Grootste loonstijging in 40 jaar, maar wie gaat dat betalen? 'De hogere loonkosten moeten natuurlijk wel bekostigd worden'

De cao-lonen in Nederland zijn in de eerste drie maanden van 2023 met 5 procent gestegen, meldt het CBS. In geen 40 jaar was de loonstijging zo hoog. Goed voor de werknemer, maar toch moeten we oppassen, waarschuwt ING-hoofdeconoom Marieke Blom.

De hoge loonstijging komt volgens het CBS mede door de vele stakingen van de afgelopen maanden. Werkgevers werden door de acties gedwongen om de lonen verder te verhogen. Maar dat is niet zonder risico, zegt Blom: "De loonstijgingen gaan nu zo hard, dat het bijna onontkomelijk is dat we dat gaan merken in de prijzen."

Staken voor hoger loon

Iedereen heeft de afgelopen maanden wel iets gemerkt van de vele stakingen: treinen en bussen reden niet, het vuilnis werd in verschillende steden dagenlang niet opgehaald en operaties in tientallen ziekenhuizen moesten worden uitgesteld. In verschillende sectoren werd het werk neergelegd om meer loon te eisen vanwege de hoge inflatie.

Een goede zaak, benadrukt Blom. "We komen uit een heel onstuimige tijd. Het evenwicht waarin werk en kapitaal redelijk worden beloond is de afgelopen tijd verstoord, dat komt nu weer langzaam in balans", ziet de econoom. "Maar de hogere loonkosten moeten natuurlijk wel bekostigd worden."

Prijzen verhogen of minder winst?

En dat zal volgens haar straks op verschillende manieren gebeuren. Zo zijn er werkgevers die zullen inzetten op efficiëntie om zo meer geld over te houden voor de lonen, bijvoorbeeld door de administratie beter in te richten. Maar in de publiek sector is dat lastiger en daar zal uiteindelijk de overheid moeten bijspringen, denkt Blom.

Bovendien zijn er ook ondernemingen waar efficiënter werken niet zo makkelijk gaat. Die moeten of de prijzen verhogen, of met minder winst tevreden zijn, legt ze uit. Maar dat is voor veel bedrijven een lastige afweging.

'Lastige tijden voor poldermodel'

"Dat zal sector voor sector, bedrijf voor bedrijf moeten gebeuren", zegt Blom daarover. "Ze zullen op zoek moeten gaan naar wat redelijk is voor de werknemers en ook haalbaar is voor de werkgevers en uiteindelijk voor de consumenten." In Nederland zijn we gewend dat in overleg te doen, het bekende poldermodel.

Maar dit zijn lastige tijden voor het poldermodel, omdat belangrijke factoren in de economie op dit moment onvoorspelbaar zijn, ziet ze: "De omzetten zijn onvoorspelbaar, de inflatie is onvoorspelbaar en dan komen we ook nog uit de economisch onrustige coronajaren. Dat maakt de onderhandelingen extra lastig."

Koopkracht alsnog gedaald

Ondanks de grootste loonstijging in 40 jaar gingen werknemers er in het afgelopen kwartaal gemiddeld toch op achteruit, blijkt uit de CBS-cijfers. Dat zit zo: de cao-lonen gingen weliswaar gemiddeld met 5 procent omhoog, maar omdat de inflatie tussen januari en maart rond de 6,6 procent lag, ging de gemiddelde koopkracht met zo'n 1,5 procent omlaag.

ING-hoofdeconoom Blom verwacht dan ook dat de lonen nog wel even door zullen doorstijgen, hoewel daar volgens haar ook een gevaar in schuilt. "Als je te lang te hard de lonen verhoogt, kan je minder concurrerend worden. Dan gaan werkgevers hun activiteiten verplaatsen naar het buitenland en dan heb je baanverlies."

Gevreesde loon-prijsspiraal

Bovendien kunnen hogere lonen er ook voor zorgen dat de hoge inflatie langer blijft aanhouden dan nodig is, waarschuwt Blom. "Als de lonen stijgen, stijgen de kosten voor de werkgever en daarmee de prijzen. Dan kan er een vicieuze cirkel ontstaan waarin lonen en prijzen elkaar constant omhoog blijven duwen." De gevreesde loon-prijsspiraal dus.

En de prijzen blijven ondertussen stijgen, maar dat is voorlopig een goed teken, zegt de econoom. "Het feit dat de prijzen stijgen heeft er mee te maken dat het nog goed genoeg gaat met de meeste mensen, de meeste mensen kunnen zich het nog veroorloven. Dus het feit dat de prijzen stijgen, is een teken dat het goed gaat met de economie."