meer NPO start

Helft van de bossen gekapt sinds industriële revolutie? Het wordt vaak gezegd, maar het klopt niet

Helft van de bossen gekapt sinds industriële revolutie? Het wordt vaak gezegd, maar het klopt niet
Ontbossing in Polen
Bron: AFP

Je hoort het wel vaker, vooral van organisaties en mensen die zich hard maken voor het klimaat: sinds de industriële revolutie is 50 procent van het bos gekapt. Maar dat klopt niet.

Vooropgesteld: het is heel moeilijk om de mate van ontbossing te meten, zegt klimaatexpert Gert-Jan Nabuurs van de Wageningen Universiteit. Maar dat het 50 procent is, is overdreven.

Verschil per gebied

Hoeveel bos er wordt gekapt, verschilt heel erg per wereldgebied. Vooral in landen als Brazilië, Indonesië en in sommige delen van Afrika neemt het zogenoemde bosareaal op dit moment flink af. In Europa begon ontbossing al in de Romeinse tijd, rond het begin van onze jaartelling.

Daar gingen mensen in Europa mee door tot 1600 en 1700, zegt Nabuurs. In deze tijd werden huizen en schepen nog van hout gemaakt. Sinds 1800 is het aantal bosgebieden in Europa weer flink toegenomen. "De landbouw in Europa is geïntensiveerd. Daarvoor zijn nieuwe bossen aangelegd, ook voor houtproductie", legt klimaatexpert Nabuurs uit.

Wereldwijd neemt bosgebied af

Maar wereldwijd is er daadwerkelijk sprake van ontbossing. Het aantal bossen neemt gemiddeld met 4 miljoen hectare per jaar af. "Dat is zo groot als de oppervlakte van Nederland. We denken dat we sinds de industriële revolutie zo'n 30 procent van de wereldbossen verloren hebben", schat Nabuurs.

En ook het Nederlandse bos staat onder druk: elk jaar ontbossen wij een paar duizend hectare. "Dat is echt iets van de laatste 10 tot 20 jaar", vertelt Nabuurs. We hebben ruimte nodig om bijvoorbeeld wegen aan te leggen, om nog maar te zwijgen over het aantal huizen dat er bijgebouwd moeten worden.

Bossenstrategie

Het aantal bossen neemt dus af, maar dat betekent niet dat er niks aan wordt gedaan. In de Nederlandse bossenstrategie is vastgesteld dat er tussen 2020 en 2030 juist 37.000 hectare bos erbij moeten komen. Dit zou een toename van bijna 10 procent en een omvang van vier keer de stad Utrecht betekenen.

Samen met terreinbeheerders zoeken provincies binnen het Natuurnetwerk Nederland naar ruimte voor zo'n 15.000 hectare bos. Binnen dorpen, steden en in overgangszones zoeken rijk en provincies naar ruimte voor aanvullende 19.000 hectare.

Bekijk ook

Ontbossing tegengaan

Nabuurs heeft onderzoek gedaan naar mogelijk maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan. Ontbossing is aan te pakken, zegt hij. "Als regeringen de ontbossing en het stoppen daarvan echt heel serieus nemen, dan werkt dat inderdaad. Vooral de uitvoering van de wetgeving is erg belangrijk. Je moet ervoor zorgen dat, als de wet wordt overtreden, dit ook leidt tot straffen."

Hierbij is 'monitoring' heel belangrijk, legt Nabuurs uit. "Alle landen moeten bijvoorbeeld aan de Voedsel - en Landbouworganisatie van de FVO hun bosgebieden rapporteren. Dat gebeurt voornamelijk met satellieten, maar ook met bosinventarisaties op de grond", vertelt Nabuurs.

Bekijk ook

Moeilijk te meten

Het monitoren geeft inzicht in de ontwikkeling van het bosgebied. "Het gaat niet alleen maar om bosverlies, maar ook om wat er bij komt aan bos. En hoe dat ook alle verschillende functies vervult, zoals houtproductie en biodiversiteit."

Toch geeft het monitoren ook maar een beperkt inzicht in het complete plaatje, zegt Nabuurs. "In sommige gebieden neemt het bosgebied een klein beetje af en in andere gebieden komt er weer wat bos bij. Dat is heel moeilijk om te meten. Dat maakt het ook zo lastig om dat goed te monitoren."

info

Podcast

De rubriek 'Feit of Fictie?' is nu ook te beluisteren als podcast.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa
Ter illustratie: testlancering van een raket in Noorwegen (2023)
Bron: AFP

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Bekijk ook

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

Bekijk ook

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Bekijk ook

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant