Slachtoffers van seksuele intimidatie op de werkvloer worden vaak gedwongen te zwijgen over wat ze meemaakten. Bedrijven kopen de slachtoffers in ruil voor geheimhouding af. Werknemersorganisatie FNV wil dat zo'n geheimhouding ongeldig wordt verklaard.

"In feite is zo'n geheimhoudingsclausule een aanmoediging voor mannen in het bedrijf om hun gang te gaan, want als de vrouw vertrekt, krijgt ze toch zwijgplicht," zegt Kitty Jong, vice-voorzitter van vakbond FNV. "Het is echt bizar dat zwijgen over seksuele intimidatie onderdeel kan zijn van een geheimhoudingsverklaring. Je bent niet alleen seksueel geïntimideerd op je werk, maar wordt ook nog eens gemuilkorfd."

'Duveltje uit een doosje'

Advocaat arbeidsrecht Mirjam Decoz heeft tientallen slachtoffers van seksuele intimidatie bijgestaan. Zij komt dit soort geheimhoudingsverklaringen vaak tegen. "Slachtoffers voelen zich vaak niet meer veilig op de werkvloer en willen vertrekken."

"De werkgever biedt dan vaak een vaststellingsovereenkomst aan waarin de ontbinding van het arbeidscontract wordt geregeld", zegt ze. "Daarin staat bijna standaard een geheimhoudingsclausule. Voor slachtoffers komt dat als een duveltje uit een doosje."

Onder druk gezet

Antropoloog Marijke Naezer sprak met slachtoffers die een geheimhoudingsclausule tekenden toen ze onderzoek deed naar seksuele intimidatie in de academische wereld. "Mensen zien vaak geen andere uitweg dan tekenen."

"Ze worden daarin ook onder druk gezet", vertelt ze. "Dan zegt de werkgever 'teken nou maar, dan kunnen we beiden verder'. Maar vaak hebben slachtoffers achteraf spijt."

Grote bedragen

De gevolgen zijn volgens Naezer groot. "Slachtoffers kunnen niet op zoek naar andere slachtoffers. Ze kunnen daardoor niet samen een klacht indienen. En dat is zo belangrijk bij seksuele intimidatie, omdat daar vaak geen bewijs van is. Je wordt monddood gemaakt met zo'n geheimhouding."

Voor zo'n geheimhouding hebben bedrijven veel geld over. "Vaak wel meer dan 50.000 euro, soms zelfs meer dan een ton", zegt advocaat Decoz. "Terwijl ze volgens de gewone transitieregeling maar recht zouden hebben op 5.000 à 10.000 euro. Dat er zulke grote bedragen worden betaald laat wel zien hoe graag een bedrijf het in de doofpot wil stoppen."

Nietig verklaren

Slachtoffers kunnen er dus flink wat geld voor krijgen om een mond te houden. "Maar geld is helemaal niet het belangrijkste voor slachtoffers", vertelt Naezer. "Zij willen erkenning, hun baan behouden en dat de dader wordt aangepakt. Dat is voor slachtoffers veel belangrijker dan geld."

Als het aan haar ligt worden geheimhoudingsclausules vanwege seksuele intimidatie nietig verklaard. "Als ik zie wat voor effect geheimhouding heeft op slachtoffer, organsisaties en de samenleving, dan moeten we er vanaf. Zolang alles in de doofpot wordt gestopt, verandert er niets."

Boetes voor bedrijven

Ook de FNV wil dat alle getekende geheimhoudingsbedingen nietig worden verklaard als ze betrekking hebben op seksuele intimidatie.

"Daarnaast willen wij dat er een verbod komt op deze geheimhoudingsbedingen, en boetes voor bedrijven die ze toch hanteren", zegt vice-voorzitter Jong.

Rechter kan een afweging maken

Maar minister Karien van Gennip van Sociale Zaken zegt dat dit niet zomaar kan. "Het is zeer onwenselijk als bedrijven een beroep doen op een dergelijke geheimhoudingsclausule bij seksuele of andere intimidatie op de werkvloer", zegt zij.

"Slachtoffers kunnen naar de rechter stappen. Die kan de afweging maken: wat weegt zwaarder? De misstand of de geheimhoudingsverklaring?" vertelt ze. "Maar ik kan als minister niet contracten nietig laten verklaren. Wel ga ik in gesprek met werkgevers en vakbonden over in welke situaties een geheimhoudingsverklaring gewenst is en in welke situaties niet."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."