radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Fakkeldrager die voor huis van Kaag stond was in Tweede Kamer: het mag, maar 'geeft ongemakkelijk gevoel'

Fakkeldrager die voor huis van Kaag stond was in Tweede Kamer: het mag, maar 'geeft ongemakkelijk gevoel'
Max van den Berg op de publieke tribune van de Tweede Kamer
Bron: ANP

Tijdens het debat over de toeslagenaffaire gisteravond was er een opmerkelijke gast in en om het gebouw van de Tweede Kamer: Max van den Berg, de man die begin vorig jaar met een brandende fakkel voor het huis van minister Sigrid Kaag stond.

Van den Berg is veroordeeld voor het dreigen met een brandende fakkel bij het huis van Kaag. Hij kreeg daarvoor 5 maanden celstraf. Daarnaast mag hij 2 jaar lang niet in de straat komen waar Kaag en haar gezin wonen en mag hij geen contact opnemen - direct of indirect - met leden van het kabinet. Wel mag hij met Kamerleden praten.

Kamerleden aanspreken

Dat de anti-overheidsactivist gisteren in de Tweede Kamer was, leverde ongemakkelijk situaties op voor Kamerleden. Politici beschrijven vooral de ingewikkelde balans in deze kwestie. "De Tweede Kamer is een openbaar huis. Elke burger mag hier naar binnen", zegt BBB-Kamerlid Caroline van der Plas. "Persoonlijk vind ik het wel wat unheimisch dat hij hier ook is. Ik vind het niet prettig in ieder geval, maar het mag, het is een burger."

Ze heeft eerder 'een confrontatie' met Van den Berg gehad: "Hier bij de Tweede Kamer, bij Jinek en bij Op1 een keer. Hij staat ineens voor je en er wordt van alles naar je geroepen. Hij roept ook: 'Ik wil Van der Plas spreken! U bent er niet voor de burgers! Waarom wilt u niet met mij praten?' Het komt toch wel intimiderend over." Van den Berg filmt ook veel en zendt het uit op social media, vertelt Van der Plas. "Ik wil met iedereen in gesprek, maar doe het op een normale manier."

info

Verantwoording hoofdredactie

Wij krijgen naar aanleiding van dit artikel en de televisie-uitzending een aantal vragen waarom wij geen wederhoor hebben gevraagd aan Max van den Berg. Wederhoor is alleen noodzakelijk indien sprake is van beschuldigingen. Daarvan is noch in het artikel noch in de televisie-uitzending sprake. De Kamerleden spreken hun ongemak uit over de feitelijke aanwezigheid van hem.

Daarnaast zijn wij buitengewoon terughoudend een man aan het woord te laten die bedreigingen heeft geuit en daarvoor is veroordeeld.

Bekijk ook

'Hij weet veel over mij'

Gisteravond sprak Van den Berg ook Kamerlid Nilüfer Gündoğan aan. "Hij vroeg: 'Vind je mij intimiderend, vind je mij eng?' En toen vertelde hij dat hij mij een poos geleden in Amsterdam had gezien en mij toen had willen aanspreken", vertelt Gündoğan. "Toen dacht ik wel: oké, jij herkent dus alle politici en jij weet vrij veel van mij, terwijl ik bar weinig van jou weet."

VVD-Kamerlid Ingrid Michon heeft Van den Berg gisteravond niet gezien. "Maar ik vind het heel onprettig. Ik kan me voorstellen dat dit bedreigend kan overkomen. Ze wijst erop dat Van den Berg ministers Kaag en Hugo de Jonge - bij wie hij ook voor de deur stond - tegen had kunnen komen in het Kamergebouw. "Dat is ongemakkelijk. Je hoopt dat iemand z'n verstand gebruikt. Dat lijkt hier niet het geval."

Ministers niet op de hoogte

"Van den Berg liep in het Tweede Kamergebouw rond en heeft daar een Kamerlid geïnterviewd zonder dat de beveiliging ingreep of erbij ging staan", vertelt politiek commentator Joost Vullings. "Daarnaast waren ministers niet op de hoogte gebracht van zijn aanwezigheid, terwijl die dat wel graag hadden willen weten. Van den Berg heeft meerdere ministers bedreigd en ook een contactverbod. Aanwezige ministers zaten pakweg 20 meter verder in vergaderzaaltjes."

