Google bewaart onze medische gegevens. Eng? Integendeel, vindt dr. Daniel Hommes

In de toekomst gaan data uit medische patiëntendossiers het doktersadvies ondersteunen. "Je kunt medisch advies uit de data dan overal krijgen, ook bij de huisarts", zegt dr. Daniel Hommes, die op deze manier de zorg helpt verbeteren.

In samenwerking met een zorgaanbieder bemachtigde Google medische gegevens van miljoenen Amerikanen. Ook het LUMC gebruikt vergelijkbare data om er via kunstmatige intelligentie van te leren en betere zorg te kunnen geven. Arts en hoogleraar aan de universiteit van Leiden Daniel Hommes kreeg de uitnodiging om in Los Angeles een oplossing te zoeken voor de gigantische problemen in het Amerikaanse zorgstelsel. De oplossing vond hij in medische data. We stelden hem 9 vragen.

Dr Hommes, eerst over Google: die zou nu ook achter onze medische gegevens aanzitten en deze verkopen aan zorgverleners. Mensen vinden dit eng. Terecht?

Google kan van data informatie maken en door informatie inzichten verschaffen in betere zorgverlening. Dan moet je denken aan statistische gegevens rond ons Google-gedrag naar medische zaken. Bijvoorbeeld: je zoekt het woord 'kortademigheid'. Google verzamelt wat jij ophaalt aan antwoorden. Het bedrijf kan van deze ruwe data inzichten geven in zorg en gezondheidswinst.

Het idee om data in de zorg te gebruiken ontstond in de VS, wat zijn daar de grootste problemen?

Beheersbaarheid van kosten. Er wordt meer dan 3,5 triljard dollar uitgegeven aan zorg, dat is 20 procent van hele bruto nationaal product. Dat geld kun je niet uitgeven aan bijvoorbeeld wegen of onderwijs. En van die 3,5 triljard is 80 procent voor zorg aan chronische ziekten zoals Crohn, epilepsie, diabetes, hartfalen, of de gevolgen van een hersenbloeding. Ik werkte in het topcentrum van UCLA Medical Centre. Toegang tot dit ziekenhuis is alleen weggelegd voor mensen met een hele dure zorgverzekering. Het merendeel van de Amerikanen gaan, als ze al verzekerd zijn, naar ziekenhuizen waar minder opgeleide dokters, langere wachttijden en niet de juiste specialisaties zijn.

En u moest daar de oplossing voor vinden?

UCLA zei: 'We zijn moeten zorg meer toegankelijk maken voor iedereen. We moeten een ander model vinden'. Ik ben gevraagd mee te denken aan een oplossing voor deze problemen. 'Think outside the box' was de opdracht. Ik ging denken binnen de drie belangrijkste doelstellingen: kosten naar beneden, gezondheidswinst en de ervaringen van patiënten in de zorgverlening verbeteren.

Was u niet bang voor deze opdracht?

Nee, ik kon niet wachten, ik was ongeduldig. Ik had al een plan liggen met data en hoe dat bij de arts terecht kan laten komen. We hebben databases opgezet, met patiëntendossiers en expertise van specialisten waar artsen met een druk op de knop bijkunnen. Artsen kunnen dan met behulp van data van duizenden dossiers en de expertise van specialisten een advies geven in de spreekkamer. We passen dit in de VS al toe bij ziektes als eierstokkanker, pijnbestrijding en epilepsie.

Hoe past artificial intelligence in dit verhaal?

Om de chaos van al die gegevens te ordenen, kunnen we artificiële intelligentie toepassen. Hieruit volgen aanbevelingen met een hoge betrouwbaarheid. En die krijgt de specialist of de gewone arts te zien. Die kan op de computer drukken op: het advies accepteren of verwerpen. Daarmee houdt arts altijd de touwtjes in handen. Dit willen we voor elke chronische diagnose.

Kun je zomaar aan die dossiers komen?

Wij gaan overeenkomsten aan met de ziekenhuizen in de VS, Europa en dus ook Nederland om daar de gegevens, medische dossiers anoniem tot ons te krijgen. Met toestemming van patiënten. We zijn nog bezig met een paar landen in Europa die ik nog niet kan noemen. Maar nu ook in het Leids Universitair Medisch Centrum.

Hoe helpt dit de zorg goedkoper en beter te maken?

Je haalt risico op het krijgen van complicaties weg want je krijgt zeer doortimmerd, het beste advies van je arts op basis van de uitkomsten. Dus dat is betere zorg. De directe zorgkosten gaan hierdoor omlaag. Je kunt dit advies uit de data overal krijgen, ook bij je huisarts. Je hoeft dus niet meer altijd naar een specialist.

Maar de specialist dan?

De dure specialist heeft dan meer tijd voor erg gecompliceerde zorg. Hij of zij blijft aanwezig op de achtergrond maar hoeft minder bezocht te worden.

Zitten we in Nederland wel op deze technologie en kunstmatige intelligentie in de zorg te wachten?

Tuurlijk. In Nederland rijzen de zorgkosten en het aantal mensen met verschillende ziektes ook de pan uit. Het CBS voorspelt dat in Nederland de zorgkosten tussen nu en 2030 met 77 procent stijgen. Dus van 13 naar 21 procent van ons bruto nationaal product gaat dan naar de zorg. Dan is het wel duidelijk dat het nodig is. We zijn 1 juni 2019 in Leiden begonnen. Volgend jaar gaan de eerste patiënten op het platform. De dokters moeten deze software goedkeuren en leren gebruiken. Wat privacy betreft, daarvoor hebben we privacywetgeving zoals het AVG. Dat betekent in de praktijk: toestemming van de patiënt. Zij moeten ook toestemming geven om behandeld te worden in dit systeem. We willen dit in principe in elk ziekenhuis instellen.

Op het IDFA wordt vanaf 20 november t/m 1 december de documentaire i-HUMAN vertoond waarin o.a. de 'vader van kunstmatige intelligentie' wordt gevolgd: Jürgen Schmidhuber. Zal kunstmatige intelligentie de laatste uitvinding van de mens zal zijn, waarmee hij zichzelf overbodig maakt? Professor Maarten de Rijke en wetenschapsjournalist Wouter van Noort denken dat, mits goed ingezet, kunstmatige intelligentie juist kan zorgen voor een betere, gezondere wereld. Bekijk hier de tv-reportage: