Grens met Ierland brengt No-deal Brexit gevaarlijk dichtbij

Vandaag had er een Brexit-deal op tafel moeten liggen in Brussel. Maar de EU en het Verenigd Koninkrijk zijn er nog steeds niet uit. De onderhandelingen zijn gestuit op iets waar geen Brexiteer ten tijde van het referendum aan dacht: de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. De EU waarschuwt dat een scheiding zonder deal nu waarschijnlijker is dan ooit, de Britse premier Theresa May speelt hoog spel. Is een deal nog mogelijk? 

De Britse premier Theresa May drukte haar kabinet dinsdag in een meeting op het hart om eensgezind te zijn. Een bijna wanhopige oproep bij een bijeenkomst waarover van te voren gespeculeerd werd dat er wel eens een paar ministers op zouden kunnen stappen. Dat gebeurde niet, maar vooruitgang werd ook niet geboekt. Het tekent het speelveld waarin de Britse premier zich bevindt. Ondanks haar krachtsinspanningen om op tijd een deal te sluiten met de EU, wordt ze in eigen land van verschillende kanten dwars gezeten.

De ministers in haar kabinet zijn namelijk niet de enigen die een gevaar vormen voor May. Oud-minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson is invloedrijk en zaagt voortdurend aan haar stoelpoten. Dan is er oppositieleider Jeremy Corbyn die uit is op nieuwe verkiezingen en de Ierse coalitiepartner DUP die niet te vermurwen is wat de Ierse grens betreft.

Smal paadje

“Theresa May bewandelt nu een smal paadje om genoeg kikkers in de kruiwagen te houden, het gevaar zit hem erin dat als ze een misrekening maakt een 'no-deal'-scenario gevaarlijk dichtbij komt,” aldus Rem Korteweg, Brexit-expert van instituut Clingendael. Zondag leek een akkoord binnen handbereik toen de Britse Brexit-minister Dominic Raab in allerijl naar Brussel vertrok. Twee uur later klapte het overleg alweer.

Volgens Korteweg is dit onderdeel van het politieke theater. “May heeft het beeld nodig dat ze tot op het randje van de afgrond is geweest. Zo kan ze het verkopen als ze op het allerlaatste moment toch een concessie aan de EU moet doen. Dan hoopt ze dat genoeg Britse parlementsleden haar, tegen de achtergrond van een afschrikwekkend 'no-deal'-scenario, uiteindelijk zullen steunen.”

Ierse grens

Alles komt nu samen in de kwestie van de Ierse grens. De laatste horde voor een deal gesloten kan worden. Na de Brexit komt er een grens tussen EU-land Ierland, en Noord-Ierland dat bij het Verenigd Koninkrijk hoort. Maar een fysieke grens met grenscontroles, vindt gezien de Ierse geschiedenis niemand verstandig. De vrees is dat spanningen in Ierland dan opnieuw hoog op zullen lopen. 

Maar hoe moet die kwestie dan wel opgelost worden? De EU kan niet toestaan dat er ongecontroleerd goederen via het VK de Europese markt op komen. Daarom stelt de EU voor: laten we de controles tussen Noord-Ierland en Engeland uitvoeren. Maar dat is vloeken in de Britse kerk. De eenheid van het Britse koninkrijk wordt dan aangetast vinden de Britten. Nu ligt op tafel dat Noord-Ierland of heel het Verenigd Koninkrijk voorlopig nog in de Europese douane-unie blijft om zo tijd te kopen tot er een nieuwe handelsrelatie is waarin ook de grenskwestie wordt geregeld.

Handelsdeals

Maar dat is weer tegen het zere been van voorstanders van een harde Brexit zoals Boris Johnson. Zij willen dat de Britten na 29 maart hard met de EU breken en ze vrezen dat Groot-Brittanie uiteindelijk voor eeuwig in de douane-unie blijft, en intussen niet op eigen houtje handelsdeals kan sluiten met bijvoorbeeld de VS en China.

Vanavond komen de leiders van de EU-landen bij elkaar voor een diner. Eigenlijk hadden ze moeten stemmen over een deal, maar nu dit niet het geval is komt Theresa May wel naar Brussel voor een toespraak. In de komende weken zal er verder onderhandeld worden. De officiële scheidingsdatum is 29 maart 2019, maar als de onderhandelende partijen een deal sluiten moeten het Europees Parlement en het Britse Parlement er nog over stemmen.