Dat leidt tot een gevoel van onmacht onder Kamerleden en ministers en staatssecretarissen, ziet Joost Vullings: "Politici zijn terughoudend om zich hierover uit te spreken, want men heeft geen zin om vuur aan te trekken. Iedereen begrijpt dat je niet zomaar iemand kan weigeren in het huis van de democratie, maar 'nu is het wachten op een incident en dan pas kunnen we wat doen', zuchtte een Kamerlid in de wandelgang."

Bekijk ook

'Gebiedsverbod is zwaar middel'

Van den Berg mag dus gewoon in de Tweede Kamer komen, net als elke burger. De rechter heeft de anti-overheidsactivist namelijk geen gebiedsverbod opgelegd voor de Tweede Kamer, alleen voor de straat waar minister Kaag wordt.

"Het opleggen van een gebiedsverbod voor de Tweede Kamer is ook wel een erg zware sanctie", legt hoogleraar sanctierecht aan de Universiteit Leiden Pauline Schuyt uit. De rechter heeft gekozen voor een contactverbod met alle leden van het kabinet, dus zowel ministers als staatssecretarissen.

Wat is contact precies?

Van den Berg heeft dus een contactverbod opgelegd gekregen, maar wat is 'contact'? Als je naar de Tweede Kamer komt, weet je dat de kans erg groot is dat je daar leden van het kabinet tegenkomt. Zoek je dan het contact op? "Als je naar plaatsen gaat waar dat contact zeer waarschijnlijk is, is dat wel een risico voor hem", zegt Schuyt.

Het begrip 'contact' is volgens haar multi-interpretabel: "De vraag is wat we onder contact verstaan. Iemand aanspreken wordt logischerwijs gezien als contact, maar is het ook contact als minister Kaag langs loopt en hij haar intimiderend aankijkt? Het is de vraag hoe een rechter hiernaar kijkt." In oktober ging Van den Berg de fout in toen hij een lid van het kabinet aansprak. Daarmee verbrak hij het contactverbod en zat vervolgens 7 dagen vast.

Bekijk ook

Huisregels Tweede Kamer

Volgens hoogleraar sanctierecht aan de Radboud Universiteit Henny Sackers kan de Tweede Kamer Van den Berg wel een gebiedsverbod opleggen. "Dat kan op grond van huisregels. Het is een openbare plek, dus er moet wel sprake zijn van verhindering van het werk van Kamerleden. Daarbij hoeft het niet te gaan om heftige verstoring van de orde. Als Kamerleden het niet prettig vinden dat hij er is, is het te verdedigen om hem een gebiedsverbod op te leggen."

Sackers maakt de vergelijking met een treinstation. "Dat is ook een plek die in principe openbaar is, maar wanneer je de huisregels overtreedt en echt tot last bent, dan kan je een gebiedsverbod opgelegd worden", legt hij uit.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'
Het datacenter van Microsoft in het Noord-Hollandse Middenmeer
Bron: ANP

Nu de verhoudingen met de Verenigde Staten in rap tempo verslechteren, maken experts en politici zich steeds grotere zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse technologie: van e-mail tot data-opslag zijn we vólledig afhankelijk.

"Het is echt vijf over twaalf", zegt Bert Hubert, technologie-expert en voormalig toezichthouder van de AIVD. "Wij zitten nu al in een situatie dat als men in Amerika met het verkeerde been uit bed stapt, organisaties in Nederland in z'n geheel kunnen worden stilgelegd, zoals recent is aangekondigd voor het Internationaal Strafhof - waar Trump niet blij mee is en hij sancties voor heeft uitgeschreven."

Alle gemeenten

Hubert en andere deskundigen schetsten onlangs aan Kamerleden in het parlement de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse clouddiensten, zoals die van Microsoft, Amazon en Google. "Honderd procent van de Nederlandse gemeenten is al afhankelijk van Microsoft", aldus Hubert.

"Zodra data over jou per e-mail wordt verstuurd, staat het in de Amerikaanse cloud en valt het onder het bereik van de Amerikaanse overheid." Daar zit de zorg, nu de Verenigde Staten een radicaal andere afslag hebben genomen. In de Tweede Kamer waarschuwden verschillende experts dat onze afhankelijkheid van de Amerikaanse techreuzen tegen ons gebruikt kan worden.

Bekijk ook

Ondoordacht gebruik

Nog voor de inauguratie van Donald Trump begin dit jaar concludeerde de Algemene Rekenkamer bovendien al dat Nederland clouddiensten ondoordacht is gaan gebruiken en nauwelijks stil staat bij de risico's.

