radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Extreem geweld door drugskartels in Mexico: waar komt het vandaan? 'Als je het niet doet, word je zelf gedood'

Extreem geweld door drugskartels in Mexico: waar komt het vandaan? 'Als je het niet doet, word je zelf gedood'
Een Mexicaanse soldaat neemt drugs in beslag
Bron: AFP

Een gruwelijke moordpartij in Mexico: op een video is te zien hoe vijf jonge mannen mishandeld worden. De een onthoofd, de ander doodgeslagen. Het herinnert veel Mexicanen aan 'de donkerste dagen van drugskartelgeweld'. Het lijkt het nu weer te gebeuren.

Justitie in Mexico doet onderzoek naar de video die rondgaat. Deze heeft een watermerk met de tekst 'Puro MZ', een mogelijke verwijzing naar El Mayo Zambada, een leider van het Sinaloakartel. Dat kartel vecht op het moment een bloederige strijd uit met een ander kartel dat ook actief is in drugssmokkel en -handel in de staat Jalisco.

Georganiseerde misdaad

Er wordt gedacht dat de vijf vermoorde jonge mannen een vriendengroep zijn die onlangs vermist raakte, onderweg naar een festival in Jalisco. De kleding in de video zou volgens naasten van de vermiste vriendengroep overeenkomen met die van hen.

Voor gouverneur Enrique Alfaro van Jalisco is het in ieder geval duidelijk dat de drugskartels achter de video en de mishandelingen zitten. "We zien hier duidelijk een actie die iets te maken heeft met de georganiseerde misdaad", zegt hij. In de jaren 2000 en 2010 kwamen ook dit soort incidenten voor, gepleegd door drugskartels.

Bekijk ook

Monsters?

Waar komt dit extreme geweld vandaan? Antropoloog Teun Voeten doet al 10 jaar onderzoek naar het drugsgeweld. "De eerste reactie van mensen is vaak dat het beesten en monsters zijn. Ik ben in mijn onderzoek juist op zoek gegaan naar de logica van het geweld en de wreedheid", zegt hij.

"Het klinkt heel hard, maar dit zijn geen monsters. Het zijn uiteindelijk gewoon mensen, maar ze zijn op een ander spoor geraakt", vult hij aan.

Gedwongen gerekruteerd

Want hoe kom je bij zo'n kartel terecht? "Als je opgroeit op het platteland en niks te doen hebt, dan wordt je vaak gedwongen gerekruteerd. Dat gebeurt vaak, dat je gewoon wordt opgepikt. En dan moet je gewoon iemand afslachten."

Voeten geeft een voorbeeld van 6 jaar geleden, in de staat Tamaulipas: "Daar werd een bus aangehouden en de mannen werden gedwongen een gladiatorengevecht aan te gaan. Degene die won, mocht blijven leven en ging bij het kartel."

Bekijk ook

Propaganda

"Als je eenmaal iemand vermoord hebt, dan ben je deel van een soort geheim genootschap geworden", zegt Voeten. "Dan heb je bloed aan je handen en wordt je niet meer geaccepteerd door de normale wereld." Hij vergelijkt het met de rekrutering van kindsoldaten in West-Afrika, waar zij hun familieleden moeten doden.

Geweld begint heel klein, maar escaleert uiteindelijk, zegt de antropoloog. "En dat heeft verschillende doelen. Je tegenstanders intimideren, maar ook een soort propagandastrategie om te laten zien dat zij het ruigste en het meest gevaarlijke kartel zijn. 'Je kan beter bij ons zitten dan bij de softies'."

Onderlinge competitie

En in Mexico is het geval dat er vaak een kartelhoofd wordt opgepakt, zegt Voeten. Dan valt het hele kartel uit elkaar in kleine groepjes. "En die gaan onderling een competitie aan, om te laten zien dat zij nu de baas zijn. En deze extreme soort van geweld is daar een manier van."

In het geval van de vijf jongeren in Jalisco is het een manier van het Sinaloakartel om aan het andere kartel te laten zien dat zij er ook nog zijn, zegt Voeten. "En dan dwing je mensen om anderen te doden. Anders word je zelf gedood."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom president Donald Trump vrede in Oekraïne wil, zonder Europa erbij te betrekken

De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in Oekraïne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron: ANP

Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.

De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.

Versneld woningen bouwen

De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.

Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.

Woningnood oplossen

"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.

"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."

Bekijk ook

Flexibel

Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.

"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.

Meer geld nodig

Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."

De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.

Bekijk ook

Kritiek van SP

Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.

Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."

Miljoen woningen voor 800 euro

Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.

"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."

Bekijk ook

Onrealistisch en onbetaalbaar

Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."

Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.

Minister ziet niets in SP-plan

Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.

Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.

Hoe wil de politiek betaalbare woningen bouwen?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant