Gemeenten hebben door hoge inflatie niet genoeg geld voor aanleg van gasloze woonwijken: 'Projecten komen abrupt tot stilstand'

De aanleg van gasloze woonwijken dreigt stil te vallen: door de hoge inflatie stijgen de kosten flink en daar is geen budget voor. 19 gemeenten slaan daarom alarm bij woonminister Hugo de Jonge: "Het schip dreigt in het zicht van de haven te stranden."

Een aantal gemeenten krijgt sinds 2018 geld van het Rijk om in totaal 66 woonwijken van het gas af te halen, bijvoorbeeld door de aanleg van een warmtenet. Deze zogenoemde proeftuinen zijn bedoeld om ervaring op te doen met alternatieven voor aardgas. De overheid wil dat in 2050 alle huizen in Nederland van het gasnet afgekoppeld zijn.

Kostenstijging van 60 procent

De deelnemende gemeenten maken gebruik van een potje uit het Programma Aardgasvrije Wijken. Die projecten komen na jaren van voorbereiding nu in de uitvoeringsfase terecht, net nu gemeenten door de hoge inflatie te maken hebben met explosieve kostenstijgingen.

Ze zijn bang dat de transitie hierdoor volledig stil komt te liggen en vragen minister De Jonge voor Volkshuisvesting daarom dringend om hulp. Gemeente Sliedrecht is hoofdondertekenaar van de brandbrief, wethouder Ton Spek vertelt dat de zorgen in zijn dorp groot zijn: "In sommige gevallen worden we geconfronteerd met kostenstijgingen van maar liefst 60 procent."

Energie, arbeid en materialen duurder

De bouwsector heeft veel last van de hard gestegen energieprijzen, maar ook arbeid en materialen zijn het afgelopen jaar fors duurder geworden. "Onze proeftuinprojecten dreigen daardoor in de knel te komen. Projectgebieden moeten worden verkleind of komen abrupt tot stilstand", legt Spek uit.

De wethouder vreest dat alle investeringen straks voor niets zijn geweest: "Zowel gemeenten, deelnemende partijen, inwoners als het Rijk hebben er baat bij als de proeftuinen hun project na uitvoering ook kunnen afronden met een concreet succes in de vorm van aardgasvrij gemaakte gebouwen."

Ook hogere kosten voor bewoners

"Deelname wordt duurder en daarmee minder aantrekkelijk voor inwoners", waarschuwen de gemeenten in de brandbrief. In Sliedrecht vrezen ze hier ook voor: momenteel worden de kosten van aansluiting op het warmtenet nog grotendeels vergoed voor huiseigenaren, maar de gemeente denkt dit niet vol te kunnen houden door de gestegen kosten.

Mogelijk zullen de hogere overstapkosten bewoners ervan weerhouden om van het gas af te gaan. Wethouder Spek noemt dit 'een grote domper, zowel voor de trekkers als de deelnemers in projecten die, met vallen en opstaan en na een vaak intensief proces tussen gemeente, wijkbewoners, corporaties en bouw- en installatiebedrijven, nu in het zicht van de haven het schip zien stranden'.

Voorlopig geen extra geld

Minister De Jonge gaat vooralsnog niet in op het verzoek van gemeenten om extra geld. "Er wordt veel geleerd in de proeftuinen, onvoorziene omstandigheden passen daar ook bij. Daarnaast is er 4 miljard euro gestoken in het Nationaal Isolatie Programma en dat bedrag is op Prinsjesdag aangevuld met nog eens 300 miljoen euro", laat het ministerie weten.

Volgens de woordvoerder zijn er nog genoeg potjes voor gemeenten en huishoudens om van het gas af te gaan: "Gemeenten en inwoners kunnen gebruik maken van veel verhoogde subsidies en het warmtefonds." Wel geeft De Jonge aan dat er mogelijk extra subsidie komt voor gemeenten die specifiek bedoeld is voor warmtenetten.