Harry van Bommel: “Don’t call us, we’ll call you mr. Obama.”

Dat zou premier Balkenende moeten zeggen tegen de Amerikaanse president als hij belt met de vraag of Nederland langer met militairen in Afghanistan wil blijven. Hij moet dat zeggen op grond van een aangenomen Kamermotie maar vooral omdat de Amerikaanse agenda voor Afghanistan mislukt is. Het blijkt niet te lukken instituties en voorzieningen op te bouwen in dat land en er tegelijkertijd oorlog te voeren. Dat is de balans na acht jaar oorlog.

Nederland is met de beste bedoelingen betrokken geraakt bij de strijd in Afghanistan. Aanvankelijk om het geen vrijplaats te laten zijn voor terroristen, later om de Taliban te bestrijden en het land op te bouwen. Voor Nederlandse begrippen is onze inzet enorm: in het aantal militairen, gesneuvelden en de kosten. Nederland doet veel meer dan menig groot land in Europa. Een langer militair verblijf rechtvaardigen door te zeggen dat de inzet ‘anders voor niets is geweest’ is een drogredenering. Zou je die volgen, dan kun je bij veel missies nooit meer weg.

Langer blijven in Afghanistan impliceert instemming met de Amerikaanse agenda. Die agenda bestaat uit een forse troepenvermeerdering, verhevigde strijd tegen de Taliban en een effectievere civiele aanpak. Die zaken verhouden zich slecht tot elkaar. Sinds 2001 is het in Afghanistan met telkens meer troepen steeds onveiliger geworden, vielen er meer burgerdoden en nam de steun voor de buitenlandse aanwezigheid af. Waarom zou dat met de nu aangekondigde troepenvermeerdering anders gaan? Bovendien is een militaire aanpak van de Taliban door de open grens met Pakistan dweilen met de kraan open. Voor een militaire interventie in dat buurland is geen mandaat, dus die onverantwoorde stap zal niet snel worden gezet. Deze kernmacht zou uiteen kunnen vallen door de interne politieke problemen die daardoor zouden ontstaan.

President Obama is erin geslaagd om zijn besluit tot troepenvermeerdering voor te stellen als een exit-strategie: We gaan in 2011 onze aanwezigheid afbouwen maar tot die tijd moeten we nog even hard aanpakken. Dit Orwelliaans taalgebruik –war is peace- mag niet afleiden van de in essentie ongewijzigde agenda van de VS. Het is en blijft oorlog in Afghanistan en dat gaat op deze wijze met zekerheid nog veel, heel veel jaren duren. Nederland heeft zich verplicht te blijven tot augustus 2010 en onder die verplichting kom je niet makkelijk uit. Militair weggaan betekent niet dat we geen humanitaire hulp meer bieden, integendeel, er komt dan extra geld beschikbaar voor dat doel.

Mocht Obama de premier bellen dan zal hij natuurlijk gewoon de telefoon opnemen en beleefd antwoorden. Laat hem echter vooral duidelijk zijn over het opnieuw sturen van militairen naar Afghanistan: mocht die bereidheid zich weer voordoen dan belt Nederland wel met de VS, niet omgekeerd.

Harry van Bommel

Tweede Kamerlid SP