Gert en Rianne lieten hun boerderij in Limburg opkopen: 'Schande? Dat is het als je doorgaat met iets dat geen zin meer heeft'
10-11-2022 16:33
Gert en Rianne Krol op hun lege boerderij in Weert
Bron:
EenVandaag
Veehouders vrijwillig laten stoppen zou volgens veel mensen de beste weg uit de stikstofcrisis zijn. Gert en Rianne Krol uit Weert dachten er lang over na en doen nu mee aan een opkoopregeling: "Stoppen is ook ondernemen."
De zogenaamde MGA1-regeling is op dit moment de enige beschikbare vrijwillige opkoopregeling. De regeling loopt nog tot eind deze maand. In Limburg doen 40 veehouders eraan mee: volgens de provincie zelf zijn ze daarmee koploper in het land.
'Nooit gedacht'
Het bedrijf van Gert en Rianne Krol is er daar dus één van: zij houden het boeren voor gezien. Normaal is er bij hen plek voor 100 koeien, nu is de stal leeg. "Ik had nooit gedacht dat zit zou gebeuren", vertelt Gert. "Maar het is een samenloop van omstandigheden."
"Onze kinderen hebben alle drie aangegeven dat ze het bedrijf niet willen opvolgen. En met onze leeftijd en het aantal koeien dat we hadden, werd de werkdruk toch wel hoog. Toen kwam deze regeling voorbij en hebben we alles op een rijtje gezet. Financieel pakte dat niet onaardig voor ons uit."
De handtekeningen onder het opkoopcontract zijn net gezet. "Het bedrijf is nu nog van ons", vertelt Gert. "We moeten de vergunning nog in laten trekken en dan kunnen de gebouwen hier gesloopt worden."
Het betekent niet dat ze weg moeten van de plek waar ze al jaren wonen. "We kopen de ondergrond weer terug, dat wordt dadelijk landbouwgrond." Die mogelijkheid was een belangrijke reden voor Gert en Rianne om op de regeling in te gaan. "Toen hebben we de keuze genomen om te stoppen. Stoppen is ook ondernemen."
Luisteren
Verslaggever Joris Kreugel gaat langs bij Gert en Rianne Krol die hun handtekening zetten onder het opkoopcontract
Te weinig middelen voor iedereen
De Limburgse gedeputeerde Geert Gabriëls gaat over stikstof en handelt het tekenen van het contract af met Gert en Rianne. Hij vertelt dat boeren zeker niet negatief tegenover uitkoop staan. "Dit is de eerste uitkoopregeling die er is. We hebben de oneffenheden weggehaald, zodat boeren zich comfortabel voelen om de keuze te maken. 40 boeren hebben zich aangemeld voor deze regeling."
"Ook andere agrariërs die vrijwillig willen stoppen hebben zich gemeld, maar daar hebben we nog geen financiële middelen voor. We zouden graag willen dat er geld komt van het rijk om ook die stoppers op te kopen. Ik zou zeggen: als er urgentie is, zorg dan ook dat je daar de middelen voor beschikbaar stelt."
Verrassing
Gert vertelt dat het voor veel collega's als een grote verrassing kwam dat hij zijn bedrijf van de hand deed. "Wij zijn altijd heel gedreven geweest, woonden generaties op dezelfde locatie. Voor veel bedrijven wordt het toch gezien als een schande om te stoppen, maar het is pas een schande als je doorgaat met iets dat geen zin meer heeft."
"Als je zin hebt om het te doen, moet je doorgaan, maar er is zoveel meer in het leven dan alleen boeren. Al honderden jaren lang komen er steeds minder boeren en gaan zonen en dochters ook gewoon het bedrijfsleven in. Daar is niks mis mee."
Toch heeft Gert nog wel aanmerkingen op de manier waarop de regeling nu is opgezet. "Er wordt heel veel over gepraat en er worden veel rapporten gemaakt. De regeling komt vanuit de overheid, maar de provincies moeten daar dan weer invulling aan geven. Die moeten dan weer het wiel uitvinden. Als je kijkt hoe lang we al met de koopovereenkomst bezig zijn geweest, daar had de overheid best meer regie in kunnen nemen."
Naast de regeling waar Gert nu aan meedoet, zijn er nog twee regelingen in de maak. "Maak het nou niet zo moeilijk, maar maak één regeling voor bijvoorbeeld de komende 3 of 5 jaar. Niet geïndexeerd, dus hoe eerder je meedoet hoe gunstiger dat is. Dan weten provincies en ambtenaren hoe de regeling in elkaar zit en kunnen boeren instappen wanneer ze daar klaar voor zijn."
oproep
Vuurwerk afsteken. De afgelopen twee jaren mocht dat niet tijdens de jaarwisseling vanwege corona. En in twaalf gemeenten mag het ook de komende oud en nieuw niet, zoals in Apeldoorn, Nijmegen, Amsterdam en Rotterdam. Die gemeenten hebben voor het eerst een algeheel vuurwerkverbod afgekondigd. Meer gemeenten denken daar ook over. Jouw vraag hierover kun je hieronder kwijt.
info
Met EenVandaag Vraagt onderzoeken we hoe we jullie meer kunnen betrekken bij onze onderwerpen. We doen ons best om zoveel mogelijk vragen te beantwoorden.
Huidig minister Eddy van Hijum en oud-ministers SZW (v.l.n.r) Lodewijk Asscher, Wouter Koolmees en Karien van Gennip
Bron:
ANP
Om wachtlijsten weg te werken neemt het UWV ingrijpende maatregelen, zonder dat de minister dat weet. Een week geleden moest het UWV nog stoppen met een stiekeme regeling voor 62-plussers. Dat is een patroon, blijkt uit onderzoek van EenVandaag en AD.
Zeker vier ministers ondervinden dat ze onvoldoende controle hebben op het UWV. Het UWV voert zonder toestemming zelfbedachte regelingen uit, deelt rapporten en informatie niet of komt te laat met cruciale informatie. Ook zien ministers waarschuwingen in externe onderzoeken en de UWV-rapporten, die wel zijn gedeeld, over het hoofd of schatten deze niet op waarde.
Opstapeling van problemen
Dat de communicatie tussen de diverse ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de Raad van Bestuur van het UWV al zeker tien jaar regelmatig stroef loopt, blijkt uit via de Wet open overheid (Woo) door het AD opgevraagde documenten. Het ministerie heeft deze na ruim een half jaar vrijgegeven.
Ministers worden regelmatig overvallen door berichten in de media en hebben onvoldoende informatie om de Tweede Kamer goed te informeren. Dat het een patroon is, blijkt uit de apps, mails en andere communicatie van de Woo-documenten.
Net als zijn voorgangers kreeg ook minister Van Hijum daar afgelopen week mee te maken. Het UWV had zelfstandig bepaald dat per 1 januari arbeidsongeschikten van 62 jaar of ouder tijdelijk niet meer beoordeeld zouden worden. Zij zouden een voorschot krijgen, bleek uit interne documenten in handen van EenVandaag en het AD.
Het plan werd opgeschreven in een jaarplan voor 2025. Eind vorige maand kregen UWV-medewerkers een nadere werkinstructie over hoe 62-plussers geïnformeerd moesten gaan worden.
Regeling ingetrokken
Maar die regeling werd vorige week alweer beëindigd, staat in een nieuwsbericht op de website van de uitvoeringsinstantie.
"Bij nader inzien leidt deze tijdelijke prioritering, met name de vertaling naar de leeftijdscategorie ouder dan 62, tot vragen en onduidelijkheden", schrijft het UWV. Volgens de uitkeringsinstantie hoefden ze geen toestemming te hebben.
De minister had per 1 januari juist een oude regeling, waarbij 60-plussers geen beoordeling kregen en vrijwel automatisch een uitkering ontvingen, afgeschaft vanwege te hoge kosten en te weinig effect op het terugdringen van wachtlijsten. Volgens een woordvoerder lopen er gesprekken over andere oplossingen.
Maar uit antwoorden van het ministerie op vragen blijkt dat daarbij geen afspraken zijn gemaakt over deze 62+-regeling. Er werd voor deze specifieke maatregel geen toestemming verleend, maar het UWV voerde hem alsnog in. De minister weet pas sinds kort dat de maatregel alsnog uitgevoerd werd.
'Minister greep wel degelijk in'
Dat de regeling zo snel beëindigd is door ingrijpen van de minister, wil de woordvoerder niet bevestigen. "Wel steunen we de beslissing van het UWV."
Een goed ingevoerde bron binnen het ministerie laat later weten dat Van Hijum wel degelijk ingreep.
Wettelijk niet toegestaan
Juridisch zijn er ook vraagtekens over de gang van zaken, zegt jurist Natascha Schenk. "Het UWV kan niet eenzijdig zeggen: 'Oh, maar die groep beoordeel ik niet'."
Kamerlid Mariëtte Patijn van GroenLinks-PvdA bevestigt dat. "Zij gaan er niet over. Zo'n regeling is een besluit van de minister en de Kamer samen."
Kijk voor de uitgebreide reacties naar de video hieronder
Ministers krijgen al 10 jaar geen vat op UWV: nieuwe minister moest onlangs nog een onwettige regeling terugdraaien
UWV deed vaker proeven met 'onwettige' 60-plus regelingen
Het is niet voor het eerst dat het UWV zonder overleg iets opzet om wachtlijsten weg te werken, waarbij 60-plussers versneld een uitkering krijgen. Ook dat blijkt uit de ruim duizend pagina's vrijgegeven communicatie tussen het ministerie en het UWV.
Meerdere leden van de huidige Raad van Bestuur van het UWV hebben al eerder meegemaakt dat ze zijn teruggefloten op een zelfstandig ingevoerde regeling.
Proeven en experimenten
Zo stuurde het UWV in de zomer van 2019 een voorstel om 64-plussers een WIA-uitkering te kunnen geven zonder tussenkomst van een verzekeringsarts. Op dat moment gebeurt dit al een jaar op één locatie en geeft de uitvoeringsinstantie zelf aan dat er twijfels zijn of dat volgens de wet mag.
Uit de reactie op dat voorstel blijkt dat toenmalig minister Wouter Koolmees hier niet van op de hoogte was. Kritische vragen die zijn ministerie stelt, worden vervolgens maandenlang niet door het UWV beantwoord.
Niet ingelicht
Drie jaar later publiceren RTL Nieuws en Trouw over een proef in Zwolle waarin eenzelfde regeling speelt met 60-plussers. Minister Karien van Gennip noemt dit in een antwoord op Kamervragen van de SGP en VVD 'onwenselijk' en 'niet conform de wet', omdat zij en de Tweede Kamer niet zijn ingelicht.
Ook als het ministerie wel op de hoogte wordt gebracht van bevindingen bij het UWV, blijkt het niet altijd in staat om die informatie op waarde te schatten. Dat schrijft ook onderzoeksbureau Berenschot vijf jaar geleden in een rapport.
Hoewel Berenschot wel verbeteringen ziet, ontbreekt volgens de onderzoekers structureel overleg. Het UWV voelt zich onder druk gezet als het ministerie snel antwoorden nodig heeft bij incidenten.
Ook constateert het bureau dat het risico op fouten in beoordelingen en beslissingen vergroot is door een tekort aan artsen en lange wachtlijsten. Met mogelijk grote gevolgen voor arbeidsongeschikten.
Overvallen
Die conclusies en waarschuwingen zijn nog steeds actueel. Als EenVandaag en het AD in juni 2024 voor het eerst publiceren over misstanden bij die WIA-beoordelingen, blijkt minister van Gennip overvallen en niet goed op de hoogte.
Ze krijgt onvolledige informatie van de voorzitter van de Raad van Bestuur Maarten Camps. Hij appt haar een dag voor de publicaties: "Het gaat over rapporten over administratieve kwaliteit en dus niet over de kwaliteit van de beoordeling zelf."
UWV schiet tekort
Dat klopt niet, want ook de kwaliteit van de medische beoordelingen en dienstverlening blijkt uit eigen UWV onderzoeken tekort te schieten.
Een paar dagen later blijkt dat de minister van meer niet op de hoogte was. "Rapporten uit 2022. Waarom wisten wij dat niet?", stuurt Van Gennip naar haar ambtenaren. "Ik schrik hiervan: we wisten het wel. Maar als we dit wel wisten, wat hebben we er dan mee gedaan." De ambtenaren blijken ook verrast. "Dit valt niet onder ruimhartig informeren", sturen ze terug. De minister reageert iets later met. "Graag jouw aandacht. Want dit gaat hard richting betonnen muur"
Van Gennip moet die week in de Tweede Kamer vragen beantwoorden naar aanleiding van de publicaties. Maar na die beantwoording, krijgt ze te horen dat er nóg een recent rapport ligt waar zij niet van weet.
EenVandaag heeft dat rapport dan al in handen en bereidt een publicatie voor. De minister stuurt: "Bedoel je dat ik dinsdag in de Kamer stond en dat ze [het UWV, red.] gisteren, de dag erna dus, een kritisch rapport met jullie delen dat al vijf weken oud is?!! De vertrouwensvraag wordt zo wel steeds groter."
Bekijk hieronder de video met de tijdlijn van de communicatie
'Ik schrik hiervan': ministers krijgen al tien jaar geen vat op UWV
Reactie minister
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum laat in schriftelijke reactie weten over de vrijgegeven communicatiedocumenten: "De correspondentie laat zien dat op cruciale momenten de ernst van problemen in de uitvoering onvoldoende is onderkend. Belangrijke informatie kwam niet of te laat beschikbaar."
Hij gaat verder: "Op basis van deze constatering heb ik reeds in oktober 2024 aan de Algemene Rekenkamer gevraagd om kritisch te onderzoeken hoe in de afgelopen jaren relevante uitvoeringsinformatie rondom de WIA binnen en tussen UWV en SZW is gedeeld."
UWV had onvoldoende aandacht
Het UWV geeft aan dat ze het ministerie van Sociale Zaken te allen tijde op de hoogte houden, maar dat ze zelf onvoldoende informatie beschikbaar hadden. Dit is niet goed, schrijft het UWV. "We hebben onvoldoende aandacht gehad voor de gevolgen van onjuistheden. We hadden beter moeten luisteren naar interne signalen."
Wel geeft het UWV aan dat ze de minister begin december 2024 op de hoogte hebben gebracht van hun voornemen om per 1 januari 62-plussers niet meer te beoordelen. Verder zeggen ze zich niet te herkennen in het patroon dat het ministerie niet goed geïnformeerd zou worden door het UWV.
info
Dossier UWV - samenwerking AD/EenVandaag
Dit verhaal is onderdeel van het 'dossier UWV', wat EenVandaag samen met het AD volgt. Vanuit EenVandaag werken Joost Lammers, Marlou Poncin en Simone Timmer aan alle verhalen. Bij het AD bestaat het team uit Julia Bokdam, Cyril Rosman en John van den Oetelaar.