radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Heb je beveiligingscamera's thuis of wil je er eentje ophangen? Aan deze regels moet je je houden

Heb je beveiligingscamera's thuis of wil je er eentje ophangen? Aan deze regels moet je je houden
Bron: Unsplash

Deurbelcamera's zijn populair: meer dan 1 miljoen huishoudens in Nederland hebben er een. En dat zijn lang niet de enige camera's die burgers in en rond hun huis hebben. Toch mag je ze niet zomaar overal ophangen: "Je moet een duidelijk doel hebben."

Advocaten waarschuwden deze week dat, als de politie beelden van je camera vordert, je persoonsgegevens in een strafdossier terecht kunnen komen. In de chat kregen we veel vragen over deurbelcamera's en andere vormen van camerabewaking. We spraken daarom met deskundigen over de regels en de wenselijkheid van de vele camera's in ons land.

Hele straten met camera's

Burgers vragen steeds vaker aan gemeenten om extra cameratoezicht in de wijk te plaatsen of schaffen zelf een camera aan, ziet Krista Schram, onderzoeker 'publiek vertrouwen in veiligheid' bij Hogeschool InHolland. "Vooral burgers die zich onveilig voelen, roepen om meer cameratoezicht. Ze denken zich veiliger te gaan voelen wanneer er meer camera's hangen."

Cameratoezicht is volgens haar steeds normaler geworden: "Vroeger was er misschien één iemand in de straat die een camera ophing, nu zie je dat hele straten een deurbelcamera of andere beveiligingscamera's hebben." Je verzetten tegen al de camera's is 'best moeilijk', zegt ze. "De collectieve mening is tegenwoordig dat we camera's goed vinden. 'Meer camera's zorgen voor meer veiligheid', is de gedachte."

Bekijk ook

Veiligheid versus privacy

"Zich veilig voelen wordt door de meeste mensen belangrijker gevonden dan hun privacy", hoort Schram tijdens straatinterviews die ze voor haar onderzoek doet. "Natuurlijk is er wel een grens in wat we willen delen met anderen. Maar als het gaat over cameratoezicht, dan voelen de meeste mensen meer de voordelen voor hun veiligheid dan de mogelijke nadelen voor hun privacy."

Dat terwijl er zeker regels zijn waarmee je rekening moet houden bij het installeren en gebruiken van een eigen camera, benadrukt universitair docent privacyrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen Gerard Ritsema van Eck. "De precieze regels verschillen per situatie, want vanuit het recht is er niet een algemene regel waardoor veiligheid zwaarder weegt dan privacy, of andersom."

Zomaar ééntje ophangen?

Als je als burger zelf een camera wil ophangen moet je rekening houden met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), legt Ritsema van Eck uit. "Vanuit die belangrijkste privacywet mag je sowieso niet de openbare weg filmen, of een camera richten op het huis van je buren."

"Doe je dat toch, dan hebben je buren het recht om je erop aan te spreken. Als er niet in goed overleg een oplossing wordt gevonden, kunnen je buren naar de rechter stappen", zegt de privacyjurist. "Die kan dwingen om de camera's weg te halen of instellingen aan te passen."

'Schoonmaker niet stiekem filmen'

Ook binnenshuis is de AVG soms van kracht, vervolgt hij. "Als je familie en vrienden die over de vloer komen filmt, maar verder niks met die beelden doet, dan geldt de AVG niet. Maar wanneer iemand vanwege zijn werk bij jou thuis komt, een schoonmaker of tuinman bijvoorbeeld, geldt de AVG wél."

Iemand kan een duidelijk doel hebben met het ophangen van een camera binnenshuis, bijvoorbeeld om diefstal van waardevolle spullen te voorkomen, zegt Ritsema van Eck. "Maar je mag niet zomaar stiekem de schoonmaker filmen terwijl die met zijn werk bezig is als er geen duidelijk doel voor is." Ook moet je laten weten dat er gefilmd wordt en heeft degene die gefilmd wordt het recht om de beelden de bekijken, benadrukt hij.

Gerard Ritsema van Eck en Krista Schram
Bron: Eigen beeld
Gerard Ritsema van Eck en Krista Schram

'Bedrijven hebben sneller goed verhaal'

Naast burgers zijn er natuurlijk ook een hoop bedrijven die binnen en buiten beveiligingscamera's hebben hangen. "Voor bedrijven gelden in principe dezelfde regels als voor burgers", vervolgt de privacyjurist. "Alleen hebben bedrijven sneller een goed verhaal."

