwijl hij de zware deur van Rijksbewaarplaats 9 opent.

"Vrachtwagens vol kunst werden hier naar binnengereden. Van Gogh, Ruisdael, Jan Steen, Vermeer, alles hing door elkaar. Aan welk rek Meisje met de parel precies heeft gehangen, dat weten we niet, want er is geen plattegrond."

De Nachtwacht opgerold

Ook De Nachtwacht werd hier opgeslagen, opgerold. "Die enorme rol moesten ze elke dag een kwartslag draaien om het gewicht te verdelen", vertelt de gids. "Anders zou hij bezwijken onder zijn eigen gewicht. En dat zegt iets over hoe fragiel kunst is, zelfs als ze groot en beroemd is."

De Duitsers wisten dat de collectie hier lag. "Die vonden het prima", zegt Close. "Ze dachten: laat die Nederlanders maar kluizen bouwen. Dan weten wij waar het ligt. Gelukkig liep het anders. Anders was dit nu misschien een Duitstalige rondleiding geweest."

Doelgericht gebombardeerd

Na de oorlog keerde Meisje met de parel terug naar het Mauritshuis, waar ze inmiddels alweer 80 jaar hangt en jaarlijks ruim een half miljoen bezoekers trekt. 'Zij' hoeft voorlopig nergens onder te duiken, maar dat is voor veel andere kunstwerken in huidige oorlogsgebieden helaas niet zo, zegt conservator Buvelot.

"In Oekraïne zijn sommige musea met opzet gebombardeerd. Geen 'collateral damage', maar echt doelgericht."

Twaalf musea vernietigd

Volgens de Organisatie der Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO) zijn sinds het begin van de Russische invasie minstens twaalf musea in Oekraïne beschadigd of vernietigd.

Zoals het Kuindzhi Kunstmuseum in Marioepol, het Regionale Kunstmuseum in Tsjernihiv en het Ivankiv Historisch en Streekmuseum. Sommige werken uit dit museum werden door lokale bewoners uit het brandende gebouw gered.

Ondergebracht in Berlijn

Gelukkig is de inzet van museumdirecteuren om schilderijen in veiligheid te brengen groot, zegt Buvelot. "Veel schilderijen uit Oekraïne hebben inmiddels onderdak gevonden in Berlijn. Ook worden sommige kunstwerken tentoongesteld in Europese musea om aandacht te vragen voor de Oekraïense cultuur en geschiedenis."

Boven de kunstkluis die voormalig museumdirecteur Wilhelm Martin in het Mauritshuis liet bouwen, is een spreuk van hem te lezen: ''t Is droevig dat de oorlog vergt dat men 's lands kunst voor het oog verbergt.' Voor conservator Buvelot blijft Martin een inspirerend voorbeeld van een dapper mens in oorlogstijd. "Alles van waarde is weerloos en moet worden verdedigd. En dat deed Martin toen. En dat moeten we ook nu doen, zolang het nodig is."

De rechtbank Midden-Nederland oordeelt dat achterafbetaaldienst Klarna niet zomaar mag verdienen aan incassokosten. Mensen die te laat zijn met hun lening terugbetalen aan de online dienst moeten bijbetalen. Sommigen raken daardoor meer in de problemen.

"Koop nu, betaal achteraf" is de belofte die de online betaaldienst Klarna doet. Mensen die iets kopen op een website kunnen hun betaling met de dienst uitstellen. Ze sluiten dus eigenlijk een lening af bij Klarna, maar dat geeft de dienst niet goed genoeg aan, vindt de rechtbank Midden-Nederland.

Extra kosten in rekening brengen

Daarom is de achterafbetaaldienst nu op de vingers getikt door deze rechtbank. Rente, aanmaning- en incassokosten in rekening brengen als mensen te laat zijn met hun lening terugbetalen aan Klarna mag volgens de rechtbank niet op deze manier.

Achteraf betalen is gratis en wordt volgens de wet niet gezien als lening, dus mag Klarna geen extra kosten in rekening brengen.

'Waardevol oordeel'

"Dit is een heel waardevol oordeel", vertelt lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht, Nadja Jungman. "Er leeft natuurlijk al heel lang politieke en maatschappelijke zorg over 'buy now, pay later'."

De toekomst moet volgens haar uitwijzen of andere rechtbanken dit oordeel ook gaan volgen. "Wordt dit de nieuwe Nederlandse lijn? Daar hoop ik eigenlijk op." Het is volgens haar in ieder geval een belangrijke stap.

Schulden bij jongeren

Je mag Klarna pas gebruiken als je 18 jaar of ouder bent, maar veel minderjarigen gebruiken de dienst toch. "Jongeren zijn gevoelig voor verleidingen", vertelt Jungmann.

"De grootste zorg is dat jongeren te hoge schulden opbouwen, en ook andere rekeningen daardoor niet gaan betalen." Dat kan volgens haar het begin zijn van het opbouwen van problematische schulden.

Achteraf betalen aantrekkelijk

Ook voor mensen met al bestaande geldzorgen zijn achterafbetaaldiensten zoals Klarna aantrekkelijk. "Want als je de eindjes niet aan elkaar kan knopen en je hebt wel producten nodig, dan lijkt het een oplossing,"

"Geldzorgen maken dat mensen vaak bij de dag gaan leven", legt de lector uit.

Klanten slecht geïnformeerd

De lector vindt, net zoals de rechtbank oordeelt, dat klanten goed van tevoren moeten worden geïnformeerd wanneer ze een lening aangaan. "Wat zijn de kosten waar ik tegenaan loop als ik te laat betaal? Dan kunnen mensen hun risico inschatten."

Bij andere diensten die leningen of krediet aanbieden moet de slogan "Let op! Geld lenen kost geld" staan, bij Klarna staat dat niet en kunnen klanten mede daardoor niet goed geïnformeerd worden.

Geen leeftijdscheck

Volgens Jungmann is een ander groot probleem van betaaldiensten als Klarna dat ze niet checken of iemand wel een schuld aan kan gaan. "Er kunnen allerlei redenen zijn waarom mensen daar gebruik van maken", legt ze uit.

"Als ze dan op later moment niet in staat zijn om te betalen en ze hebben ook nog eens niet het geld om die kosten die er dan bij komen te betalen, dan loop je het risico dat het het begin is van problematische schulden."

Moeilijk om naar de rechter te stappen

Mensen kunnen altijd naar de rechter stappen als ze denken dat een betaaldienst fout is, maar volgens de lector is dat een moeilijke stap om te zetten. "Zeker als er schuldenproblematiek speelt en mensen veel stress hebben, dan vinden ze het nog veel moeilijker", vertelt ze.

"Dus ik hoop ook dat er schuldhulpverlening komt die mensen ook zullen bijstaan zodat we een breder beeld krijgen."

Kabinet is machteloos

Volgens Jungmann is het lastig voor de politiek om hier wat aan te doen. "De Tweede Kamer is heel helder: leg dit aan banden."

Maar het kabinet kan weinig doen tegen deze betaaldiensten, omdat het op Europees niveau moet gebeuren. "Er komt nieuwe regelgeving vanuit Europa, maar dat wordt zeker pas in 2026."