Gemeenten weigeren om nog langer problemen voor landelijke overheid op te lossen: 'Wij zijn niet voor het bestrijden van crisissituaties'

In 2024 gaan de gemeenten de energietoeslag niet opnieuw uitvoeren. Dat schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in een brief aan het ministerie van Sociale Zaken. "Landelijke uitvoeringsorganisaties moeten hun verantwoordelijkheid nemen."

De gemeenten zijn belast met het toekennen van energietoeslagen voor huishoudens die door de hoge energierekeningen niet meer kunnen rondkomen. Mocht het kabinet besluiten dat er in 2024 weer een energietoeslag komt, dan moet de Belastingdienst deze taak op zich nemen, vindt de VNG.

'Landelijke maatregelen landelijk uitvoeren'

Peter Heijkoop, wethouder in Dordrecht en VNG-woordvoerder, is stellig: "Dit jaar en vorig jaar hebben gemeenten de verantwoordelijkheid genomen voor het met spoed uitvoeren van een energietoeslag. Het is niet reëel om van hen te verwachten dat zij dit in 2024 voor een derde keer uitvoeren."

De gemeenten vinden dat de Rijksoverheid haar verantwoordelijkheid ontloopt, legt hij uit: "Wij vinden het hoog tijd dat landelijk inkomensondersteunende maatregelen landelijk worden uitgevoerd. Wij zijn niet bereid om volgend jaar nogmaals een stap naar voren te doen."

Energietoeslag loopt via gemeenten

Vorig jaar drongen de gemeenten aan op hulp bij armoedebestrijding vanwege de hoge energierekening. Maanden later werd de energietoeslag in het leven geroepen. De gemeenten werden uiteindelijke zelf belast met het toekennen en uitbetalen van die toeslag.

Hoewel het kabinet nog geen duidelijkheid heeft gegeven over een eventuele verlenging van de koopkrachtmaatregelen, zoals hulp bij het betalen van de energierekening, zijn de Nederlandse gemeenten wel al gevraagd of zij de uitvoering van de energietoeslag weer op kunnen nemen in 2024.

Een miljoen mensen in armoede

Eerder deze maand berekende het Centraal Planbureau (CPB) dat het aantal Nederlanders dat in armoede leeft volgend jaar zou kunnen stijgen tot bijna een miljoen. De raming ziet dat in 2024 het inkomen van een grote groep niet meer toereikend zal zijn als hulp bij het betalen van de energierekening, zoals energietoeslag, helemaal zou verdwijnen.

Zonder steun vanuit de overheid stijgt het aantal mensen dat in armoede leeft van 4,7 procent van de bevolking in 2023 naar 5,8 procent in 2024, blijkt uit de cijfers van het CPB. Verder zal dan ruim 7 procent van de Nederlandse kinderen in de armoede belanden.

'Rijksoverheid faalt in kerntaak'

Namens de VNG heeft Heijkoop vandaag ook een essay geschreven, waarin hij hard uithaalt naar de landelijke overheid. Volgens hem faalt de Rijksoverheid in haar kerntaak om een menswaardig bestaan te bieden voor Nederlanders.

"Steeds meer inwoners kunnen niet rondkomen. We zien dat de schuldenindustrie meer jongeren in haar greep krijgt. Woonruimte is niet meer beschikbaar voor iedereen waardoor wonen grote sociale kosten met zich meebrengt. Buiten het basispakket is zorg niet meer voor iedereen betaalbaar", somt de Dordtse wethouder op.

'Lange termijnvisie ontbreekt'

Volgens de VNG draaien gemeenten constant op voor het bestrijden van crisissituaties. "Gemeenten zien het aantal huishoudens dat zij bij een inkomenscrisis moeten helpen de afgelopen jaren verdubbelen naar bijna een miljoen huishoudens", zegt Heijkoop.

Volgens hem ontbreekt een lange termijnvisie bij de Rijksoverheid: "We moeten inwoners zekerheden geven in een onzekere wereld. Zonder de basale zekerheid van inkomen, werk én een overheid die naast je staat, wordt elke verandering een bedreiging. De bestaanszekerheid als grondwettelijke zorg van de overheid is in crisis."