"Als je bijvoorbeeld denkt aan een winkel, dan is het al snel geloofwaardig dat daar weleens iets wordt gestolen. En dat er dus een duidelijke reden is om een camera te willen ophangen", legt hij uit. Ook is het volgens hem voor sommige zaken toegestaan om een deel van de openbare weg te filmen. "Maar dat mogen ze wel alleen in overleg met de politie doen."

Ook politie gebruikt camera's

En dan heb je ook nog de camera's in de openbare ruimte. "De politie beroept zich op haar politietaak om de openbare orde te handhaven en strafbare feiten op te sporen", zegt Ritsema van Eck daarover. "Vanuit die taak mag de politie dingen doen, zoals camera's installeren en beelden van burgers of bedrijven vorderen."

De politie hoeft zich daarbij niet te houden aan de AVG, weet hij, maar wel aan de - iets soepelere - Wet politiegegevens. "Toch verloopt de plaatsing van camera's meestal langs een democratisch proces", benadrukt de privacyjurist. "Als de politie camera's wil installeren moet de burgemeester daar toestemming voor geven. En die wordt weer gecontroleerd door de gemeenteraad."

'Samenleving waarin we willen leven?'

Het toenemende gebruik van 'bodycams', kleine camera's op het uniform van agenten, is wel een heikel punt, vindt Ritsema van Eck. "Hierover is het wettelijk kader heel onduidelijk. Er is geen democratisch debat over geweest, terwijl de impact van een bodycam op iemands privacy groot kan zijn. Met zo'n camera kan een agent namelijk heel dichtbij een kwetsbaar persoon komen, die de camera niet kan ontwijken."

Hij vindt het daarom belangrijk om een maatschappelijke discussie over camera's te (blijven) voeren: "Vinden we het een goed idee als de politie ons zo gemakkelijk kan filmen met bodycams? En vinden we het een goed idee dat de politie ons aanmoedigt om elkaar via deurbelcamera's in de gaten te houden? Is dat het soort maatschappij waarin we willen samenleven?"

info

Tips voor het verantwoord ophangen van een camera

Ben je van plan om zelf beveiligingscamera's op te hangen in en/of rond je huis? Dan moet je je aan enkele privacyregels houden. In dit stappenplan van de Autoriteit Persoonsgegevens wordt uitgelegd hoe je dit doet.

Niet bewezen effectief

Ritsema van Eck benadrukt daarbij dat camera's helemaal niet bewezen effectief zijn om criminaliteit te voorkomen. "Waar camera's wél tegen helpen is inbraak. Een inbreker die rationeel nadenkt en een camera ziet hangen, zal ergens anders naartoe gaan", zegt hij.

"Maar bijvoorbeeld tegen agressie in het uitgaansleven helpen camera's niet. Iemand die misschien dronken is of drugs op heeft, gaat niet eerst om zich heen kijken of er een camera hangt voordat hij een klap uitdeelt."

Juist minder sociale controle

Het enige wat je in zo'n situatie aan een camera hebt, is dat de politie sneller kan zien wat er gebeurt en kan ingrijpen, zegt Ritsema van Eck. "En achteraf is het makkelijker om te bewijzen wat er is gebeurd. Maar geweld voorkomen? Nee, dat doen camera's niet."

Sterker nog, vult veiligheidsonderzoeker Schram aan: "Zodra ergens camera's hangen, verdwijnt de sociale controle die mensen normaal gesproken uitoefenen door op elkaar te letten. Mensen denken als ze iets verdachts zien: dan hoef ik het niet te melden, want er hangen toch al camera's."

'Camera's zijn geen tovermiddel'

"En je moet je ook voorstellen dat juist in wijken waar veel onveiligheid is, mensen ook bang zijn om iets te melden, omdat je dan problemen kunt krijgen", vervolgt ze. "Dus dan is de aanwezigheid van camera's een fijn extra argument om je er niet mee te bemoeien."

Terwijl camera's uit zichzelf niets doen, benadrukt Schram. "Iemand moet de beelden registreren en actie ondernemen. Als dat niet gebeurt, en bewoners merken dat overlast en criminaliteit niet verminderen, verdwijnt het geruststellende effect dat ze in eerste instantie ervoeren toen de camera's er kwamen." Camera's zijn dus geen tovermiddel: "Ze moeten altijd hand in hand gaan met andere maatregelen."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant