Pauline vroeg een webwinkel om achteraf betalen uit te schakelen nadat ze moeite had haar huur te betalen, maar dat kon niet. Moeten bedrijven klanten beschermen tegen de risico's van deze betaaloptie? "Een knopje minder moet toch niet zo moeilijk zijn."

Achteraf betalen is inmiddels een veelgebruikte betaaloptie bij het online winkelen, en binnenkort is dit waarschijnlijk ook mogelijk in fysieke winkels. De betaaloptie geeft consumenten de mogelijkheid om pas te betalen nadat ze hun aankoop hebben ontvangen. Vaak kan dat binnen 14 tot 30 dagen na aankoop, en in sommige gevallen kan de betaling in drie termijnen worden gedaan.

Achteraf betalen biedt gemak

Uit een panelonderzoek van EenVandaag blijkt dat deze optie vooral wordt gekozen omdat het de consument veel gemak biedt: je kunt een online aankoop eerst zien voordat je betaalt en hoeft je pas later druk te maken over de vraag hoe je het gaat financieren.

Maar niet iedereen kan hier even verstandig mee omgaan. De 32-jarige Pauline kwam door het gemak van achteraf betalen juist regelmatig in de problemen. "Ik heb een gat in mijn hand en geef geld uit voordat ik het echt heb. Dat levert problemen op, zoals het niet op tijd kunnen betalen van mijn huur", vertelt ze.

Stress door 'schulden'

"Ik kocht echt allerlei dingen die ik niet per se nodig had." Pauline kwam door de vele herinneringskosten niet in grote schulden, maar het niet kunnen betalen van haar huur zorgde wel voor stress.

Ze had liever de optie voor achteraf betalen helemaal niet gehad, zodat ze ook niet in de verleiding was gekomen om aankopen te doen waar ze het geld niet voor had. "Het had mij achteraf gezien veel stress bespaard als ik direct moest betalen. Mijn ADHD-brein helpt daarin ook niet echt mee."

Optie blokkeren

Een webwinkel waar Pauline vaak online aankopen deed is Bol. Ze besloot daarom zelf contact op te nemen met de website om te vragen of ze de optie om achteraf te betalen voor haar konden blokkeren.

"Dat kon niet", vertelt ze. Haar poging om zichzelf op deze manier in bescherming te nemen was dus niet succesvol. "Ik vind dat echt belachelijk. Een knopje meer of minder moet toch niet zo moeilijk zijn?"

Bedrijven moeten helpen

Ook Nadja Jungmann, lector schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht, vindt dat Bol en andere bedrijven die het mogelijk maken om achteraf te betalen consumenten in bescherming zouden moeten nemen.

"Net zoals banken je de mogelijkheid geven om rood staan uit te zetten, zouden bedrijven mensen de optie moeten geven om achteraf betalen te blokkeren. Dit zou veel problemen kunnen voorkomen."

Jongeren en mensen met ADHD kwetsbaar

Volgens de lector zijn bepaalde groepen namelijk extra kwetsbaar voor de negatieve effecten van achteraf betalen, zoals jongeren en mensen met ADHD. "Jongeren zijn nog niet goed in staat om langetermijnbeslissingen te nemen, en mensen met ADHD zijn vaak impulsiever. Als je daar een onbeperkt budget aan toevoegt, is het recept voor problemen snel compleet."

Impulsief gedrag speelt een grote rol bij deze betaaloptie. En ook mensen die onder financiële druk staan, zijn extra vatbaar voor verleidingen zoals achteraf betalen.

Schulden kosten Nederland geld

De problemen die deze populaire betaaloptie met zich mee kan brengen, hebben niet alleen effect op het individu maar ook op de gehele maatschappij. "Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 1 op de 5 mensen die achteraf betalen, te maken krijgt met een incasso. Dat leidt jaarlijks tot hoge kosten voor de samenleving", vertelt Jungmann.

"Problematische schulden kosten Nederland jaarlijks zo'n 8,5 miljard euro. Dat is gemiddeld 500 euro aan belastinggeld per persoon."

Geen speciale behandeling

Webwinkel Bol laat op vragen van EenVandaag weten dat ze achteraf betalen niet op individueel niveau kunnen uitzetten. Je kan dus niet, zoals Pauline wil, aangeven dat je deze optie niet wil krijgen bij het afrekenen. Wel is achteraf betalen in sommige gevallen niet mogelijk op de website. Dit is zo wanneer het aankoopbedrag hoger is dan 750 euro en wanneer er nog rekeningen open staan.

Volgens een woordvoerder van Bol krijgen ze weinig vragen van klanten die de achteraf betalen-optie willen uitschakelen. Cijfers over hoeveel betalingsherinneringen er verstuurd worden, wil het bedrijf niet delen.

'Ik hou opeens geld over'

Ondertussen heeft Pauline een andere manier gevonden om haar koopdrang in bedwang te houden: haar vader helpt nu met het beheren van haar geld. "Ik overleg nu met hem voor ik iets koop, zodat ik het leer te beheersen. Sinds hij dit doet, houd ik opeens geld over", zegt ze.

Pauline begrijpt dat achteraf betalen voor veel mensen handig is, maar ze hoopt dat er een screening komt. "Om te checken of mensen wel financieel in staat zijn om die bestelling te plaatsen. Ik heb weleens iets van 10 euro gekocht en daar kwam toen 7 euro aan herinneringskosten bij. Dat is voor bedrijven een makkelijke manier om extra te verdienen."

Ieder jaar laait de discussie rondom de voorlichtingsweek Lentekriebels weer op. Uit onderzoek van stichting Rutgers blijkt de helft van de scholen weerstand van ouders ervaart. Daarom licht deze Amsterdamse basisschool nu ook ouders jaarlijks voor.

De Week van de Lentekriebels is een jaarlijks terugkerend fenomeen waar kinderen van de basisschool relationele en seksuele vorming ontvangen. Hoe voelt het om verliefd te zijn? Hoe werkt je lichaam en wat verandert er in de pubertijd? Deze en andere vragen worden beantwoord. Deze week wordt georganiseerd door kennis- en expertisecentrum Rutgers. Ze vieren dit jaar het 20-jarig bestaan van de week.

Week van de Lentekriebels

Basisschool De Regenboog uit Amsterdam doet er al 20 jaar aan mee. Directeur Josien Branbergen heeft de week zien veranderen. "20 jaar geleden was het een ontspannen week met heel veel energie. We openden de week met ballonnen op het schoolplein met ouders en kinderen samen."

Het was heel positief en leuk, herinnert Branbergen zich. "Ik heb het zien veranderen. Naar veel bedachtzamer ermee omgaan, preutser. Ouders die meer kritische vragen komen stellen. Leerkrachten die het spannender vinden."

Tegengeluid van Civitas Christiana

"Met natuurlijk een climax 2 jaar geleden, waarbij er heel veel misinformatie op ouders afkwam, wat heel veel onzekerheid heeft veroorzaakt."

Daarmee doelt Branbergen op de kritiek die Rutgers ontvangt van Civitas Christiana, een ultraconservatieve stichting. Zij voert elk jaar een campagne tegen de Week van Lentekriebels.

Rechtszaak vanwege 'leugens en laster'

Rutgers zelf vindt dat de stichting 'leugens en laster' verspreidt en sleept de stichting dit jaar voor de rechter. 2 jaar geleden werd de informatie van deze stichting veel gedeeld op social media, wat zorgde voor veel onrust onder ouders op basisschool De Regenboog.

Zo ook bij Naomi Brom. "Op social media kwamen echt de meest verschrikkelijke plaatjes langs en de meest verschrikkelijke verhalen. Ik merkte dat ik daar heel onrustig van werd."

'Dit is 'too much''

Zij wilde niet dat haar kinderen dit te zien zouden krijgen. "Ik dacht: dit is 'too much'." Ze belde naar school en zei tegen de directrice dat ze haar kinderen in de Week van de Lentekriebels thuis wilde houden.

De directeur besluit alle kritische ouders voor een gesprek op school uit te nodigen. Branbergen: "Ik denk dat we daar twintig ouders hadden zitten, wat natuurlijk dan toch een kleine groep is, maar een groep die veel onrust veroorzaakt, dus voor ons voelde het heel erg groot."

Beïnvloed door social media

De directrice merkte dat de ouders veel aannames deden op basis van berichten op social media. "Het vraagmoment was weg. 'Hey, ik lees dit, hoe zit dat? Doen jullie dat?'. Dus het vertrouwen dat we altijd met elkaar hadden was weg en dat voelde heel erg naar."

Maar in dat gesprek werd er voor Naomi veel duidelijk. "Ze lieten ons het lesmateriaal zien, de docenten waren erbij en vertelden: 'Wij kennen onze kinderen, wij kennen jullie.'"

'Het heeft me heel erg diep geraakt'

"En wat mij toen heel erg heeft geraakt was de emotie van een van de juffrouwen", gaat Naomi verder. "Zij gaf aan: 'Het raakt mij dat jullie wel je kinderen aan ons toevertrouwen, maar niet vertrouwen dat wij dit onderwijs op een juiste manier geven.'"

"Het heeft me heel erg diep geraakt", bevestigt leerkracht Yersika Magdalena. "Ik was er weken mee bezig, nam het mee naar huis. Het koste heel veel energie, want we moesten alles weerleggen en er waren mails. Het ging ook ten koste van de tijd die we aan de kinderen moeten geven met lesgeven, want we waren alleen maar daarmee bezig."

'We denken veel meer na'

De ophef kwam voor Magdalena ook ontzettend onverwacht: "We deden het al 18 jaar. Niemand heeft er ooit wat van gezegd." Daarom is de school ook na dat heftige jaar gewoon doorgegaan met de Week van Lentekriebels. "Het is wel allemaal goedgekomen, het vertrouwen is terug."

Toch merkt Branbergen dat de leerkrachten minder onbevangen de lessen geven. "Dat we veel meer nadenken: 'Wat kan ik wel zeggen? Wat kan ik niet zeggen? Ik wil niemand voor de borst stoten. Ik wil dat iedereen zich gehoord voelt op zijn eigen manier.' Dus we denken er veel harder over na dan 20 jaar geleden."

Geen foto's en filmmateriaal

Dat betekent dat sommige dingen zijn veranderd. "We doen nog steeds de inhoud zoals we 'm 20 jaar geleden ook deden. Want daar staan we voor", zegt de directeur stellig.

"Maar sommig beeldmateriaal gebruiken we niet meer omdat het te expliciet zou zijn. We hebben eigenlijk alleen nog maar getekend materiaal. We gebruiken geen foto's en filmmateriaal. Dat is echt een verandering."

'Zolang de inhoud maar overeind blijft'

Dat vindt de directeur jammer. "Maar wat voor mij het allerbelangrijkst blijft, is dat we de inhoud goed kunnen bespreken met kinderen. Dat kinderen goed voorgelicht deze maatschappij ingaan. En juist nu, dus aan de inhoud doen we geen concessies."

"En als dat betekent dat we in de vorm af en toe concessies moeten doen, vind ik dat heel naar. Maar zolang de inhoud maar overeind blijft", zegt directeur Branbergen tot slot.

De herstelactie voor fouten bij het UWV schiet tekort, vinden NSC en GroenLinks-PvdA. Beide partijen presenteren vandaag een uitgebreider plan om de problemen met arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan te pakken.

"De eerste stap is nu gezet, maar dat is voor mij echt onvoldoende", zegt NSC-Tweede Kamerlid Ilse Saris. "Mensen moeten krijgen waar ze recht op hebben. Dat betekent dat gemaakte fouten moeten worden hersteld."

Alle fouten herstellen

En dan niet alleen de administratieve fouten, benadrukt Saris. "Ook de sociaal-medische beoordelingen. Niet alleen over de periode 2020 tot 2024, maar ook fouten van daarvoor." Daarnaast moet volgens haar de schade die mensen hebben geleden, worden gecompenseerd.

De partij is dan ook van plan om deze uitbreiding bij de voorjaarsnota-onderhandelingen te bespreken met de andere coalitiepartijen. "Wij willen hier echt voor strijden." Om hoeveel mensen het gaat en hoeveel extra geld het kost om het plan te realiseren, is onduidelijk, zegt het NSC-Kamerlid.

Snelle compensatie: 5.000 euro

"Wij willen dat mensen nu zo snel mogelijk zekerheid krijgen", zegt Kamerlid voor GroenLinks-PvdA Mariëtte Patijn. "Dat betekent dat er voor mensen die te weinig hebben gekregen een goede compensatieregeling moet komen."

Die compensatieregeling zou volgens haar uit een keuze moeten bestaan: het UWV rekent het hele dossier door, óf iemand kiest voor een snellere optie van 5.000 euro uitbetaling. "En mensen die juist te veel hebben gekregen, moeten de zekerheid hebben dat ze geen terugvordering krijgen."

'Mensen hebben er recht op'

En dat is niet het enige. Ook als iemands uitkering in de toekomst naar beneden wordt bijgesteld, moet volgens GroenLinks-PvdA rekening worden gehouden met de persoonlijke situatie. Daarnaast moeten mensen van voor 2020 aanspraak kunnen maken op de 5.000 euro als er fouten zijn gemaakt.

"Maar we moeten niet beloven dat we voor hen alles in detail gaan uitrekenen. Want dat lukt misschien helemaal niet", zegt Patijn. Wel moeten geconstateerde fouten in de periode van voor 2020 worden rechtgezet. "Dat gaat lang duren, maar mensen hebben er recht op."

Tienduizenden dossiers wachten nog

Met hun plannen pleiten NSC en GroenLinks-PvdA voor een bredere herstelactie die sneller én zorgvuldig wordt afgehandeld. Maar de minister en het UWV lieten eerder weten dat elke uitbreiding ten koste zou gaan van de reguliere werkzaamheden.

Voor de huidige herstelactie worden namelijk al zo'n 43.000 dossiers opnieuw bekeken door een speciaal opgericht team.

Heel veel extra dossiers

Vorige week bleek bovendien uit de bijlagen van een Kamerbrief dat er nog 8.000 dossiers bij zouden kunnen komen van arbeidsongeschikten van wie de uitkering is beëindigd of toegekend tussen 2020 en 2024.

Daarnaast zijn er nog 28.000 dossiers met vastgestelde fouten, bijvoorbeeld bij de indexering, die nog gecorrigeerd moeten worden, blijkt uit hetzelfde document.

'Werkdruk geen excuus'

Maar volgens NSC-Kamerlid Saris is de werkdruk bij het UWV geen excuus om mensen niet te helpen. "De overheid dient zich aan de wet te houden, mensen dienen zich aan de wet te houden en fouten moeten gewoon worden hersteld."

Ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Patijn denkt dat haar plan uitvoerbaar is. "Wij denken dat het minder complex is, want je hoeft niet helemaal uit te gaan rekenen wat mensen krijgen. Dit komt in de plaats van wat het UWV nu aan het doen is. En mensen kunnen daardoor sneller geholpen worden en dus uit die onzekerheid komen."

Minister onder druk van eigen partij

De plannen van beide partijen kosten geld, mogelijk heel veel geld. De verantwoordelijk minister Van Hijum is zelf NSC'er en krijgt van zijn eigen partij een stevige opdracht mee. Hij moet op zoek naar het geld om de plannen uit te voeren, maar waar dat vandaan moet komen is onduidelijk.

Wat Saris betreft hoort het bij de gemaakte afspraken dat dit geregeld wordt. "Er moet heel veel gebeuren, maar in het regeerakkoord hebben we afgesproken dat wij het wel willen. En daar houd ik mijn regeringspartijen aan. Ook mijn minister."