radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Grootste dierproefvrije onderzoek naar medicijnen ooit in Nederland gestart

Grootste dierproefvrije onderzoek naar medicijnen ooit in Nederland gestart
De onderzoekers in Utrecht
Bron: EenVandaag

Het grootste dierproefvrije onderzoek naar medicijnen dat ooit in Nederland is gedaan, begint vandaag in Utrecht. Vijf jaar lang moet de veiligheid van geneesmiddelen worden onderzocht, zonder dat er één dier aan te pas komt.

"Vanuit de overtuiging dat we met dierproeven niet altijd het juiste antwoord kunnen vinden op onze vragen, ben ik op zoek gegaan naar andere mogelijkheden", vertelt Cyrille Krul, lector Life Sciences en Chemistry aan de Hogeschool Utrecht. Samen met haar collega's van het RIVM en de Universiteit Utrecht bedacht ze daarom het project Virtual Human Platform.

Mini-organen

"Wat we hier in het laboratorium doen, is innovatieve modellen maken die de orgaansystemen van ons menselijk lichaam kunnen nabootsen", zegt Krul. Zo worden er in Utrecht mini-organen gekweekt, op basis van stamcellen. En met die organen worden bepaalde darmmodellen gemaakt, die weer kunnen aantonen hoe het lichaam op bepaalde medicatie reageert. "We hopen daarmee voorspellingen te doen maken, die we met dierproeven niet goed kunnen doen", zegt Cyrille Krul.

"We willen dus van bepaalde stoffen weten of ze wél opgenomen worden in de darmen en van bepaalde stoffen zeker weten dat ze juist niet worden opgenomen in de darmen. En daarom wil je dus heel graag die barrière van je darmwand nabootsten, zodat je dat kan onderzoeken." Van hieruit wordt uiteindelijk de stap gemaakt naar echt onderzoek doen wat er gebeurt als je een medicijn met een slokje water inneemt. "Maar door verschillende bestaande technologie aan elkaar te koppelen, willen we voorspellen wat er dan in een mensen gebeurt."

Lees ook

Een half miljoen dierproeven per jaar

Jaarlijks worden er in Nederland bijna een half miljoen dierproeven gedaan. Bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van vaccins, of medicijnen. Maar dierproeven worden niet zomaar ingezet. "Je mag alleen nog maar dierproeven gebruiken als er geen alternatieven zijn" zegt Judith Homberg, neurowetenschapper bij het Radboud UMC in Nijmegen. "Wij doen onderzoek naar gedrag en cognitie, en dat is een voorbeeld van een werkveld waar nog bijna geen alternatieven beschikbaar zijn."

Wie aan dierproeven denkt, denkt ook vaak aan bijvoorbeeld make-up. "Maar dat is eigenlijk al 20 jaar verboden, dus dat gebeurt absoluut niet meer. Dierproeven worden nu alleen nog maar ingezet voor belangrijke biomedische vragen", zegt Homberg.

Lees ook

"Een celsysteem kan geen gedrag vertonen"

Voor medicijnonderzoek wordt er nu gekeken naar alternatieven, onder andere met het 5-jarige onderzoek in Utrecht, maar dat kan straks niet op alle medische vakgebieden worden ingezet. Zo is het dierproefvrij werken in de neurowetenschappen bijvoorbeeld lastig. "Wij zijn geïnteresseerd in ziektes van het brein, bijvoorbeeld parkinson of depressies, en dat gaat over gedrag en cognitie. Een celsysteem kan dat nog niet vertonen", zegt Homberg.

Toch wordt er wel gekeken naar alternatieven. Zo worden er mini-hersentjes gemaakt en ontwikkelt. "Op dit moment zijn die vooral relevant bij onderzoek naar ontwikkelingsstoornissen. Maar ze missen wel een aantal elementen, zo hebben ze bijvoorbeeld geen bloedvaten. Een hersen zonder bloedvat kan niet functioneren als een volledig brein, waardoor het geen gedrag of cognitie kan aansturen."

Luisteren

Luister het gesprek over dierproefvrij onderzoek in EenVandaag terug

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël wil noodhulp in Gaza zelf gaan regelen: 'Probeert internationale gemeenschap buitenspel te zetten'

De nood is hoog in Gaza: omdat de grenzen al 2 maanden worden dichtgehouden door Israël is er een groot tekort aan voedsel, schoon water en medische hulp. Israël zou nu tóch hulp willen toelaten, maar alleen niet meer via internationale hulporganisaties.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: 'Palestijnen op kluitje in zuiden, waarschijnlijk bouw van nieuwe nederzettingen'

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: 'Palestijnen op kluitje in zuiden, waarschijnlijk bouw van nieuwe nederzettingen'
Bron: EPA

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Bekijk ook

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

Bekijk ook

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: wat zijn de gevolgen?

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant