Haar man werd opgepakt toen hij het probeerde, nu wil Svetlana het zelf: president van Wit-Rusland worden

Wie in Wit-Rusland een kritisch blog schrijft, kan zomaar in de gevangenis belanden. Het gebeurde de man van Svetlana Tichanovskaja. Nu stelt zij zich kandidaat voor het presidentschap.

Wit-Rusland wordt gezien als de laatste dictatuur van Europa. Al 26 jaar is Aleksandr Loekasjenko er president. Van eerlijke verkiezingen is sinds dat moment geen sprake meer. Zijn 'veiligheidstroepen' treden meedogenloos op tegen iedereen die onvrede uit. In het land, dat als laatste land van Europa de doodstraf kent, overheerst de angst.

Wodka tegen corona

Toch laten veel Wit-Russen in de aanloop naar de presidentsverkiezingen op 9 augustus hun stem weer horen. Ze zijn moe om met constante angst te leven en zetten hun zinnen op verandering, hoe klein de kans ook is. Het protest tegen Loekasjenko groeit de laatste weken.

Die groei wordt mede veroorzaakt door de economische crisis en falende corona-aanpak van de president. Loekasjenko bagatelliseert het coronavirus in Wit-Rusland sinds het begin, grapt dat het virus 'met wodka en saunabezoek genezen kan worden'. Om vervolgens te roepen dat hij het zelf ook heeft gehad.

Belangrijkste tegenkandidaat populair

Een van de belangrijkste overgebleven tegenkandidaten is Svetlana Tichanovskaya. Haar man, de kritische blogger Sergey Tichanovskiy werd opgepakt nadat hij Loekasjenko uitmaakte voor 'kakkerlak'. Toen Tichanovskaya de documenten voor zijn kandidatuur wilde indienen werd dat geweigerd.

Ze besloot zichzelf kandidaat te stellen en is inmiddels populair in Wit-Rusland. Ook andere tegenkandidaten die niet mee mogen doen aan de verkiezingen hebben zich achter haar geschaard. "Svetlana Tichanovskaya is immens populair", weet de Wit-Russische communicatieadviseur Marina Ulyashyna die sinds haar 18e in Nederland woont. "Ze reist als een rockster door Wit-Rusland. Er hangt echt de sfeer van een nieuwe beweging."

Kinderen naar buitenland

Tichanovskaya's kandidatuur is niet zonder gevaar en vanwege de vele bedreigingen heeft ze de kinderen inmiddels ondergebracht in het buitenland, op een veilige plek. "Ik ben bang. Ze kunnen mijn kinderen zomaar weghalen en naar een weeshuis brengen."

Ulyashyna vindt het een goede zet van de presidentskandidaat, dat ze haar kinderen elders heeft ondergebracht. "Wanneer ze in Wit-Rusland invloed op je ouders willen uitoefenen, ben je als kind aan de beurt. Dat haar kinderen nu veilig zijn, maakt het voor haar mogelijk om te doen wat ze wil doen. Ze kan zich nu volledig uitspreken. Ik hoop dat ze de verkiezingen haalt, want ze wordt nu heel groot."

'Ze zal instorten'

Svetlana Tichanovskaya's geloof in veilige verkiezingen is klein, "maar er is nog steeds de hoop dat de president beseft dat zijn tijd over is. Dat het volk hem niet meer wil."

Intussen maakt president Loekasjenko zich ogenschijnlijk weinig zorgen over zijn tegenkandidaat. Een vrouw als president, dat gaat niet werken volgens hem. "Ze zal instorten, de arme ziel."

Weer een stem geven

Loekasjenko onderschat Tichanovskaya volledig vanuit zijn minachting voor vrouwen, zegt Ulyashyna. "Hij is ervan overtuigd dat een vrouw geen president kan zijn, dat de grondwet niet voor de vrouw geschreven is."

Het is overigens niet dat ze per se president wil worden, weet Ulyashyna. "Ze zegt: 'Ik ben een huisvrouw, laat me alsjeblieft gehaktballen bakken, naar mijn kinderen gaan.' Ze doet dit voor haar man, voor diegenen die zijn afgewezen kandidatuur gesteund hebben. Ze wil hen weer een stem geven."