radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Grote hoeveelheid beeldmateriaal volgens expert niet per se doorslaggevend in rechtszaak geweld rond wedstrijd Ajax-Macabbi

Grote hoeveelheid beeldmateriaal volgens expert niet per se doorslaggevend in rechtszaak geweld rond wedstrijd Ajax-Macabbi
De politie greep in de nacht van 8 november in bij vechtpartijen tussen Amsterdammers en supporters van Maccabi Tel Aviv.
Bron: ANP

Woensdag staan de eerste verdachten voor de rechter voor gewelddadigheden rondom de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv. Volgens strafrechtexpert Joep Lindeman wordt dit geen eenvoudige zaak voor justitie: "Dat er veel beeldmateriaal is, zegt niet alles."

Ruim een maand na het geweld rond de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv staan de eerste zeven verdachten voor de rechter.

Gezichten bedekt

Aan bewijs geen gebrek, zou je denken: de beelden gingen de wereld rond. Toch zal het Openbaar Ministerie het lastig krijgen met deze beladen rechtszaak, denkt hoogleraar strafrecht aan de Universiteit Utrecht Joep Lindeman. De eerste uitdaging: het vaststellen van de identiteit van de verdachten.

"Extra moeilijk is dat op de beelden die van de verdachten rondgaan, een groot deel gezichtsbedekkende kleding draagt, zoals een bivakmuts. De rechter moet uiteindelijk kunnen vaststellen dat de persoon die we zien op de beelden, dezelfde persoon is als degene die voor de rechter staat", zegt Lindeman.

Bekijk ook

Beelden zeggen niet alles

"Hierbij kan aanvullend bewijs heel nuttig zijn, zoals app-gesprekken die gevoerd zijn, of telefoongesprekken die zijn gevoerd. Maar dit blijft altijd een lastig punt voor de rechter."

Een grote hoeveelheid beeldmateriaal kan het Openbaar Ministerie zeker helpen om de zaak rond te krijgen, maar hoeft niet altijd de doorslag te geven, zegt de strafrechtdeskundige.

Fatale trap in Mallorca-zaak

"Het feit dat er veel beelden zijn, zegt lang niet alles. Een goed voorbeeld is de Mallorca-zaak, waarbij in de zomer van 2021 een Nederlandse jongen tijdens een vechtpartij met een groep jongens werd doodgetrapt", vertelt Lindeman.

"Er was heel veel beeldmateriaal van dat incident, maar uiteindelijk was het toch heel lastig voor de rechter om vast te stellen wie nou uiteindelijk de fatale trap had uitgedeeld. Dat was op de beelden niet goed te zien. Dan heb je toch aanvullend bewijs nodig."

Bekijk ook

'Je was erbij, dus je bent erbij'

Van de zeven verdachten staan er zes terecht voor openlijke geweldpleging, en één verdachte voor poging tot doodslag en zware mishandeling.

Openlijke geweldpleging zal in dit geval relatief makkelijk te bewijzen zijn, denkt Lindeman. "Bij openlijke geweldpleging geldt een beetje: je was erbij, dus je bent erbij."

Openlijke geweldpleging

"Dus als je je hebt aangesloten bij deze rellen en je voert het verweer dat je geen idee had wat de context was waarin deze rellen plaatsvonden, dan kom je daar niet mee weg", vervolgt de strafrechtexpert.

"De hoofdmoot van de verdenkingen is openlijke geweldpleging. Daarvoor is het nodig dat het openbaar te zien moet zijn geweest, dat je tenminste met z'n tweeën moet zijn geweest en ieder een significante bijdrage moet hebben geleverd."

Bekijk ook

'Antisemitisch karakter'

Het verwijt dat het geweld een 'antisemitisch karakter' heeft, kan de rechter als een strafverzwarende omstandigheid in de strafmaat meenemen, volgens Lindeman. "De nationaliteit van het slachtoffer is in beginsel geen strafverzwarende omstandigheid. Dat wordt het pas als duidelijk is dat er een discriminatoire reden is voor het geweld. Dus dat het slachtoffer echt enkel en alleen vanwege zijn nationaliteit is uitgekozen als slachtoffer", legt hij uit.

"Dat lijkt hier het geval te zijn, als we sommige beelden bekijken. Of we horen wat er geroepen wordt. Als het echt gericht is op het zoeken naar mensen met een Israëlisch paspoort, dan zou het een strafverzwarende omstandigheid kunnen zijn."

Taakstraf of vrijheidsstraf

Hoe hoog de straffen zullen uitpakken, als er een veroordeling volgt voor openlijke geweldpleging, hangt van de specifieke omstandigheden af, zegt Lindeman. "Dat wisselt heel erg."

"Er zijn richtlijnen voor het Openbaar Ministerie, en die zeggen bijvoorbeeld als iemand een zogenaamde 'first offender' is - dus nog geen strafblad heeft - en er geen sprake is van al te veel letsel of schade, dat je dan eerder moet denken aan taakstraffen in plaats van lange vrijheidsstraffen."

Bekijk ook

'Meer verdachten geïdentifeerd'

Woensdag staan de eerste zeven verdachten terecht. Hoeveel er nog volgen is moeilijk te voorspellen. Dat hangt ook af van de hoeveelheid verdachten die justitie nog weet te identificeren. Maar het zal zeker niet bij deze zeven verdachten blijven, denkt Lindeman.

"Wat je zag bij de corona-rellen, is dat eerst de kleine vissen terechtstonden. Dat zijn de verdachten die makkelijk te identificeren waren, omdat ze bijvoorbeeld geen gezichtsbedekkende kleding droegen. En waar de zaak relatief eenvoudig is qua bewijslast. Het onderzoek van justitie is nu nog in volle gang. Ik verwacht dus dat er nog wel meer verdachten geïdentificeerd worden, die later voor de rechter zullen komen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moet om procedure af te wachten, doet dat niet

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moet om procedure af te wachten, doet dat niet
Bord van de IND, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Bekijk ook

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als "met onbekende bestemming vertrokken" geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Bekijk ook

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'
Asielzoeker Muhammad is tot zijn opluchting toch nog in de Nederlandse asielprocedure gekomen
Bron: EenVandaag

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Bekijk ook

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Bekijk ook

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

info

Nieuw Europees migratiepact

Het EU-Asiel en Migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking. De nieuwe verordening over asiel- en migratiebeheer bevat regels over de verantwoordelijkheidstoedeling voor de behandeling van asielverzoeken over de EU-lidstaten en een solidariteitsmechanisme.

Een belangrijk doel van deze regels is om de solidariteit tussen lidstaten bij de verdeling van asielverzoeken minder vrijblijvend te maken. De termijn waarmee een Dublinclaim dan zal vervallen wordt drie jaar, in plaats van anderhalf jaar.

Bekijk ook

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Bekijk ook

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant