Vind je drie keer zoenen en handen schudden helemaal niks en houd je het liever bij een elleboog of een knikje? Dan heb je geluk. Volgens deskundigen heb je na corona veel meer vrijheid om zélf een begroeting te kiezen die bij je past.

De boks, een knikje, de ellebooggroet of de 'footshake': corona heeft ons uit noodzaak veel nieuwe begroetingen geleerd. De twee belangrijkste manieren van begroeten, handenschudden en drie zoenen, zijn aan de kant gezet. En misschien wel voor altijd. De kans dat jij in plaats van een natte zweterige hand, ook iemand kan begroeten met een knik, is na corona dichterbij dan ooit.

Meer keuzevrijheid bij begroetingen

"We hebben nu ervaren dat we niet altijd bij binnenkomst elkaar omarmen of drie zoenen geven, en dat je ook op een andere manier iemand kan begroeten", zegt Martine Bouman, gedragswetenschapper aan de Erasmus Universiteit en Centrum Media en Gezondheid. "Hierdoor verwacht ik dat mensen meer keuzevrijheid hebben om elkaar te blijven begroeten op verschillende manieren."

Geef je liever een elleboog dan drie zoenen, dan zal dit na corona door veel mensen geaccepteerd worden, vertelt etiquette-deskundige Anne-Marie van Leggelo. De vanzelfsprekendheid van het geven van drie kussen of een handdruk is doorbroken. Bouman: "En als je vanzelfsprekendheid doorbreekt, dan is er ruimte voor nieuwe vormen."

'Etiquette is heel erg flexibel'

De samenleving verandert voortdurend, net als de etiquette. Van Leggelo: "Etiquette is heel erg flexibel. Het draait om respect, inlevingsvermogen en empathie." Etiquetten zijn geen wet, maar regels die wij met z'n allen bepalen. "Die regels gelden eigenlijk om het sociale verkeer makkelijker te laten verlopen."

Toch gaat de traditionele handdruk al lang terug in de geschiedenis van de mens, vertelt de etiquette-deskundige. Zo schudden we al handen vanaf 1700 en zien we het ook, weliswaar in een andere vorm, terug bij apen.

Lees ook

Foutje uit gewoonte

Deze traditionele begroetingen zijn eigenlijk reflexen geworden door gewoonte, zegt Bouman. Neem bijvoorbeeld de persconferentie aan het begin van de coronacrisis waarin Rutte opriep om geen handen meer te schudden. Vlak na die aankondiging ging hij zelf de fout in en gaf hij RIVM-directeur Jaap van Dissel een hand. Een foutje uit gewoonte.

Normaal gesproken zijn omgangsvormen, waaronder begroetingen, regels die vanzelf gaan en waar niet te veel over wordt nagedacht. Dat is tijdens corona wel even anders. Bouman: "Nu moet je bewuster bij elk moment nadenken hoe je je moet gedragen."

Mark Rutte en Jaap van Dissel
Bron: ANP
Mark Rutte en Jaap van Dissel

Namasté en een buiging

De gedragsdeskundige vergelijkt dit met het reizen naar het buitenland. Mensen die veel hebben gereisd en ervaring hebben opgedaan in andere culturen, hebben geleerd om niet vanzelfsprekend de eigen traditionele begroeting te gebruiken.

Je geeft in Nepal iemand geen drie zoenen op de wang, maar begroet elkaar met een namasté. En in Japan geef je elkaar geen hand, maar maak je een buiging. Deze verschillende vormen van begroetingen en ervaringen kunnen we volgens Bouman ook in ons eigen land toepassen.

Niet meer verontschuldigen

"Over het algemeen is gedragsverandering best wel complex en kan het lang duren. Soms jaren", zegt Bouman. Maar tijdens de acute gezondheidscrisis viel het haar op dat het toch vrij snel is gegaan. "Het is fascinerend om te zien hoe we onder hele grote druk in staat zijn ons gedrag aan de veranderende omstandigheden aan te passen."

De gedragsdeskundige merkte in het begin van de coronacrisis op dat mensen zich verontschuldigden wanneer ze geen hand gaven en afstand hielden. Tegenwoordig verontschuldigd niemand zich meer. "Het maakt onderdeel uit van de afspraken die we op dit moment hebben gemaakt met elkaar en de meeste mensen houden zich eraan."

Meer opties voor begroetingen

Het doorbreken van de vanzelfsprekendheid van de traditionele begroetingen, heeft volgens de deskundigen daarom zeker impact op de toekomst. De omgangsvormen in onze maatschappij zullen deels worden aangepast.

Van Leggelo: "Jonge kinderen hebben nu al 1,5 jaar geleerd om niet zomaar te zoenen, veel minder te 'huggen' en ook geen handjes te geven. In de eerste levensjaren, waarin ze heel veel leren, krijgen ze dat al niet mee."

Lees ook

Drie zoenen zullen uiteindelijk verdwijnen

De drie zoenen, die zullen uiteindelijk wel verdwijnen, denkt de etiquette-deskundige. Het geven van drie zoenen staat namelijk al veel langer onder druk. Voornamelijk jonge mensen geven liever 1 dan 3 kussen, en alleen maar aan mensen die ze goed kennen.

Ook uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel blijkt dat de meerderheid, 57 procent, ook na de coronacrisis minder mensen drie keer op de wang wil zoenen.

Handen schudden blijft

De 'hug' met één kus en de handdruk zullen we wel veel meer gaan terugzien. "Het handen schudden komt absoluut terug, omdat we nog geen goed alternatief hebben. Het knikje is heel mooi, maar elkaar aanraken is voor veel mensen fijn en bevestigend."

Toch blijkt uit eerder onderzoek van EenVandaag onder het Opiniepanel dat 47 procent, ook na de coronacrisis, minder mensen een hand wil geven. Van Leggelo denkt ook dat het handen schudden niet meer vanzelfsprekend zal zijn: "Hygiëne zul je veel meer terugzien. We komen in een ander tijdperk met betrekking tot virussen."

Lees ook

Risico-inschatting

Bij het terugvallen op de 'traditionele' begroetingen speelt de risicoschatting van het overbrengen van infecties een belangrijke rol. Bouman: "Als we zover komen dat er nauwelijks of geen dreigend gevaar meer is, dan vergroot dat de kans dat we elkaar een 'hug' gaan geven."

"Maar als er een hoog risico blijft, dan ga je voor jezelf bedenken of deze 'hug' je zoveel waard is. Het is een risico-inschatting, niet alleen voor jezelf, maar ook voor het collectief."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.