Kots op straat, dreunende speakers en gelal: studenten zijn niet altijd fijne buren. Meldingen van overlast door studenten nemen de laatste jaren toe. In Maastricht zetten ze studentbemiddelaars in om de gemoederen te sussen. Met succes: praten helpt.

Een studentenhuis in Tilburg kreeg een feestverbod en de sleutel van een Nijmeegs studentenhuis ligt bij de politie. En deze gevallen staan niet op zichzelf: meldingen van overlast door studenten stijgen al jaren, blijkt uit politiecijfers. In 2019 waren er in het hele land zo'n 366.000 meldingen, een jaar later meer dan 500.000 en alleen al in de eerste helft van 2021 werden er bijna 375.000 meldingen gedaan.

Verdrietig en boos

Annechien Deelman uit Maastricht zag van dichtbij wat overlast door studenten kan veroorzaken. "Mijn buurvrouw, die naast een studentenhuis woont, was op een gegeven moment zo verdrietig en boos. Ze vond dat de studenten haar onbeschoft behandelden en te veel herrie maakten."

Toen haar buurvrouw aangaf dat ze er bijna aan onderdoor ging, schakelde Annechien via de gemeente buurtbemiddeling in.

Ander ritme dan de buren

Naast een buurtbemiddelaar werd ook studentbemiddelaar Jonneke Roepers ingevlogen. Studentbemiddelaars zijn in Maastricht onderdeel van buurtbemiddeling. Jonneke zit zelf nog in de collegebanken en dat helpt, vertelt ze. "Studenten voelen zich over het algemeen beter begrepen door een leeftijdsgenoot. Conflicten worden zo beter opgelost."

Overlast door studenten is namelijk toch net anders dan een luidruchtige buurman die ook elke ochtend vroeg op moet om naar zijn werk te gaan. "Studenten hebben een andere levensstijl die vaak botst met het ritme van de buren."

Bron: EenVandaag

Een gesprek helpt

Wat ook niet helpt, is dat studenten vaak na een paar jaar ergens gewoond te hebben weer vertrekken. "Afspraken die je met elkaar hebt gemaakt om de straat leefbaar te houden, worden niet doorgegeven aan nieuwe bewoners. Bijvoorbeeld tot wanneer ze buiten mogen zitten", weet Annechien uit ervaring.

Vaak stappen mensen naar de politie als ze last hebben van een studentenhuis, zegt bemiddelaar Jonneke. Maar dat is volgens haar helemaal niet nodig. "Een gesprek lost vaak al een boel op. Als ze eenmaal om de tafel zitten, ontstaat er in veel gevallen wederzijds begrip en verbetering."

Muisstil in de straat

Zo verliep het ook bij het conflict in Annechiens straat. "De buurvrouw die zoveel last had van de studenten, wilde niet in gesprek met het studentenhuis. Dus ik heb dat gedaan namens haar en de rest van de straat." Eerst kwam iemand van buurtbemiddeling bij haar op bezoek, zodat ze kon vertellen wat er aan de hand was. Daarna klopten ze bij de studenten aan, zodat ook zij hun kant van het verhaal konden vertellen.

"Vervolgens zijn we uitgenodigd voor een gesprek met de studentbemiddelaar, dat hebben we laatst gehad", zegt Annechien. "Ik merkte dat de jongens geschrokken waren en helemaal niet door hadden dat het lawaai zo vervelend was." Sindsdien is het volgens haar muisstil in de straat. "Het kwartje is gevallen."

Gewoon jonge mensen

Maar het slechte imago van studenten, mede door berichtgeving in de media, zorgt er in veel gevallen voor dat buren toch minder snel aanbellen voor een gesprek.

"Er wordt vaak negatief over studenten gesproken en er gaan dingen fout, maar het zijn ook gewoon jonge mensen die van een feestje houden", zegt Floor van Oppenraaij, die ook studentbemiddelaar in Maastricht is. "Ook studenten zijn voor rede vatbaar en niemand wil zijn buren bewust ongelukkig maken."

Meer studenten

Waarom het de laatste jaren dan toch zo uit de hand loopt? Volgens Floor heeft dat ermee te maken dat het aantal studenten op kamers al jaren toeneemt. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn er in 2020 meer universitaire studenten op kamers gaan wonen: 25.900. In 2017 tot en met 2019 ging het nog om jaarlijks ongeveer 22.000 studenten.

"Inwoners van de stad klagen daar veel over, er wordt zelfs tegen geprotesteerd. Stel je voor: je koopt een huis in een leuke straat - denk je. Maar 2 jaar later zitten er in die straat tien studentenhuizen en is je huis veel minder waard", vertelt Floor. Ook in andere steden wordt er gezocht naar oplossingen, zo heeft Nijmegen sinds kort een studentenambtenaar die de band tussen stad en student wil verbeteren en heeft de TU Delft een aanspreekpunt voor problemen met studenten.

Bron: EenVandaag

Briefje in de bus

Een langdurige oplossing vinden is moeilijk, denkt Annechien. "Ik doe elk jaar een briefje in de bus bij studentenhuizen in de straat. Ik heet ze dan welkom in de leukste straat van Maastricht. Maar ik vertel ook dat dit een leuke buurt is omdat er van alles woont: ouderen, studenten, gezinnen, mensen die elke ochtend om 7 uur op moeten en werkenden die avonddiensten draaien. Om het leuk te houden moeten we rekening met elkaar houden."

Zo'n briefje is een goed initiatief, vindt studentbemiddelaar Floor. "Een welkom met een leuke toon kan heel erg helpen. De studenten die aan tafel zaten met ons vertelden dat ze zich nooit hadden gerealiseerd dat ze overlast veroorzaakten", zegt ze. "Zij dachten: eindelijk kunnen alle remmen los. Maar ze hadden niet door dat hun buren met oordopjes in slapen."

Wie is verantwoordelijk?

"Waar het op neerkomt, is dat er meer contact nodig is tussen studenten en hun buren", concludeert Floor. "Als je een gezicht hebt bij de buren en met elkaar in gesprek blijft - bijvoorbeeld via WhatsApp - houd je sneller rekening met elkaar. En dat geldt voor zowel een studentenhuis als bijvoorbeeld een gezin."

Maar, zegt Floor, uiteindelijk is er meer nodig dan studentbemiddelaars. "Er moet een manier zijn om ervoor te zorgen dat studenten er elk jaar aan herinnerd worden dat ze wellicht buren hebben die niet studeren, zodat ook eerstejaars rekening houden met de buurt. De vraag is alleen wie hier verantwoordelijk voor is: de gemeente, de universiteit of de buurt zelf."

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.