"Laat ik het onomwonden zeggen: het risico bestaat dat buitenlandse regeringen, met name de VS, informatie van de Nederlandse rijksoverheid of van burgers kunnen inzien en wellicht zelfs aanpassen", zei Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. Risico's zijn er volgens hem voor de overheid, bedrijven én Nederlandse burgers.

Diensten uitschakelen

"Ik maak me heel erg zorgen", zegt Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA Kim van Sparrentak. In het zwartste scenario zou Trump volgens haar Europa kunnen chanteren door diensten uit te zetten. "Dat zou in de praktijk betekenen dat overheden niet meer bij hun data kunnen. Mensen krijgen hun toeslagen niet meer uitgekeerd. Al dat soort zaken lopen dan direct vast."

In de hele Europese Unie zijn er volgens Van Sparrentak maar enkele gemeenten die niet afhankelijk zijn van de Amerikaanse cloud. Hetzelfde speelt volgens haar bij ziekenhuizen. Inmiddels is zeventig procent van de Europese cloudmarkt in handen van grote Amerikaanse spelers.

Bekijk ook

Stresstest

Met veertig collega's heeft Van Sparrentak de Europese Commissie daarom verzocht in kaart te brengen wat er gebeurt als die diensten daadwerkelijk uitvallen. "We hebben te lang gedacht: Amerika is onze vriend."

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deelt de zorgen en vreest ook dat Trump bepaalde diensten domweg uit laat zetten als wij niet naar hem luisteren. "Bijvoorbeeld met de sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag, die totaal afhankelijk is van Amerikaanse technologie", zegt hij.

Eigen boontjes doppen

"Het gaat gewoon op zwart als Trump dat wil. We zullen onze eigen boontjes moeten doppen. Dat hadden we zelf niet zo voorspeld, dat de Amerikanen zo ver van ons af zouden kunnen drijven. En dat betekent voor ons dat er niks anders op zit dan onze technologische industrie in eigen hand nemen," aldus Groothuis.

"Er zijn Europese alternatieven, maar nog niet op de schaal die we nodig hebben. Die zul je langzaam moeten gaan creëren." Die investeringen kunnen volgens beide Europarlementariërs in de honderden miljarden euro's lopen. De EU zou daarbij vooral regels moeten opstellen om ervoor te zorgen dat data van Europese burgers ook altijd in Europa blijft.

Bekijk ook

Cloud Kootwijk

Maar vast staat volgens de Europarlementariërs dat Europa op eigen digitale benen moet komen te staan. Techexpert Hubert vindt ondertussen dat Nederland het heft in eigen handen moet nemen: Cloud Kootwijk, een Nederlandse, veilige cloud voor overheid en zorg - voor e-mail, chat, videobellen en bestandsdeling - zou digitale soevereiniteit moeten garanderen.

De naam is een verwijzing naar Radio Kootwijk, waarmee de Nederlandse staat zichzelf een eeuw geleden onafhankelijk maakte van buitenlandse communicatienetwerken. Zsolt Szabó, Staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties, komt nog voor de zomer met een nieuwe Nederlandse cloudstrategie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'
Het nieuwe beleid van Donald Trump is geen goed nieuws voor klimaatwetenschap
Bron: NASA / EenVandaag

De nieuwe regering van president Donald Trump in de Verenigde Staten zet het mes in klimaatonderzoek en klimaatbeleid. "Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Meer dan 30 jaar werkte Dan Costa bij de Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaans milieuagentschap. Als National Director was hij onder meer verantwoordelijk voor onderzoek naar luchtvervuiling en klimaatverandering, en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

'Volksgezondheid kon hen niets schelen'

Costa werkte onder zes verschillende presidenten. "Er was altijd wel verschil te merken tussen Republikeinse en Democratische regeringen", vertelt hij.

"Maar toen de eerste Trump-regering aantrad kregen we voor het eerst het gevoel dat volksgezondheid hen eigenlijk niets kon schelen. We merkten snel dat alles wat werd gedaan op het gebied van milieu en volksgezondheid door die regering werd geïsoleerd en gemarginaliseerd."

Frontale aanvallen

Wat nu gebeurt gaat volgens Costa nog een stap verder: "De toekomst van veel wetenschappelijk onderzoek is opeens onzeker, mensen beginnen het gevoel te krijgen dat ze aan de rand van een afgrond staan. Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Costa doelt op het rappe tempo waarmee wetenschap onder de regering-Trump onder druk komt te staan. Vooral de takken die niet in de politieke ambities van de regering passen, zoals onderzoek naar klimaatverandering en klimaatadaptatie, krijgen met frontale aanvallen te maken.

