Koop jij je fruit en groente liever bij de boer dan bij de supermarkt? Dan ben je niet de enige. De boerderijwinkel is in trek. Dat merkt Hans ook. Hij opende jaren geleden zijn eerste boerderijwinkel en ziet de vraag gestaag toenemen.

Tegenwoordig is het heel gebruikelijk om als boer je producten te verkopen in een eigen winkel. Hans Hoekman opende er 32 jaar geleden al een, toen dat nog helemaal niet zo veel werd gedaan.

In de aarde wroeten

Zijn eerste winkel stond in het Zeeuwse Goes. Die is een tijd geleden verplaatst naar Serooskerke, op hetzelfde eiland. Daarnaast hebben ze - Hans, zijn zoon en hun partners - sinds 10 jaar ook een winkel in Noordwelle, ook in Zeeland.

Hans is inmiddels 72, maar genieten doet hij nog altijd van zijn werk als boer en verkoper van boerenproducten. Al had hij dat vroeger nooit verwacht. "Ik kom uit een familie van arme boeren. We konden amper leven van wat we verbouwden, zo zag ik mijn toekomst niet voor me." Hij besloot te gaan studeren, eerst economie, toen psychologie. "Maar op een gegeven moment besefte ik: ik wil maar één ding en dat is met mijn handen in de aarde wroeten."

Bron: Hans Hoekman

'Die aardbeien stralen echt iets uit'

In het begin teelde Hans alleen appels en peren, maar op een gegeven moment had hij het daarmee gehad. Dat fruit leverde steeds minder op. "Toen dacht ik: waarom geen kersen? Daar hebben we in Nederland een perfect klimaat voor." Hij ging op zoek naar het juiste ras, met veel vruchtvlees en weinig pit. Met succes: de kers is nog altijd het best verkopende product in de winkels van Hans en zijn compagnons.

Naast kersen verkopen ze ook ander fruit, groente en streekproducten. Niet alleen van hunzelf, maar ook van andere boeren. Hans is heel selectief in met wie hij zaken doet: "We verkopen alleen goede, gezonde producten die in alle rust zijn opgekweekt. De teler die het kweekt moet dat met zijn hele hart doen. Niet alleen om het geld. Je proeft hoe iemand ermee om is gegaan. We verkopen bijvoorbeeld aardbeien van een boer uit Brabant en die vruchten stralen echt iets uit."

Bron: Hans Hoekman

'Geen opgefokte groente'

Er staan ook weleens grote ketens bij Hans op de stoep, maar het liefst verkoopt hij zijn spullen direct van het land aan de consument. Hij kan zich niet vinden in het Nederlandse veilingsysteem. "In Zeeland geteeld fruit wordt naar het midden van het land vervoerd om het daar te veilen en vervolgens weer te transporteren naar een Zeeuwse supermarkt. Dat is hartstikke slecht voor het milieu en voor het fruit." Hans, die zelf uitsluitend ecologisch boert, zonder bestrijdingsmiddelen, wil daar dan ook niet aan bijdragen.

Zijn klanten verwachten ook van hem dat hij bewust omgaat met zijn producten, vertelt hij. "Ze letten steeds meer op welk voedsel ze in hun mond stoppen. Ze vinden het belangrijk dat er geen pesticiden op zitten, dat het rustig is opgegroeid. Ze willen niet meer van die opgefokte groente."

Blijvertje

Dat ziet ondernemer Thomas Siahaya ook. Hij ontwikkelde in 2020 de app 'Lekkerder bij de boer', waarmee je kunt zien waar in de buurt een boerderijwinkel zit. "We startten een aantal jaar geleden met tientallen aangesloten winkels in de app, inmiddels zitten we over de 2000", vertelt hij trots.

Ook aan de gebruikerskant ziet hij een flinke toename. En er valt nog iets op: "In het begin was er een duidelijke winterdip te zien, maar die wordt steeds korter. Mensen zoeken tegenwoordig bijna het hele jaar door naar boerderijwinkels in hun buurt." Op basis daarvan concludeert hij dat de populariteit toeneemt. "Kopen bij de boer een blijvertje, niet meer een trend."

In contact met de maker

In 2021 deden Siahaya en zijn collega's een onderzoek onder 1.300 consumenten om erachter te komen waarom ze hun boodschappen willen doen bij de boer. "De belangrijkste reden is het steunen van de lokale economie. Dat ze in contact komen met de 'maker'. De laatste jaren wordt dat steeds belangrijker, in elk geval voor de mensen die wij hebben ondervraagd."

"Daarnaast zeggen mensen groente en fruit dat direct van de boer komt ook echt lekkerder te vinden. En logisch ook, het is übervers en de voedingswaarde is hoog. Het past ook bij het feit dat we vanwege het klimaat seizoensgebonden eten steeds belangrijker vinden."

Bron: Hans Hoekman

Nog niet met pensioen

Hans herkent dat veel mensen het leuk vinden om in contact te komen met de boer die hun groente en fruit heeft geteeld. "Die praatjes in en rond de winkel zijn een aanzienlijk deel van ons werk."

Al blijft het grootste deel natuurlijk nog altijd bestaan uit werken op het land. Voor zijn kersen zorgen en de pompoenen en kalebassen waar hij meer dan 100 soorten van verbouwt. En voor de rode, witte, zwarte en -kruisbessen, de pruimen in het najaar. Aan een eventueel pensioen wil de 72-jarige boer dan ook nog niet denken. "Ik ben zo graag in de boomgaard, met de plantjes en de beestjes. Lekker in de natuur bezig zijn, daar word ik gelukkig van."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.