Volgens Frans Duijts wonen de meeste laaggeletterden in Rivierenland, maar dat klopt niet helemaal

Zanger Frans Duijts is ambassadeur tegen laaggeletterdheid. Hij schreeft 'Het Verlengtruc-lied' om mensen met lees- en schrijfproblemen een handje te helpen. Hij deed daar vanmorgen een uitspraak over op Radio 1.

Volkszanger Frans Duijts zegt in het Radio 1 Journaal: "Heel veel mensen schamen zich als ze niet goed kunnen lezen of schrijven. Dat hoeft niet meer in deze tijd. Dat is wat ik mee wil geven. Ik woon in Gelderland, in het Rivierengebied, daar zitten de meest laaggeletterde mensen. Maar liefst 2,5 miljoen mensen, van 16 jaar ouder, hebben in Nederland moeite met lezen en schrijven. Het klopt dus dat relatief veel mensen in Nederland laaggeletterd zijn, maar klopt de bewering van Frans Duijts ook?

Veel laaggeletterden in Tiel

Volgens Lisette van Iterson, projectleider van de Stichting Lezen en Schrijven in de regio Rivierenland, ligt het iets anders. "In 2016 is door het ROA (Raad voor Organisatie Adviesbureaus) een onderzoek gedaan naar de gemeentelijke spreiding van laaggeletterdheid per gemeente. Hieruit is naar voren gekomen dat in Tiel 16 procent van de beroepsbevolking laaggeletterd is. Dit is de hoogste categorie van het onderzoek.

In Tiel wonen dus veel laaggeletterde mensen, maar in een gemeente zoals West-Betuwe, dat ook tot het Rivierengebied behoort, ligt het percentage veel lager. Hier is 5 tot 8 procent van de inwoners laaggeletterd. Dus het is niet zo dat in heel Rivierenland het percentage het hoogst is."

Frans Duijts - Het verlengtruc-lied

Arbeidersstad

Het blijft opmerkelijk dat er in één gemeente in een regio veel meer analfabetisme voorkomt dan in andere gemeenten. Het is volgens Lisette van Iterson lastig hier een eenduidige verklaring voor te vinden.

Toch zijn er wel factoren die mee kunnen spelen: "Tiel is van oorsprong een echte arbeidersstad. Er is veel laagopgeleid werk en daarnaast wonen er veel migranten. Dat alles bij elkaar maakt het waarschijnlijk dat het percentage in Tiel hoger is dan in andere gemeenten."

De schriftelijke bevestiging

Op 9 september is de jaarlijkse Week van de Alfabetisering gestart. Paula Gouw is buitenpromovendus bij de Open Universiteit en doet onderzoek naar laaggeletterdheid. Volgens haar speelt lezen en schrijven een steeds grotere rol in de maatschappij. Bijvoorbeeld op de werkvloer: "Waar je vroeger vragen van een klant gewoon zelf mondeling kon beantwoorden, wordt er nu van je verwacht dat je tijdens het gesprek direct een verslagje typt en dat er ook nog een schriftelijke bevestiging wordt nagestuurd."

"Daarnaast zijn er veel organisaties die niet meer telefonisch te bereiken zijn. Alles moet per mail of via contactformulieren. Het aanvragen van een uitkering, paspoort of het maken van een afspraak; je moet hier allemaal goed voor kunnen lezen en schrijven."

Emoties zorgen voor blokkade tijdens lezen

In Nederland worden veel cursussen aangeboden voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Maar, alleen het aanbieden van cursussen is volgens Gouw niet voldoende. Er moet ook meer aandacht komen voor de emotie bij het leren lezen en schrijven. De rol van emotie is groot en kan een struikelblok zijn voor laaggeletterde mensen.

"Mensen die laaggeletterd zijn, maken zich veel zorgen. Wat als ik die brief van de gemeente fout lees? Wat zijn de gevolgen daarvan? En juist als je je zorgen maakt is het nog moeilijker om goed te lezen. Emoties kunnen dus echt als een blokkade werken. Daar komt nog bij dat taalcursussen vrijwillig zijn. Niemand verplicht je. En zeg nou eerlijk, wat doe je zelf als je bang bent voor iets? Meer aandacht voor de rol van emoties is cruciaal. Zowel in het onderwijs, als in het beleid en in het onderzoek."

Feit of Fictie: waarom de bewering van Frans Duijts niet helemaal klopt.