Bekijk ook

'Geweldige denkers'

"Wat mij verbijstert, is de snelheid waarmee wetenschap wordt afgebroken. Ik ben echt sprakeloos", reageert de Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck.

"En dat terwijl de Amerikaanse klimaatwetenschap zo belangrijk is voor verdere kennisopbouw op de hele wereld. Er zitten daar geweldige denkers."

Samenwerking van 'levensbelang'

De Coninck is verbonden aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef mee aan verschillende VN-klimaatrapporten. Regelmatig werkt ze samen met collega's in de Verenigde Staten. "Er zit daar enorm veel wetenschappelijke kracht, met veel relevante data."

"Klimaatverandering is echt een mondiaal probleem. Als we resultaten met z'n allen blijven delen kunnen bijvoorbeeld ook ontwikkelingslanden zich beter voorbereiden op klimaatverandering en extreem weer. Goede internationale samenwerking is van levensbelang, letterlijk."

Bekijk ook

Helft van personeel moet weg

Of deze internationale samenwerking blijft bestaan, is de vraag: onlangs liepen medewerkers van miljardair Elon Musk, die de overheid efficiënter en goedkoper wil maken, het hoofdkantoor binnen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit onderzoeksinstituut is vergelijkbaar met het Nederlandse KNMI.

NOAA speelt in de VS een cruciale rol bij het voorspellen van gevaarlijke weersomstandigheden, het beschermen van de oceanen en het verzamelen van wetenschappelijke gegevens over klimaatveranderingen. Desondanks kregen medewerkers te horen dat de helft van het personeel op termijn moet vertrekken en dat het budget met zo'n 30 procent wordt gekort.

'Trump-loyalist zonder inhoudelijke kennis'

"We verwachten dat ook binnen de Environmental Protection Agency zoiets zal gebeuren", zegt Dan Costa. "Maar het is onduidelijk hoe drastisch de gevolgen zullen zijn."

Gerust is hij er in ieder geval niet op: "De nieuwe EPA-baas is een Trump-loyalist en hij heeft geen enkele kennis van milieuwetenschappen."

Bekijk ook

Klimaatdata veilig stellen

Ook de NASA ligt onder vuur. Met behulp van satellieten, onderzoeksvliegtuigen en grondstations wordt daar een breed scala aan klimaatdata verzameld. Gegevens zoals temperatuurveranderingen in de atmosfeer, hittegolven en afwijkingen in klimaattrends, maar ook smeltende ijskappen, zeespiegelstijging, extreme regenval en meer.

"NASA doet veel moeite om ervoor te zorgen dat de datasets beschikbaar blijven, bijvoorbeeld op veilige parallelle servers en websites", vertelt Costa. "Zelfs als de oorspronkelijke websites offline worden gehaald."

Data beschermen

Al In 2016 werd daarvoor de Environmental Data Governance Initiative opgericht. "Betrokken wetenschappers ontwikkelden een strategie om gegevens te bewaren", legt Costa uit. "Ze proberen data te beschermen, toegankelijk en up-to-date te houden. Dat is nu cruciaal, de situatie is erg onzeker."

De ontgoocheling onder wetenschappers is groot. "Waarheid en feiten lijken er niet meer toe te doen", stelt De Coninck vast. "De redelijkheid is echt zoek. Tegenwoordig ontkent men wetenschappelijke bevindingen vaak glashard, en dat is op lange termijn zeer zorgelijk. Dat zeg ik niet alleen als wetenschapper, maar ook als burger."

Bekijk ook

Duur onderzoek

De Coninck stoort zich ook aan de beeldvorming rondom zogenaamd duur en log onderzoek, zoals nu in de VS. "Bedrijven zoals die van Musk bouwen voort op onderzoek en innovatie die ook door de Amerikaanse overheid zijn betaald", legt ze uit.

"De talenten, zoals ingenieurs die er werken, zijn opgeleid dankzij de overheid", benadrukt de wetenschapper. "Dus het saneren van overheden op deze manier zorgt eerder voor een innovatie-armer land dan een innovatievere economie."

'We leven in cruciale periode'

Haar Amerikaanse collega Dan Costa hoopt dat de wetenschap niet verder wordt ondermijnd. "We leven in zo'n cruciale periode. Als we klimaatverandering willen aanpakken, kunnen we niet verder met een, of zelfs twee handen op onze rug gebonden."

"Ik kijk vaak naar mijn kleinkinderen en vraag me af: wat is de erfenis die mijn generatie aan deze jonge mensen zal nalaten?", sluit hij af.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant